Fransız seyyah ve yazarı P. B. D'Allauch'un, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndeki çalışmalarımız sırasında Osmanlıca çevirisini bulabildiğimiz " La verite sur L'Armenie" (Ermenistan Hakkındaki Hakikat) isimli eseri, Trabzon'dan Bitlis'e kadar olan yıl ve bu güzergâhdaki muhtelif konulardan bahsetmektedir. Yazar 1889 yılının Ağustos ayında başladığı gezisinin, Ermeni meselesiyle ilgili olarak gerekli araştırma yapılmaksızın Türkler aleyhinde yazılan bazı yayınlardan hareketle gerçekleştiğini ve Bitlis Vilayeti'nde 2 yıl süreyle kalarak konuya ilişkin gözlemler yapmaya çalıştığını belirtmektedir. Yazarın ifade ettiği amaç bu olmasına rağmen, eserde yalnızca Ermeni meselesine değinilmemekte Trabzon, Erzurum ve Bitlis Vilayetleriyle ilgili çeşitli gözlemlere de yer vermektedir.

The written work of "La verite sur L'Armenie" ( The Truth About Armenia) by P.B. D'Allauch who was a French traveler and author, that I found its copy of Ottoman language in Premiership Ottoman Archives of Government General Archives Office , told about the road from Trabzon to Bitlis and various subjects on that route. The author sait that he made his journey began in August 1889 because of some publications written without making any investigation about Armenian Question and stayed for two years in Bitlis to try to make observations about this subject. Although the aim the author stated was that, it was emphasined aot only Armenian problem in the work, but also various observations about Trabzon, Erzurum and Bitlis provinces.