AR-GE HARCAMALARININ GELİŞİMİ: TR-AB ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge); her türlü bilgi birikiminin yeni uygulamalar tasarlamak için kullanılması amacıyla sistematik olarak yapılan çalışmaların tümüdür. İnsanoğlu yaşayan ve evrimleşen küresel süreci öğrenen, adapte olan, yenilikçi yaklaşımda bulunan ve ekonomik faaliyetleri de bu sürece dahil eden bir yapıya dönüştürmüştür. Bu durum makroekonomik hedefleri de emek yoğun üretim anlayışı yerine, teknoloji esaslı Ar-Ge ve inovasyona bağlı ekonomik büyüme ve kalkınma hedefine kilitlemiştir. Böylece geleneksel sermaye ve işgücü üretiminin ötesinde “Ar-Ge’ye dayalı inovatif üretim sürecine” geçilmiştir. Ekonomi ve sanayi yapısını pozitif yönde etkileyen Ar-Ge’ye dayalı teknolojik gelişmelerin önemini kavrayan ülkelerde bilim-teknoloji politikaları bir sistem olarak ele alınmakta ve Ar-Ge'ye büyük önem verilmektedir. İnovasyon politikaları çerçevesinde gelişmiş ülkeler, Ar-Ge harcamalarını, Ar-Ge faaliyetlerinde istihdam ettikleri teknik eleman ve araştırmacı sayılarını her geçen gün artırarak birbirlerine karşı rekabet üstünlüklerini artırmayı amaçlamaktadırlar. Bu çalışmada tüm dünyada günümüz uluslararası rekabet üstünlüğünün ve gelişmişliğin en önemli anahtarı olarak kabul edilen Ar-Ge verileri ele alınmaktadır. Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye'nin; Ar-Ge harcamalarının gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) içerisindeki oranı, sektörler bazında Ar-Ge harcamalarının dağılımı, finans kaynağına göre Ar-Ge harcamalarının dağılımı, Ar-Ge faaliyetlerinde istihdam edilen insan gücü sayısı, Ar-Ge faaliyetlerinde istihdam edilen işgücünün sektörel dağılımı gibi göstergeleri incelenmektedir. Ülkelerin teknolojik, sektörel, ekonomik yapıları ve gelişmişlik düzeyleri hakkında bilgi veren söz konusu Ar-Ge göstergeleri karşılaştırılarak Türkiye’nin AB ülkelerine göre yeri hakkında bir değerlendirme yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kamu Harcamaları, Ar-Ge Harcamaları, Türkiye’de Ar-Ge Harcamaları, AB’de Ar-Ge Harcamaları

DEVELOPMENT OF R&D EXPENDITURES: AN EVALUATION ON TR-EU

Research and development (R & D) is; whole of the studies that carried out systematically in order to use all kinds of knowledge to design new applications. Mankind has transformed the living and evolving, learning the global process, adapting, present an innovative approach and incorporating economic activities into this process. This situation has locked the macroeconomic targets to the target of economic growth and development based on technology based R&D and innovation instead of labor intensive production approach. Thus, beyond the traditional capital and labor production, an innovative production process based on R&D was supplanted. In countries which understand the importance of R&D based technological developments that positively affect the economy and industrial structure, science-technology policies are considered as a system and great importance is given to R&D. Developed countries,within the framework of innovation policies, aim to increase their competitive advantages against each other by increasing the number of technical staff and researchers they employ in R&D activities. In this study, R&D data is adressed which are accepted as the most important key of today's international competitive advantage and development all over the world. R&D expenditures rate within the gross domestic product (GDP), distribution of R&D expenditures by sectors, distribution of R&D expenditures by finance source,number of manpower employed in R&D activities, the indicators such as the sectoral distribution of the labor force employed in R&D activities are examined for European Union (EU) and Turkey. Comparing these R&D indicators with the technological, sectoral, economic structures and development levels of the countries, an assessment is made about the place of Turkey as per to EU countries.

Keywords:

: Public Expenditure, R&D Expenditure, Turkey's R&D Expenditures, The EU R&D Expenditures,

