Atatürk’ün Hatay Politikası 1 (1936 -1938)

Osmanlı Devleti döneminde belirli bir idari bütünlük veya coğrafi bölge olarak tanımlanmayan, Faransız işgali döneminde "İskenderun sancağı" (kısaca Sancak) olarak adlandırılan ve 1936 yılında Atatürk tarafından Hatay adı verilen bölgenin Anavatan'a ilhakı Türkiye'nin diplomasi tarihi açısından üstün bir başarı ve örnek bir olay teşkil etmektedir. Bu çalışmada Sancak veya Hatay isimleri aynı anlamda kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hatay, Atatürk, Hatay Politikası, Hatay Sorunu

Muslims of British India and The Kemalist Reform in Turkey Iqbal, Jinnah and Atatürk, 1924-1938

Ever since his emergence as the leader of the Turkish nationalists, Kemal Atatürk had attracted wide support from among the Müslim of British India. Though the adulation of Kemal had sprung from the Indian in- volvement with pan-Islam but basically it was his apparent defence of the caliphate which had endeared him to his well-wishers in the Subcontinent. Thus, ali through the exuberance of the Khilafat movement (1918-1924), Mustafa Kemal was lauded for his perceived stand against Western im- perialism in the hour of Islam's grave crisis. Even when the relations between the sultan-caliph at İstanbul and the nationalists at Ankara fell to their lowest ebb, as in Nowember 1922 owing to the separation of the sultanate and the caliphate, no widespread stir w as created in India. The clash came only in March 1924, when Kemal abolished the caliphate which to him had become anomalous and anachronistic. The reaction in India was instantaneous and sharp, but somehow the break was soon repaired. After the initial shock, the Indian public opinion, spearheaded by those who understood the Turkish predicament, began to tilt again in favour of the nationalists and the new situation generally came to be accepted.

Keywords:

