Özge BUZDAĞLI, Ömer Selçuk EMSEN, Dilek ÖZDEMİR, İlgar RİYAZİ

DOĞAL KAYNAK KEŞFİNE DAYALI EKONOMİK BÜYÜME LİTERATÜRÜNDE HOLLANDA HASTALIĞI ÇELİŞKİSİ: SUUDİ ARABİSTAN VE İRAN ÜZERİNE İNCELEMELER (1980-2014)

Doğal kaynak keşfi ve buna dayalı olarak ortaya çıkan ihracat gelirlerindeki artışların yarattığı etkinin, geleneksel sektörlerde üretim ve dış ticaret ilişkilerini etkilemesi muhtemeldir.Kaynak keşfinin yarattığı atalet durumu doğal kaynakların laneti olarak tanımlanmaktadır. Doğal kaynakların laneti de Hollanda Hastalığı, rant kollama, aşırı güven ve eğitimin ihmaline yol açmaktadır. Hollanda Hastalığı ise doğal kaynak keşfi ve bunun ihracatıyla ortaya çıkan ve diğer ihraç ürünlerinde olumsuzluk doğuran bir mekanizma olarak tanımlanır. Ayrıca bu duruma; doğal kaynak fiyatlarında ani artışlar, dış yardımlar veya doğrudan yabancı sermaye yatırımları orijinli olarak devasa döviz girişleri örnek gösterilebilir. Hollanda Hastalığının kuvvetle muhtemel ortaya çıkması beklenen İran ve Suudi Arabistan gibi iki kaynak zengini ülke inceleme konusu yapılmıştır. Bu iki ülkeden İran'ın devrimle birlikte yaşadığı uzun süreli savaş ve karşı karşıya kaldığı ambargo ile bu türden kısıtı olmayan Suudi Arabistan ile benzeşmeden ziyade ayrışma boyutunun olup olmadığı araştırılmıştır. Her iki ülke için 1980-2014 arası dönem analize tabi tutulmuştur. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre her iki ülkede de benzeri istatistiki anlamlılık düzeyinde Hollanda Hastalığına dair bulgular elde edilmiştir

THE DUTCH DISEASE PARADOX IN THE LITERATURE OF ECONOMIC GROWTH DUE TO NATURAL RESOURCE EXPLORATION: INVESTIGATIONS ON SAUDI ARABIA AND IRAN (1980-2014)

The impact of the exploration of natural resources and the resulting increase in export revenues is likely to have an effect on production and foreign trade relations in traditional sectors. The stagnation condition caused by natural resource exploration is known as the natural resource curse and this curse leads to Dutch disease, rent-seeking, excessive confidence and educational negligence. On the other hand, related with the exploration and export of natural resources the Dutch disease is defined as a mechanism with negative effect on other export goods. Besides, sudden price increase in natural resources and enormous foreign currency inflow originating from foreign aid or foreign direct investment are also possible effects related with this phenomenon. Iran and Saudi Arabia, two resource-rich countries where the Dutch disease is expected to arise make up the subject of this study. Rather than similarities this study seeks to determine whether there are dissimilarities between Iran that faced a long-term war and extensive embargoes and Saudi Arabia. The period between 1980 and 2014 was analyzed in both countries and according to the findings symptoms of the Dutch disease at a statistically significant level were determined in both countries

