TÜRKİYE’DE SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARI ÜZERİNE YAPILAN LİSANSÜSTÜ EĞİTİM TEZLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Ders kitapları, içerikleri ve kullanım amaçları itibarı ile her zaman inceleme konusu olmuştur. Özellikle Sosyal Bilgiler ders kitaplarına ayrı bir önem verilmiştir. Çünkü içeriğinde başta tarih, coğrafya ve yurttaşlık gibi farklı eğitim disiplinleri yer almıştır. Türkiye’de ise Sosyal Bilgiler dersi çok geç bir dönemde, 1968 yılında öğretim programlarına alındığından ders kitapları üzerine çalışmalar ve sonrasında da tartışmalar çok geç dönemde başlamıştır. Akademik düzeyde ise elde edilen verilerde de görüldüğü üzere 1998 yılından itibaren Sosyal Bilgiler ders kitaplarına yönelik çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmada Türkiye’de 1998-2020 yılları arasında Sosyal Bilgiler ders kitapları üzerine yapılan lisansüstü (yüksek lisans ve doktora) eğitim tezleri incelenmiştir. Çalışmada lisansüstü eğitim tezlerinin değerlendirilmesi için doküman incelemesi metodu ile veri toplama aracı olarak tez analiz formu kullanılmıştır. Söz konusu formda tezler; türlere, yıllara, üniversitelere, enstitülere, danışman unvanlarına, incelenen ülkelere, incelenen içeriklere ve çalışma yöntemlerine göre kategorize edilmiştir. İnceleme sonucunda elde edilen bulgular frekans ve yüzde tabloları ile gösterilerek yorumlanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi’nde yapılan tarama sonucunda Sosyal Bilgiler ders kitapları ile ilgili 129 lisansüstü eğitim tezine ulaşılmıştır. Bunların 125’i yüksek lisans düzeyinde iken 4’ünün doktora düzeyinde olması ise çalışmanın önemini daha da arttırmaktadır. Bu çerçevede çalışmanın sonuç kısmında Sosyal Bilgiler ders kitapları üzerine yapılan tezlere yönelik tartışma ve önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Doktora, Lisansüstü Eğitim, Sosyal Bilgiler Ders Kitapları, Tez, Yükse Lisans

EVALUATION OF POSTGRADUATE THESES ON SOCIAL STUDIES TEXTBOOKS IN TURKEY

Textbooks have always been the subject of review in terms of their contents and their purpose of use. In particular, social studies textbooks have been given a distinct significance since their contents included different educational disciplines such as history, geography and civics. In Turkey, The Social Studies course was taken in a very late period and in 1968, studies on textbooks and later discussions began in a relatively very late period. Since 1998, studies have been carried out on social studies textbooks at academic level. In this study, graduate (Master's and Doctoral) edıcation theses on social studies textbooks were examined in Turkey between 1998-2020. In the study, the thesis analysis form was used as a data collection tool with the document review method for the evaluation of graduate education theses. In the said form, theses are categorized according to types, years, Universities, Institutes, advisor titles, country/ countries studied, subject/ subjects studied, and study patterns. The results obtained from the examination were shown and interpreted with frequency and percentage tables. As a result of the survey conducted at the national thesis center of the Higher Education Council of the Republic of Turkey (CoHE), 129 graduate education theses with the title of Social Studies textbooks were reached. The fact that 125 of them are at the master's level and 4 are at the doctoral level further increases the importance of the study. In this context, discussions and suggestions for theses on social studies textbooks were given in the conclusion part of the study.

Keywords:

J Doctorate, Post Graduate Education, Social Studies Textbooks, Thesis, Master Degree,

PDF

___

Alaca, E.(2019). Sosyal Bilgiler Ders Kitabı İncelemeleri. T. Çelikkaya, Ç. Öztürk Demirbaş, T. Yıldırım, H. Yakar (Ed.).Yeni Program ve Ders İçeriklerine Göre Sosyal Bilgiler Öğretimi II içinde.(1-21). Ankara: Pegem Akademi.
Alaca, E.(2018). Examination of Postgraduate Theses on History Textbooks in Turkey in Terms of Some Variables. European Journal of Educational Research, 7(2), 225-232.
Alaca, E.(2017). Sosyal Bilgiler Ders Kitapları Üzerine Bir Değerlendirme. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(18), 759-785.
Ata, B. (2006). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. C. Öztürk (Ed.). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir Yaklaşım içinde. (ss.33-47). Ankara: Pegem Akademi.
Cömert, G.(2019). İran Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının İncelenmesi(Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Cömert, G.(2014). İptidailerde Kullanılan Coğrafya Kitaplarının İncelenmesine Bir Örnek: Küçüklere Coğrafya Hikayeleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Gölgesiz Gedikler, H.(1998). İlköğretim Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Tarih Konularının İşlenişi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İnan, S. (2014). Sosyal Bilgiler Eğitimine Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
Merey, Z. (2012). Türkiye ve ABD'deki Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Çocukların Katılım Haklarına Yer Verilme Düzeyinin Karşılaştırılması (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Merey, Z. (2005). Demokrasi ve İnsan Haklarının 1980-2000 Yılları Arası Lise Tarih Kitaplarına Ve Tarih Müfredat Programlarına Yansıması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Palmero, J. (1968). Histoire des Institutions et Des Doctrines Pédagogiques Par Les Textes, Paris : Société Universitaire d’Éditions et de Librairie.
Pingel, F. (2010). UNESCO Guidebook On Textbook Research and Textbook Revision (2nd revised and updateedition). Paris/Braunschweig: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization/Georg Eckert Institute for International Textbook Research.
Subaşı, Y. (2017). Türkiye ve İran Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Edebi Ürünlerin Kullanımı (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Subaşı, Y. (2014). Erich Fromm ve Türkiye'de Sosyal Bilgiler Eğitimi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şahin, M., Göğebakan Yıldız, D., Duman, R. (2011).Türkiye'deki Sosyal Bilgiler Eğitimi Tezleri Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(2),96-121.
Şahin, M. (2011). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Mesaj Tasarımı İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Şahin, M. (1996). Milli Eğitim Bakanlığı Hizmetiçi Eğitim Faaliyetlerinde Karşılaşılan Sorunlar (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tarman, B., Acun, İ., Yüksel, Z. (2010). Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanındaki Tezlerin Değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3),725 -746.
Tebliğler Dergisi [TD]. (1970). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 33(1608).
Tebliğler Dergisi [TD]. (1971). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 33(1658).
Tebliğler Dergisi [TD]. (1972). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 35(1698).
Tebliğler Dergisi [TD]. (1973). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 36(1745).
Tebliğler Dergisi [TD]. (1974). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 37(1790).
Tebliğler Dergisi [TD]. (1975a). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 38(1838).
Tebliğler Dergisi [TD]. (1975b). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 38(1852).
Tebliğler Dergisi [TD]. (1985). T.C. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Tebliğler Dergisi,48(2191).
Tebliğler Dergisi [TD]. (1986). T.C. Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Tebliğler Dergisi,49(2209).
Web 1: https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/egitim-fakultesi-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari.pdf
Web 2: https://istatistik.yok.gov.tr/
Web 3: https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2019). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, T. (2016). Tarih Ders Kitaplarında Kimlik Söylemi. Ankara: Yeni İnsan Yayınevi.
Yükseköğretim Kurulu [YÖK]. (1998). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. Ankara.