British India United Kingdom, Muslims, Atatürk, Turkey,

PDF

___

Yerasimos, Stefanos. Milliyetler ve Sınırlar.Balkanlar,Kafkasya ve Orta-Dogu, Çev:Şirin Tekeli, İstanbul, 1994
Karal, Enver Ziya. Osmanlı Tarihi, C.V.4.B. Ankara, 1983
Kurat, Yuluğ Tekin. Osmanlı İmparatorluğunun Paylaşılması, 2.B. Ankara, 1986
Armaoğiu, Fahir. 20.yy. Siyasi Tarihi (1914-1980),4. B. Ankara, 1987
Kürkçüoğlu, Ömer. Türk İngiliz İlişkileri, (1919-1926), Ankara, 1978
Aybars, Ergün. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, İzmir, 1984
Türk İstiklal Harbi Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, I, Ankara, 1992
Tansel, Sefahattin. Mondros'dan Mudanya’ya Kadar, C.1,İstanbul, 1991
Melek, Abdurrahman, Hatay Nasıl Kurtuldu, 2.B. Ankara, 1986.
Soysal, İsmail, “Hatay Sorunu ve Türk Fransız Siyasal İlişkileri" (1936-1939), Beleten, C XUX., sayı: 193, Nisan 1985.
Soysal, İsmail, Türkiye Dış Politikasında 50.yıl Montreux ve Savaş öncesi Yılları (1935-1939), Ankara 1974.
Türkmen, Ahmet Faik, Hatay Manda Tarihi, Silahlı Mücadele Devresi C. 4. İstanbul 1939.
Selçuk, Hamdı, Bütün Yönleriyle Hatay'ın O Günleri, 2.B. lstanbul 1972.
Esmer, Ahmet Şükrü. Siyasi Tarih, İstanbul, 1944.
Sökmen, Tayfur. Hatay'ın Kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar, Ankara 1992.
T.B.M.M. Gizli Celse Zabıtları, C 1 Ankara 1985
R.Sonyel, Salahi, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, Ankara 1973.
Soysal, İsmail. Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, C.1.1920-1945, Ankara, 1983
Kaymaz, Nejat, "TBMM'inde Misak-ı Milliye Bağlılık Andı İçilmesi Konusu", Tarih ve Toplum, C 3-4, S 19.
Tengirşenk, Yusuf Kemal. Vatan Hizmetinde, Ankara, 1981.
Akyüz, Yahya, Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu 1919-1922, Ankara 1975.
Tekin, Mehmet, Harf İnkılabı Türk Ocaklarının Çalışmaları ve Hatay'da Yeni Yazı, Antakya 1988.
Atatürk'ün Milli Dış Politikası (1923-1938), C ll, Ankara 1981.
Massiğli, Rene, La Turquie Devant La Guerre, Paris 1964.
Önder, Mehmet, Atatürkle Adım Adım Türkiye, Ankara.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (BCA), (030.10.222.500.1), 402.1.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 030.10.116.807.15.97/36.
Ünal, Tahsin, Türk Siyasi Tarihi (1700-1958), 4.Basım, Ankara 1977.
Erkin, Feridun Cemal, Dışişlerinde 34 Yıl Anılar-Yorumlar, C l, Ankara 1980.
Montreux Boğazlar Konferansı Tutanaklar, Belgeler, Çev. Seha L.Meray & Osman Olcay, Ankara 1976.
İnan, Afet, Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi, Ankara 1977.
Gönlübol, Menmet, Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1973), C l, 5. Basım, Ankara 1982.
Armaoğlu, Fahir. 20 .Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914- 1980, 4. Basım, Ankara 1987.
Atay, Fatih Rıfkı, "Suriye ve Sancak", Ulus, 25.9.1936.
Ünal, Kemal, "Suriye'deki Türkler Ekalliyet Değildir", Ulus, 24.9.1936.
Köni, Hasan, "Hatay Sorununa Yeni Bir Bakış" Atatürk Yolu, Yıl 2, Sayı 4, Kasım 1989.
Cumhuriyet, Montrux ve Savaş Öncesi Yılları, 22.11.1936.
Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, Top: Nimet Arsan, C I, 3. Basım, Ankara 1981.
Şimşir, Bilal N., "Atatürk'ün Yabancı Devlet Adamlarıyla Görüşmeleri", Belleten, C XLV/1 , S 177, Ocak 1981.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Genel Sekreterliği Evrakı, B.3, Sıra, no:753, Konu No:687,16.6.1936.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, Sıra no:753, Konu no:687,11.4.1936.
Tuncay, Mete, '“Hatay sorunu ve TBMM", Türk Parlementoculuğunun İlk Yüzyılı (1876-1976), Ankara.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B,3, Sıra No:753, konu no: 687, 21.3.1936.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, Sıra No:753, konu no: 687, 11.4.1936.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı,B.3, sıra no:753, konu no:687, 30.10.1936.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Devre V, C 13,1936.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, sıra no:753, konu no:687.
Soyak, Hasan Rıza, Atatürk'ten Hatıralar, C ll, İstanbul 1973
Tünay, Bekir, "Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C ll, S 5, Mart 1986.
Nadi, Yunus, "Fransiz Dostluğuna Hala Kıymet Veriyoruz", Cumhuriyet, 6.1.1937.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.222.501.4.) 402.24.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.18.01.71.1).2.57.95.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C 13, Devre V, 1937.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030,10,222,501,4,) 402,24.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.222.501.5.) 402.25.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C 13.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, Sıra no:753, konu no:687.
Cumhuriyet, "Bugün Bütün Türkiye Hatay Zaferini kutlayacak", 31 Ocak 1937.
Cumhuriyet, "Bütün Yurd Hatay Zaferini Kutladı", 1 Şubat 1937.
Weisband, Edward, "The Sanjak of Alexandrettâ 1920-1939: A Case Study", Near Eastern Round Table 1967-68, Ed: R. Bayly Winder, 1969.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030,10,222,501.14.) 402.34.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi,CHP Evrakı, B.3, sıra no:687.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10,222.501.23.) 402.43.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.222,501,14.)402,34.
Akgül, Suat, Yakın Tarihimizde Dersim İsyanları ve Gerçekler, İstanbul 1992.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 030.10.223.508.34.402.386.
Dağıstan, Adil. Türk-Fransız İlişkileri (1918-1939), H.Ü.Atatürk İlkeleri ve İnk. Tarihi Ens.Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 1992.
Cumhuriyet, Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, C III, S 102, 2 Aralık 1937.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.18.01.81.102.2.J.2./7834.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, sıra no:753, konu no: 687.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, sıra no:753, Konu no:687.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi ,030.10.222,501.16,402.36.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, sıra no:753, konu no:687.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3.sıra no;753, konu no:637.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3. sıra no:753,konu no:687.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.223.504.10) 402.144.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.223.505.10) 402.206.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030,10.223.504.43.) 402.177.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.223.505.42.) 402.240,
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3.Sıra no:753,konu no:687.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3.sıra no:753, konu no:687.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3.sıra no:753, konu no:687.
Hatay'a Gitmekte Olan ve Hatay'da Bulunan Türkiye'den Gitmiş Memurların Çalışma Talimatı, Ankara 1937.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.18.01.82.26.13.)2/8472.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi,(030.10.223.502,18) 402.65.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi,(030,10.222.501.15)402.35.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.224.510.4).402.447.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi,(030.10,224.511.1) 402.473.
Nadi, Yunus, "Sancak Nedir? Hatay Nedir?", Cumhuriyet, 5 Haziran 1938.

ISSN: 1011-727X
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1984
Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi

Arşiv