PDF

___

Abrişmi, H., Mehrara, M., Zamanzade, H. (2009). “ Petrol şokları ile OPEC ülkelerinin büyümesi arasında olan ilişki: bu ilişki symetrik bir ilişki midir?”, Faslnameye Motaleate Eghtesade Enerji, 6.yıl, ss.93-112.
Allcott, H. ve Keniston, D. (2013) “Dutch Disease or Agglomeration? The Local Economic Effects of Natural Resource Booms in Modern America”, Technical Report, Working Paper, (Erişim: Kasım 2015; http://www.cbpp.illinois.edu-/pdf/Allcott%20paper.pdf).
Bahrami, J. ve Nasiri, S. (2010), “Petrol Şokları ve Hollanda Hastalığı”, Faslnameye pajuheşhaye eghtesadi-e iran,16yıl, 2001, ss. 25-54.
Bardhan, P. (1997), “Corruption and Development: A Review of Issues”, Journal of Economic Literature, 35 (3), ss. 1320-1346.
Boyce, J. R. ve Emery, J. C. H. (2011), “Is a Negative Correlation Between Resource Abundance and Growth Sufficient Evidence that There is a “Resource Curse”? ”, Resources Policy, 36(1), ss. 1-13.
Boyraz, H. M. (2015), “Hollanda Hastalığı Nedir?”, Uluslararası Politika Akademisi, (Erişim: Kasım 2015; http://politikaakademisi.org/2014/07/18/hollanda-hastaligi-nedir/).
Brunnschweilera, Christa N. ve Bulteb, Erwin H. (2008), “The Resource Curse Revisited and Revised: A Tale of Paradoxes and Red Herrings”, Journal of Environmental Economics and Management, 55, ss. 248- 264.
Bruno, M. ve Sachs, J. (1982) “Energy and Resource Allocation: A Dynamic Model of the Dutch Disease ”, Review of Economic Studies, 49(5), ss. 845-859.
Clay, Karen and Weckenman, Alex (2014). “Resource Curses: Evidence from the United States 1880-2012”, Carnegie Mellon University and NBER, (Erişim, Kasım 2015).
Corden, W. Max ve Neary, P. (1982), “Booming Sector and De-Industrialisation in a Small Open Economy”, The Economic Journal, 92(368), ss. 825 848. (Erişim: Kasım 2015; http://www.jstor.org/stable/2232670?seq=1#page_scan_tab_contents).
Ebrahim-zadeh, C. (2015), Hollanda Hastalığı: Beceriksizce İdare Edilen Zenginlik (çev. A. Keskiner Musullugil), İktisat.biz, (Erişim: Kasım 2016; http://iktisat.biz/2015/08/01/hollanda-hastaligi-beceriksizceidare-edilen-zenginlik/).
Gylfason, T. (2001), “Natural Resources, Education, and Economic Development”, European Economic Review, 45, pp. 847-859.
Gurbanov, S., Azerbaycan’da Enerji Kaynakları ve Hollanda Hastalığı, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir, 2001.
Hooker, M. A. (1996), “What Happend the Oil Price-Macroeconomy Relationship?”, Journal of Monetary Economics, 38, ss. 195-213.
Ismail, K. (2010), “The Structural Manifestation of The Dutch Disease: The Case of Oil Exporting Countries”, IMF Working Papers, ss. 1-36.
Lee, J. ve Strazicich, M. C. (2003), “Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks”, The Review of Economics and Statistics, 85(4), ss. 1082-1089.
Nazari, M. ve Mobarak, A. (2010), “Petrol İhraç Eden Ülkelerde Doğal Kaynak Bolluğu ve Ekonomik Büyüme”, Journal of Enerjy Economics Studies, 27, ss. 47-68.
Nişancı, M., Yurttançıkmaz, Z. Ç., Doker, A .C. ve Emsen, Ö. S. (2016), “Geçiş Ekonomilerinden Petrol Gelirlerine Bağımlılığı Yüksek Olduğu Dört Ülkede Petrol Fiyatları-İhracat-İstihdam ve Ekonomik Büyüme İlişkileri”, International Conference on Economics Finance and Banking, Kaposvar-Macaristan, 29-31 August, ss. 752 759.
Oomes, N. ve Kalcheva, K. (2007), “Diagnosing Dutch Disease: Does Russia Have the Symptoms?”, International Monetary Fund, 7, ss.1-32.
Pesaran, M. H., Shin, Y., Smith, R. J. (1999), “Pooled Mean Group Estimation of Dynamic Heterogeneous Panels”, Journal of the American Statistical Association, 94(446), ss. 621-634.
Pesaran, M. H., Shin, Y., Smith, R. J. (2001), “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships”, Journal of Applied Econometrics, 16(3), ss. 289-326.
Rajan, R. ve Subramanian, A. (2011), “Aid, Dutch disease, and manufacturing growth”, Journal of Development Economics, 94, ss. 106-118.
Rogoff, K. (1996), “The purchasing power parity puzzle”, Journal of Economic Literature, 34(2), ss. 647 668.
Sachs, J. D. ve Warner, A. M. (1999), “The Big Push, Natural Resource Booms and Growth”, Journal of Development Economics, 59, ss. 43-76.
Sachs, J. D. ve Warner, A. M. (2001), “The Curse of Natural Resources”, European Economic Review, 45(4-6), ss. 827-838.
Smith, B. (2014), “Dutch Disease and the Oil and Boom and Bust”, OxCarre Research Paper 133, (Erişim: Aralık 2016; http://www.economics.ox.ac.uk/materials/papers/13824/paper133.pdf)
Yurttançıkmaz, Z. Ç., Aali, A. ve Emsen, Ö. S. (2012), “Askeri Harcamalar, Ambargo ve Ekonomik Büyüme: İran Üzerine Bir Uygulama (1965- 2008)”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2), ss. 171-190.
Zivot, E., Andrews, D. W.K. (1992), “Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis”, Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), ss. 251-270.
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı www.unctadstat.unctad.org
Dünya Bankası www.worldbank.org
Dünya Ticaret Örgütü https://www.wto.org
İran Merkez bankası www.cbi.ir
Suudi Arabistan Merkez Bankası www.sama.gov.sa