1921

SİNEMADA METİNLERARASI ÖĞELER OLARAK MİTLER: NERDESİN BE BİRADER? FİLMİ ÖRNEĞİ

Sinema, bir sanat dalı olarak metinlerini insanlığın ortak kültürel vesanatsal mirasını kullanarak üretmektedir. Tarih öncesi çağlardan itibaren insanların doğayı ve anlamlandıramadıkları olguları açıklayabilmek için oluşturdukları mitler, varlıklarını günümüzde de sürdürmektedir. Farklı metinlerarasındaki ilişkilerin tespitine dayalı metinlerarası yaklaşıma göre; sinemaiçerikleri, diğer edebi ve sanatsal metinlerde olduğu gibi inceleme konusudur.Edebiyat ve sinema kuramcılarına göre; sinemanın yaygınlaştırdığı ve izleyicisine göre biçimlendirdiği içerik, mitlerden uyarlama ya da referanslar düzeyinde yararlanmaktadır. Bu çalışmada, öncelikle mit ve metinlerarasılık kavramları sinema ile ilişkilendirilerek açıklanmıştır. Sinema metinlerinin, mitleri çağdaş dünyada yaşatan metinlerarası referanslar barındırdığının gösterilebilmesi için Odise Miti ve O Brother Where Art Thou? (Nerdesin Be Birader? - Joel Coen, 2000) filmi karşılaştırılmıştır. Rus halkbilimcisi VladimirPropp’un önerdiği biçimcilik ve yapısalcılık arasında köprü oluşturan “dizimsel çözümleme” ve “dizisel çözümleme” yöntemleri ile metinler arasındakibiçimsel benzerlikler üzerinde durulmuş; metin çözümlemesi ile yapısaldüzeydeki benzerliklerin tespitinin yapılması amaçlanmıştır.

Myths as Intertextual Elements in Cinema: The Example of O Brother Where Art Thou? Movie

Cinema forms its texts by using the common cultural and artistic heritage of humanity. Myths which are created by humanity since prehistoric ages in order to explain natural facts and understand various phenomenon around it maintain their existence in the present. According to the intertextual approach, content of cinema is a subject of the examination like in other literary and artistic texts. According to the theoreticians, the content which was widespread and shaped for its audience makes use of myths at the adaptation level and textual references. In this study, primarily the myth and intertextuality concepts are explained in relation to cinema. In order to reveal that cinema texts contain intertextual references, Odyssey Myth and O Brother Where Art Thou? (Joel Coen, 2000) movie are compared. “Serial analysis” and “sequential analysis” methods, of Russian folklorist Vladimir Propp are used to find the formal similarities, and textual analysis method is used to reveal structural similarities between texts.