PDF

___

Adalı, Ç. (2018), "AB Ar-Ge Politikaları 2003-2011", TÜBİTAK AB Çerçeve Programlar Müdürlüğü, http://www.emo.org.tr/ekler/1d53bb9e8686aa3_ek.pdf?tipi=2&turu= X&sube=14, (E.T. 07.04.2018).
Bakan, İ., Doğan, F. ve Kıllı, M. (2013), "Ar-Ge Faaliyetlerinde İnsan Kaynaklarının Önemi", Akademik Bakış Dergisi, S.36, Mayıs – Haziran, ss.1-15.
Bilici, U. (2018), "Ülkemizin Teknolojik Gelişiminde Ar-Ge'nin Önemi", Madencilik Bülteni, s.14, http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/f83971673de5c8e_ek.pdf, (E.T.02.03.2018).
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO), (2007), "İnovasyon Nedir Şirketlere Ne Getirir",http://www.btso.org.tr/?page=databank/publication.asp&qord er=name&id=18, (E.T. 01.03.2016).
Bursa SMMM Odası (2018), "Ar-Ge Harcamalarının Önemi ve Türkiye'deki Durumu", s.1, http://www.bursasmmmo.org.tr/yazarlar/makaleler/132AGE.pdf, (E.T. 15/03/2018).
Bütçe ve Mali Kontrol Müdürlüğü (BÜMKO), (2018a), Yatırımlar, Ar-Ge, http://www.bumko.gov.tr/TR,8124/yatirimlar.html, (E.T. 20.03.2018).
Bütçe ve Mali Kontrol Müdürlüğü (BÜMKO), (2018b), Yatırımlar, Ar-Ge, http://www.bumko.gov.tr/TR,8112/yatirimlar.html, (E.T. 20.03.2018).
Çelebi, A.K. ve Kahriman, H., (2011), “Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’de Ar-Ge Faaliyetlerine Yönelik Vergi Teşvikleri ve Bunların Karşılaştırmalı Analizi”, Maliye Dergisi, S.161, .ss:33-63.
Eker, S. (2011), "Kobi’lerde Teknolojik Ar-Ge Çalışmalarının İstihdam Üzerine Etkileri: Tekmer’lerde Bir Uygulama", (Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Ertuğrul, İ. (2004), "İmalat Sanayinde Ar-Ge Stratejisi ve Denizli Sanayinde ArGe Çalışmalarına İlişkin Bir Araştırma", Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi (7), ss.84-97.
Frascati Kılavuzu (OECD), (2002), "Araştırma ve Geliştirme Taramaları İçin Önerilen Standart Uygulamaları", https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/kilavuzlar/fr ascati_tr.pdf, (E.T. 20.03.2018).
Güldiken, N. (2006), "Türkiye’de Sanayi-Teknoloji-Kobi Politikalarına Eleştirel Bir Yaklaşım", C.Ü. İ.İ.B. Dergisi, C.7, S.2, ss.139-156.
İncekara, A., Demez, S. ve Akyol, M. (2014), "Ar-Ge Harcamalarına Yapılan Teşviklerin Etkinliği: Türkiye BRİCS Ülkeleri Karşılaştırılmalı Analizi", İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, C.1, S.2, ss. 1-30.
Işık, N. ve Kılıç, E. (2011), "Bölgesel Kalkınmada Ar-Ge ve İnovasyonun Önemi: Karşılaştırmalı Bir Analiz", Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Ekim, 6(2), ss.9-54.
Kaymakçı, O. (2006), “Yeni Ekonomi Rekabet Piyasa ve Ar-Ge”, Nihal Kargı (der.), Bilgi Ekonomisi, Ekin Yayınevi, Bursa.
Kaya, V. ve Uğurlu, S. (2013), "Ar-Ge Harcamaları İle İhracat Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği, 1990-2001", Ekev Akademi Dergisi, Y.17,S.57 (Güz), ss.269-282.
Kas Cert İnternational, "Araştırma Geliştirme (Ar-Ge) Teşvikleri", http://www.kascert.com/goster.aspx?metin_id=1132, (E.T. 04.04.2018).
Keleş, M. K. (2007), "Türkiye’de Teknokentler: Bir Ampirik İnceleme", (Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Kavak Çeken, Ç. (2016), "Türkiye’nin Bilgi Ekonomisi Performansı (2004-2014 Dönemi)", Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.21, S.34, ss.99-139.
OECD, (2017), "Main Science and Technology Indicators, Volume 2017/1”, https://www.oecd-ilibrary.org/science-and-technology/main-scienceand-technology-indicators/volume-2017/issue-1_msti-v2017-1-en, (E.T.15.03.2018).
OECD, (2018), https://data.oecd.org/rd/gross-domestic-spending-on-rd.htm#indicator-chart, (E. T. 05.02.2018).
TUİK, (2016), Haber Bülteni, "Ar-Ge Faaliyetleri Araştırması", http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24865, (E.T.25.01.2018).
TUİK, (2018), Temel İstatistikler, Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (E.T.13.03.2018).
TUİK, (2018), Konularına Göre İstatistikler, Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1082, (E.T.13.03.2018).
Tezcan, M. (2013), "Türkiye ve Rusya Yükseköğretimindeki Araştırma ve Deneysel Geliştirme Faaliyetleri", İnternational Conference On Eurasian Economies, ss.832-839, https://www.avekon.org/papers/755.pdf, (E.T.13.03.2018 ).
Ünal, T. ve Seçilmiş, N. (2013) "Ar-Ge Göstergeleri Açısından Türkiye Gelişmiş Ülkelerle Kıyaslaması", İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, C.1, S.1, ss.12-25.
Yıldız, H. (2005), "Türkiye'de Üniversite-Sanayi İlişkileri ve Kobi'ler (Küçük Sanayi) Açısından Önemi", İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Konferansları Dergisi, S.31, ss.207-229.
Yaylalı, M., Akan, Y. ve Işık, C. (2010), "Türkiye'de Ar-Ge Yatırım Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Eş-Bütünleşme ve Nedensellik İlişkisi: 1990-2009", Bilgi Ekonomisi ve Yönetim Dergisi, 5(2), ss.13-26.
Zerenler, M., Türker, N. ve Şahin, E. (2007), "Küresel Teknoloji AraştırmaGeliştirme(Ar-Ge) ve Yenilik İlişkisi", Selçuk Üniversitesi SBE Dergisi, S.17, ss.653-667.
4691 Sayılı Teknolojiyi Geliştirme Kanunu, (2001), Sayı:24454, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4691.pdf, (E.T. 06/05/2016).
5746 Sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun, (2008), http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5746.pdf, (E.T. 06/05/2016).