Ömer DORU, M Barış ASLAN, Ş Mustafa ERSUNGUR

TÜRKİYE'DE GSYH VE DÖVİZ KURU HAREKETLERİNİN CARİ DENGE ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: VAR ANALİZİ YAKLAŞIMI

1980'li yılların başında, gerekli altyapı ve yasal düzenlemeler yapılmadan hayata geçirilen ticari serbestleşmeye dönük ekonomi politikaları, o yıllardan itibaren artış sergileyen cari açık sorununu günümüze kadar beraberinde taşımıştır. Bu nedenle Türkiye ekonomisi ile ilgili olarak son dönemlerde en çok tartışılan konulardan biri ülkenin cari işlemler açığı rakamının büyümesidir. Bunun en önemli nedeni ise cari dengenin ekonominin en önemli bileşenlerinden biri olmasıdır. Bu kapsamda yapılan eş-bütünleşme analizi sonucunda seriler arasında eş-bütünleşme ilişkisi tespit edilmiştir. Ayrıca daha sonra yapılan VAR Modeline dayalı nedensellik testi sonucunda ise döviz kuru ile cari işlemler dengesi arasında bir nedensellik ilişkisi bulunamazken, GSYH ile cari işlemler dengesi arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur.

THE EFFECT OF MOVEMENTS OF GDP AND EXCHANGE RATE ON CURRENT ACCOUNT BALANCE IN TURKEY: VAR ANALYSIS APPROACH

The economic policies which is oriented trade liberalization implemented without the necessary infrastructure and regulations at the beginning of 1980, has carried the current account deficit increased from an exhibit that year until today. For this reason, the growth of the country's current account deficit figures is the one of the most discussed topics in recent years regarding Turkey's economy. The most important reason of this is the current account balance is one of the most important components of the economy. In this context, as a result of cointegration analysis, cointegration relationship between the series have been identified. The causality test results indicate that while any causality relationship between exchange rate and current acount balance could not be seen, bi-directional causality has been found between GDP and current account balance.

PDF

___

Açıkgöz Ş. ve Akçağlayan A. (2014) "Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliği", Ege Akademik Bakış, 14(1), ss. 83 97.
Atış, G. A. ve Saygılı, F. (2014) "Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicilerinin Ampirik Analizi", Sosyoekonomi, 2014(1)/40105
Bayar, Y., Kılıç, C. ve Arıca, F. (2014) "Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicileri", C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1)
Bitzis, G., Paleologos, J. M. ve Papazoglou, C. (2008) "The Determinants of the Greek Current Account Deficit: The EMU Experience", Journal of International and Global Economic Studies, 1(1), ss.105 122.
Calderon, C., Chong, A. ve Loayza, N. (2002) "Determinants of Current Account Deficits in Developing Countries", Contributions to Macroeconomics, 2(1), ss.1 31.
Çiftçi, N. (2014) "Türkiye'de Cari Açık, Reel Döviz Kuru ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkiler: Eş Bütünleşme Analizi", Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), ss.129 142.
Dickey, A. David ve Fuller A. Wayne (1981) "Likelihood Ratio Statistics For Autoregressive Time Series With A Unit Root", Econometrica, 49(4), pp. 1057 1072.
Erbaykal, E. (2007) "Türkiye'de Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili Midir? Bir Nedensellik Analizi", Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), ss.81 88.
Erdoğan, S. ve Bozkurt, H. (2009) "Türkiye'de Cari Acığın Belirleyicileri: MGARCH Modelleri İle Bir İnceleme", Maliye Finans Yazıları, 23(84), ss.135 172.
Hepaktan, E. ve Çınar, S. (2012) "OECD Ülkelerinde Büyüme-Cari İşlemler Dengesi İlişkisi: Panel Veri Analizi", Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, ss.43 57.
Hussein, J. (2014) "Are Exports and Imports Cointegrated? Evidence From Nine MENA Countries", Applied Econometrics and International Development , 14(1), pp. 123 132.
Johansen, S. ve Juselius, K. (1990) "Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration with Application to the Demand for Money". Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), ss.169 209.
Kesikoğlu, F., Yıldırım, E. ve Çeştepe H. (2013) "Cari Açığın Belirleyicileri: 28 OECD Ülkesi için Panel VAR Analizi", Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), ss.15 34.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) (2016), Elektronik Veri Dağıtım Sistemi(EVDS), _____http://evds.tcmb.gov.tr/>.
Morsy, H. (2009) "Current Account Determinants for Oil-Exporting Countries. IMF Working Paper", 28, ss.1 13.
Ongan, S. (2008) "The Sustainability of Current Account Deficits and Tourism Receipts in Turkey" The International Trade Journal, 22(l), ss.39 62.
Phillips, C.B. Peter ve Perron, P. (1988) "Testing For a Unit Root in Time Series Regression", Biometrika,75(2), pp.336 346.
Peker, O. (2009) "Türkiye'deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz", Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1). Seyidoğlu, H. (2009), Uluslararası İktisat-Teori, Politika ve Uygulama, On yedinci Baskı, Guzem Can Yayınları, İstanbul.
Tarı, R. (2010), Ekonometri, Altıncı Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli. Telatar, O. M. ve Terzi, H. (2009) "Türkiye'de Ekonomik Büyüme ve Cari işlemler Dengesi İlişkisi", Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), ss.119 134.
Ucan, O ve Putun, M. (2011) "Examining the Sustainability of External Deficits in Turkey" Middle Eastern Finance and Economics, 9, pp.75 82.
Yalçınkaya, Ö. ve Temelli, F. (2014) "Ekonomik Büyüme İle Cari İşlemler Dengesi Arasındaki İlişki: BRICS ve MINT (1992-2013)", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), ss.201 224.
Yılmaz, Ö ve Akıncı, M. (2012) "Türkiye'de Cari Açıkların Belirleyicileri: Bir Zaman Serisi Analizi", Tisk Akademi, 2012(2).