PDF

___

Allen, G. (2004). Roland Barthes. New York: Routledge.
Bakhtin, M. (1981). Discourse In The Novel. M. Holquist (Ed.) içinde, The Dialogic Imagination: Four Essays. C. Emerson, ve M. Holquist (Çev.). University of Texas Press.
Barthes, R. (1996). Çağdaş Söylenler. T. Yücel (Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
Bazin, A. (2015). "Adaptation, or the Cinema as Digest". A. Piette, ve B. Cardullo, (Ed.). corehi.files.wordpress.com (ET:22.07.2019). .
Berger, A. A. (1993). Kitle İletişimde Çözümleme Yöntemleri. (N. Ulutak, A. Tunç, Dü, M. Barkan, N. Bayram, D. Güler, U. Demiray, A. Tunç, N. Ulutak, ve A. H. Yüksel (Çev.) Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Eğitim Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları.
Bordwell, D. (2016). Hollywood'un Film Dili. Z. Atam, Y. C. Ekinci, ve B. Tanyeri (Çev.) İstanbul, Türkiye: Doruk Yayımcılık.
Bulut, F. (2018). "Metinlerarasılık Kavramının Kuramsal Çerçevesi". Edebi Eleştiri Dergisi, Sayı: 2/1, s. 1-19.
Campbell, J. (2017). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. S. Gürses (Çev.) İstanbul: İthaki.
Clauss, J. J. (1996). "A Course on Classical Mythology in Film". The Classical Journal, Sayı: 91/3, s. 287-295.
Coen, J., ve Coen, E. (Yönetmen). (2000). O Brother, Where Art Thou? [Film]. Amerika Birleşik Devletleri: Touchstone Pictures.
Corrigan, T. (2007). Film Eleştirisi El Kitabı. A. Gürata (Çev.) Ankara: Dipnot Yayınları.
Ersümer, A. O. (2013). Klasik Anlatı Sineması. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Essebo, M. (2019). "A Mythical Place: A Conversation on the Earthly Aspects of Myth". Progress in Human Geography, Sayı: 43/3, s. 515-530.
Estin, C., ve Laporte, H. (2008). Yunan ve Roma Mitolojisi. M. Eran (Çev.) Ankara: Popüler Bilim Kitapları.
Foss, B. (2016). Sinema ve Televizyonda Anlatım Teknikleri ve Dramaturji. M. K. Gerçeker (Çev.) İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Geraghty, C. (2006). "Jane Austen Meets Gurinder Chadha Htbridity and Intertextuality in Bride and Prejudice". South Asian Popular Culture, Sayı: 4/2, s. 163-168.
Gunning, T. (2013). "Atraksiyonlar Sineması: Erken Dönem Sinema, Seyircisi ve Avangart". Ö. Yaren, (Ed.) Sinecine, Sayı: 4/2, s.145-153.
Homeros. (2007). Odysseia. A. Erhat, ve A. Kadir (Çev.) İstanbul: Can Sanat Yayınları.
Ivanova, E. (2012). "Religious Fantasy" as Element of Contemporary Religious Mythology". Journal of Siberian Federal University, Sayı: 5, s. 56-62.
Kırmızı, N. (1990). Geleneksel Anlatılar ve Söylen: Türk Güldürü Filmleri Üzerine Yapısalcı Bir çözümleme. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
Koutrianou, E. (2006). "Intertextuality and Relevance Theory in the Interdisciplinary Approach to Surrealist Literature and Painting A CaseStudy Nikos Engonopoulos' "Bolivar"". Research Notebooks, Sayı: 29, s. 145-154. http://www.ine-notebooks.org. (ET:22.07.2019) .
Köksal, M. H. (2017). "Dünya Sinemasında F. M. Dostoyevski'nin Budala Adlı Eserinin Uyarlamaları". Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Slav Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Rus Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı.
Leitch, T., ve Meikle, K. (2018). Adaptation. Oxford University Press. Oxford Bibliographies. (ET:22.07.2019)
Martin, E. (2011). "Intertextuality: An Introduction". The Comparatist, Cilt:35, s. 148-151.
Moran, B. (1999). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
O'Neill, S. (2018, Eylül 25). Myth. Oxford University Press. Oxford Bibliographies: (ET:19.07.2019). .
Onur, N. (2011). Kitle Kültürü Sineması ve B Filmi. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Öztürk, S. R. (1997). "Bir Mit Bir Arketip ve Bir Film: Odyssea'nın Bakışı". S. Büker (Ed.). Sinema Yazıları. (s. 153-162). Ankara: Doruk Yayımcılık.
Parsa, S. (1999). "Televizyon Göstergebilimi". Kurgu Dergisi, Sayı: 16, s. 15-28.
Prentice, M., ve Barker, M. (2017). "Intertextuality and Interdiscursivity". Oxford University Press. Oxford Bibliographies. (ET:19.07.2019).
Rifat, M. (2012). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Rosenberg, D. (2003). Dünya Mitolojisi: Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi. Ankara: İmge Kitabevi.
Stam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş. S. Salman, ve Ç. Asatekin, (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Strauss, C. L. (2005). Myth and Meaning. Taylor&Francis e-Library.
Strauven, W. (2006). "Introduction to an Attractive Concept". W. Strauven (Ed.). The Cinema of Attractions Reloaded. Amsterdam: Amsterdem University Press.
Tecimer, Ö. (2005). Sinema Modern Mitoloji. İstanbul: Plan B.
Tunalı, D. (2015). Sinema Kültürü Anlatır. A. O. Ersümer (Ed.). Sinema Neyi Anlatır. (s. 81-109). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Ünal, Y. (2015). Dram Sanatı ve Sinema Klasik Anlatı Yapısının Kökenleri. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Yüksel, A. A. (2016). "Metin Erksan’ın Kuyu Filminin Mitolojiye Dayalı Bir Perspektiften Çözümlenmesi". Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 16/4, s. 129-134.
Yaşartürk, G. (2013). Edebiyat ve Sinema. G. Yaşartürk (Ed.). Ve Sinema. (s. 85- 118). İstanbul: Doruk Yayıncılık.
Zengin, M. (2016). "An Introduction to Intertextuality as a Literary Theory: Definitions, Axioms and the Originators". Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 25/1, s.299-326.