Milli Mücadele Döneminde Rum Ayaklanması

Vaktiyle Yunanlılar'm Pont-Euxİen adını verdikleri Karadeniz bölgesinde M.Ö.281'de bir krallık kurmuş olan Rumlar’m hâkimiyetine Romalılar M.S. 63’de son vermiştir. Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesiyle artık Bizans toprağı olan Pontus'da, Komnen sülalesi 1203 yılında bir krallık kurmuştu. İstanbul'da tahtı ele geçiren ve Komnenler'in düşmanı olan Paleoloğlar'ın Selçuklu Türkleri'ni Pontus'a sefer açmaya davet etmesiyle Sinop alınmış ve Trabzon kuşatılmıştı. Bu bölgenin Türk hâkimiyetine geçmesi bu hadiseyle başlamıştır. Pontus krallığı hiç bir zaman bağımsız olmamış, sırasıyla, Selçuklular'a ve Moğollar'a vergi ödeyerek, daha sonra Türkmen beylerine kız vermek suretiyle varlığını devam ettirmeğe çalışmıştır. Diğer taraftan Cenevizliler’in ekonomik baskıları altında bulunmuştur. Rumlar’m yaşadıkları bu bölgeler 1461'de Fâtih Sultan Mehmed'in Karadeniz kıyılarını fethi sırasında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Aradan ikibin yıl geçmesine rağmen, mîllî duygularından hiç bir şey kaybetmeyen Rumlar, 1840 senesinden İtibaren dini gerekçelerle ve eğitim kisvesi altında bölge üzerindeki nüfuzlarını artırarak, Millî Mücadele döneminin kaosundan istifade edip, bağımsız bir devlet kurmak için harekete geçmişlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Milli Mücadele, Ayaklanma, İsyan, Rum, Kurtuluş Savaşı

Muslims of British India and The Kemalist Reform in Turkey Iqbal, Jinnah and Atatürk, 1924-1938

Ever since his emergence as the leader of the Turkish nationalists, Kemal Atatürk had attracted wide support from among the Müslim of British India. Though the adulation of Kemal had sprung from the Indian in- volvement with pan-Islam but basically it was his apparent defence of the caliphate which had endeared him to his well-wishers in the Subcontinent. Thus, ali through the exuberance of the Khilafat movement (1918-1924), Mustafa Kemal was lauded for his perceived stand against Western im- perialism in the hour of Islam's grave crisis. Even when the relations between the sultan-caliph at İstanbul and the nationalists at Ankara fell to their lowest ebb, as in Nowember 1922 owing to the separation of the sultanate and the caliphate, no widespread stir w as created in India. The clash came only in March 1924, when Kemal abolished the caliphate which to him had become anomalous and anachronistic. The reaction in India was instantaneous and sharp, but somehow the break was soon repaired. After the initial shock, the Indian public opinion, spearheaded by those who understood the Turkish predicament, began to tilt again in favour of the nationalists and the new situation generally came to be accepted.

Keywords:

British India, United Kingdom, Muslims, Atatürk, Turkey,

PDF

___

Türk İstiklâl Harbi, İstiklâl Harbinde Ayaklanmalar (1919-1921), C VI, Genelkurmay H.T.Bşk., Ankara 1874.
Kerim, Cevdet, Türk İstiklâl Mücahedesi Konferansları, İstanbul 1927.
Pontus Meselesi, Matbuat ve İstihbarat Dairesi, Ankara 1338.
Kocabaşoğlu, Uygur, Kendi Belgeleriyle Anadolu'daki Amerika, İstanbul 1991.
Milli Eğitim Bakanlığı Arşivi, Belge No: 32.
Örsan Öymen, Politika Kazam, Milliyet Gazetesi, 29 Eylül 1984.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 759, Dosya, 35, 26.
Atatürk, Gazi M. Kemal, Nutuk, Ankara 1927.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C XV, S 215.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 936, Dosya, 1-A-11, F.95,1.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 936, Dosya. 1-A-11, F.95,1.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı ArşiviE, KIs. 2485, Dosya. 100, F.20.12.
Kodaman, Bayram, Sultan II, Abdülhamid Devri Doğu Anadolu Politikası, Ankara 1987.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, K!s. 2485, Dosya. 100, F. 20,12.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 993, Dosya. 25-7, F.65.
Sebilü’r-Reşâd Dergisi, C XIX, No: 478, 30 Nisan 1337 (1921).
Sebilü'r-Raşâd Dergisi, C XIX, No: 478, 30 Nisan 1337.
Trask, Roger, The United States Response to Turkish Nationalizm and Reform, Minepolis 1971.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1126, Dosya. 5-27, F.2.
Kerim, Cevdet, Türk İstiklâl Mücâhedesi Konferanslar, İstanbul 1927.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C XV.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 891, Dosya, 9-14, F, 55-1.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C XV.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1221, Dosya. 2-4, F.5,1.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1120, Dosya; 34-1.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 993, Dosya. 65-A, F. 7.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1126, Dosya. 5-27, F. 6.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1125, Dosya. 6-24, F.17.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1125, Dosya. 6-24, F.17.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1030, Dosya, 6-74.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1124, Dosya. 17, F. 2; Kls. 1122, Dosya. 14-12, F.66-2.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1120, Dosya. 34-1; Kls 993, Dosya. 65-A-7, F.47; Kls. 1221, Dosya. 2-4, F. 5,1.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1030, Dosya. 6-74, F. 76.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 730, Dosya. 4-18, F. 83.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 640, Dosya. 35-299, F. 14-1.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KİS. 993, Dosya. 171-A-13, F. 66,3.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 582, Dosya. 100, F. 21-9.
Pontus Meselesi, IV. Kısım, Ankara 1338.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 760, Dosya. 34-29, F. 83.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1039, Dosya. 6-125.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1124, Dosya, 17.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs, 1124 Dosya. 17.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 654, Dosya. 4-41, F.8.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs.. 1128, Dosya. 43-36, F. 7.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Zabıt Ceridesi, C ll, 19.1.1338.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 604, Dosya. 6-172, F. 100.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1880, Dosya. 43, 21.
Emekli Sandığı Arşivi, Dosya Numarası: 32469.
Arıkoğlu, Damar, Hâtıralarım, İstanbul 1961.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Zabıt Ceridesi, C ll.

ISSN: 1011-727X
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1984
Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi

Arşiv