EDİGEY DESTANINDA SİLAHLAR / Weapons in the Epic of Edigey

Altın Orda Devleti, kuruluşundan bir süre sonra edebiyat, bilim, sanat ve dini ilimlerde Türk-İslam kültürünün önemli merkezlerinden biri haline gelir. Fakat 14. yüzyılın sonu 15. yüzyılın başlarında cereyan eden iç (Toktamış ile Edigey) ve dış (Toktamış ile Timur) mücadeleler sebebiyle devlet yıkılır. Bu dönemdeki olaylar etrafında teşekkül eden Edigey Destanı ise sözlü kültür aracılığıyla Orta Asya, İdil-Ural, Sibirya ve Kırım’ı içine alan geniş bir coğrafyaya yayılır. Kazan Tatarlarındaki Edigey Destanı da bu metnin varyantlarından biridir. Destanlar içinden çıktığı toplumun kültüründen izler taşır. Edigey Destanı’nda yer alan yıravlık ve sesenlik geleneği, geçiş merasimleri, halk eğlenceleri, inanışlar, yeme-içme, giyim-kuşam gibi halk kültürü ürünleri bunlardandır. Destanda Türklerinin savaşlarına da sıkça yer verilmiştir. Bu mücadelede kahramanların fiziki, ruhi ve akli kapasite ve hünerlerinin sergilendiğini görürüz. Bunlara eşlik eden en önemli vasıta, atlar ile silahlardır. Bu makalede Edigey Destanı’nın Kazan Türklerine ait varyantında taarruz ve savunma silahları olarak nelerin kullanıldığı ve nasıl tasvir edildikleri ele alınacaktır.Anahtar Kelimeler: Edigey Destanı, savaş, silah

Anahtar Kelimeler:

Edigey Destanı, savaş

PDF

___

Atnur, Gülhan, Ural Batır Destanı Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum 1996, Atatürk Üniversitesi. Bekki, Salahaddin, Maaday Kara Destanı, Elazığ2007, Manas Yayıncılık.
Ebü’l-Hayr-ı Rûmî, Saltuk-nâme I. (haz. Şükrü Halûk Akalın), Ankara 1987, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Eralp, T. Nejat. Tarih Boyunca Türk Toplumunda Silâh Kavramı ve Osmanlı İmparatorluğunda Kullanılan Silâhlar, Ankara 1993, Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
Ergin, Osman, Türkiye Maarif Tarihi. Cilt 1-2. İstanbul 1977, Eser Matbaası.
Gökyay, Orhan Şaik, Dedem Korkudun Kitabı. İstanbul 2007, Kabalcı Yayınevi.
Gumilev, Lev N, Eski Ruslar ve Büyük Bozkır Halkları. II. Cilt. (çev. Ahsen Batur), İstanbul 2003, Selenge Yayınları.
İbni Arabşah, Acâibu’l Makdûr (Bozkırdan Gelen Bela) (çev. D. Ahsen Batur), İstanbul 2012, Selenge Yayınları.
Ögel, Bahaeddin, İslâmiyetten Önce Türk Kültür Tarihi Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre. Ankara 1991, TTK Yayınları.
Sulti, Rüstem, Edigey, Ankara 1998, Türksoy Yayınları.
Türkçe Sözlük. Ankara 2005, TDK Yayınları.
Urmançi, Fatih. “İdigey”. Tatar Mifologiyesi Entsiklopedik Süzlik II. Kazan 2009