Türk Devlet Teşkilatlarında Yasavul / 'Yasavul' in Turk State Organizations

Ö Z E Tİslamiyet öncesi Türk devletlerinde ordu birliklerinin tanzimi ve düzenlenmesi çokönemli bir görevdi. Her ne kadar ordu nizamının ve teşrifatının yapıldığı birmemuriyet veya bu memuriyeti ifa edenlerin isimleri bilinmese de yapılan avmerasimlerinde, toylarda, kurultaylarda, doğum ve elçi kabulleri gibi törenlerde,Türk idarî sisteminin ve ordusunun disiplinini düzenleyen görevlilerin olduğunugörmek mümkündür. Yine Türklerin sefer organizasyonlarındaki başarıları, birordu müfettişinin, muhafaza memurunun varlığını kanıtlayan önemli birdurumdur. Biz de bu araştırmada Türk ve Moğol devlet teşkilatlarında, yukarıdabahsedilen organizasyonlarda önemli bir yetkiye sahip olan “Yasavul”’u inceledik.Kelimenin kökeni ve anlamını araştırıp, bu mevkiinin görev alanlarını belirlemeyeçalıştık.Anahtar Kelimeler: Yasavul-Teşrifat-Yasakçı-Çobi Yasak-Emir SubayıAB S T R AC TIt was a very significant task to arrange and organize army units in pre-IslamicTurkish states. Although there is not a specific name of this task and although thenames of those who carried it out are not known, it is possible to see officers whoarrange the discipline of Turkish administrative system and its army in suchoccasions as hunt ceremonies, feasts, general assemblies, birth ceremonies andambassador acceptances. The success of the Turks in campaign organizations is acase proving the control of an army inspector and an enforcement officer. Thisstudy is intended to examine the position of “Yasavul”, who had an importantauthority in the above-mentioned organizations in Turkish and Mongolian stateadministration. The study aims to examine the meaning and origin of the term“Yasavul” and to determine the scope of this position.Keywords: Yasavul, Turk State Organizations

___

  • Alan, Hayrunnisa, “Tavacı”, DİA, İstanbul 2011, s. XXXX, s. 177-178.
  • Altunsoy, Zeynep, İlk Türk-İslâm Devletleri’nde Kullanılan İdârî ve Askerî Terim ve Unvânlar, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat 2006.
  • Ando, Shiro, Timuridische Emire nach dem Mu’izz al- ansab-Untersuchung zur Stammesaristokratie Zentralasiens im 14. Und 15. Jahrundert-, Klaus Schwarz Verlag, Berlin 1992.
  • Barthold, Wilhelm, Uluğ Beg ve Zamanı, (Çev. İsmail Aka), TTK Yay, Ankara 1997.
  • Canatar, Mehmet, “Türk Kültür Tarihi Çerçevesinde Yasa, Yasak Yatgak Tabirleri Üzerine”, Türkler, II, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, 929-943.
  • Ebu Bekr-i Tihranî, Kitab-ı Diyarbekriyye, (Çev. Mürsel Öztürk), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2001.
  • Ebu’l-Kâsım Cârullâh Mahmûd Bin ‘Omar Bin Muhammed Bin Ahmed Ez- Zamahşarî El-Hvârizmî, Mukaddimetü’l-Edeb- Hvârizm Türkçesi İle Tercümeli Şuşter Nüshası-, (Haz. Nuri Yücel), (2. Baskı), Türk Dil Kurumu Yay, Ankara 1993.
  • Ergin, Muharrem, Orhun Abideleri, (20. Baskı), Boğaziçi Yay, İstanbul 1996.
  • Erşahin, Seyfettin, “Türk Hakimiyet Tecrübesine XV. Yüzyıldan Bir Örnek: Akkoyunlu Hakimiyet Anlayışı ve Yönetim Yapısı”, Türkler, VII, Yeni Türkiye Yay, Ankara 2002, 200-211
  • Gazi Zahirüddin Muhammed Babur, Vakayı Babur’un Hâtıratı, II, (2. Baskı), (Çev. Reşit Rahmeti Arat), TTK Yay, Ankara 1987.
  • Genç, Reşat, Karahanlı Devlet Teşkilatı, TTK Yay, Ankara 2002.
  • Hasan Enverî, Istılâhât-ı Dîvânî- Devre-i Gaznevî ve Selçukî-, Tahran 2535.