İKİNCİ MEŞRUTİYET'TEN GÜNÜMÜZE BALKANLARIN DERS KİTAPLARINDAKİ YERİ: BALKAN SAVAŞLARI ÖRNEĞİ
İkinci Meşrutiyet'ten günümüze kadar gelen süreçte Balkanlar, Balkan Savaşları, Balkanlardaki siyasi gelişmeler ve ATATÜRK dönemi dış politikası çerçevesinde ders kitaplarında yer almıştır. Büyük bir felaketle sonuçlanan Balkan Savaşları, hemen 1913 yılından itibaren tarih müfredatına konulmuştur. Balkan Antantı'nın ise 1934 yılında imzalanmasından birkaç yıl sonra ortaöğretim ders kitaplarında yer aldığı görülmektedir. Millî Mücadele ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında, ilköğretim ve ortaöğretim tarih kitaplarında Balkan Savaşları farklı şekillerde ele alınmıştır. 1920'li yıllarda Fuat Köprülü ilkokullar için yazdığı "Millî Tarih"lerinde, İhsan Şerif (Saru) Çocuklara "Tarih-i Osmanî"sinde, Ahmet Halit (Yaşaroğlu) "Bizim Tarih"inde ve Ali Reşat liseler için hazırladığı "Asr-ı Hâzır" tarihinde Balkan Savaşlarından bahsetmiştir. 1930'lardan günümüze kadar geçen süreçte, konunun tarih müfredatındaki yeri korunmuştur. Makalede, 1914-2007 yılları arasında yazılmış 20 ilk ve ortaöğretim ders kitabında Balkanlarla ilgili konular incelenmiştir. Özellikle Balkan Savaşları makalenin temelini oluşturmaktadır. Konunun ilk ve ortaöğretim kademelerinde veriliş şekli, bilimsellik, üslup, kullanılan görseller ve diğer yöntemler tespit edilerek değerlendirilmeye çalışılmıştır. Günümüzde tarih öğretiminde, öğrencinin bu sürece aktif katılımını sağlayacak farklı yöntemlerden yararlanıldığı bilinmektedir. Balkan Savaşlarının öğretiminde yararlanılabilecek pek çok materyal (anı, günlük, fotoğraf, tablo, arşiv belgesi vb.) bulunmaktadır. Makalenin amacı, mevcut durumun tespitinin yanı sıra, Balkan Savaşlarının tarih öğretim metotlarına uygun olarak verilebilmesi için yararlanılabilecek bazı kaynak ve materyallerden örnekler sunmaktır
THE BALKANS IN HISTORY TEXTBOOKS FROM THE SECOND CONSTITUTIONAL MONARCHY TO PRESENT: EXAMPLE OF BALKAN WARS
The Balkan Wars and the Balkan geography since the 2nd Constitutional Monarchy have been covered in the history textbooks, within the framework of the political developments in the Balkans and the Turkish foreign policy at Atatürk's era. The Balkan Wars, resulting in a disaster, were included in the history curriculum as of 1913. The Balkan Entente also appeared in secondary school history textbooks a few years after its signature in 1934. During the National Struggle and in the first years of Turkish Republic, the Balkan Wars were mentioned in different ways in the textbooks of primary and secondary schools. These wars were written by Fuat Köprülü in 1920s in his book "Millî Tarih" for primary schools, by İhsan Şerif (Saru) in "Çocuklara Tarih-i Osmanî", by Ahmet Halit (Yaşaroğlu) in "Bizim Tarih", and by Ali Reşat in "Asr-ı Hâzır" prepared for high schools. The Balkan Wars have been one of the topics of Turkish history curriculum since 1930s. This paper examines the place of the Balkans in 20 primary and secondary school history textbooks prepared between 1914 and 2007, with special emphasis on the Balkan Wars. The article tries to assess the teaching of the issue in primary and secondary schools, and scientific approaches, methods, and visual materials in the teaching process. Today, history teaching involves different methods to stimulate the active participation of the learners. There are a great many materials (memoirs, diaries, photographs, tables, archival documents, etc.) to be used in teaching the Balkan Wars. This paper both aims to examine the current situation and suggest resources and materials that can be useful in teaching Balkan Wars properly
___
- Ahmet Halid; Bizim Tarih, (Küçüklere Tarih Dersleri), Amedi Matbaası, İstanbul 1924 (1340).
- AKIN, Himmet - ULUÇAY, M. Çağatay; Testli ve Atlaslı Tarih Ortaokul III, Bahar Matbaası, İstanbul 1969.
- AKŞİT, Niyazi - OKTAY, Emin; Tarih II, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1953.
- Ali Reşad; Asr-ı Hâzır Tarihi, (1789'dan zamanımıza kadar), Kanaat Matbaası, Dersaadet 1330.
- Ali Reşad; Asr-ı Hâzır Tarihi, Millî Matbaa, İstanbul 1926.
- ALP, İlker; Belge ve Fotoğraflarla Bulgar Mezâlimi (1878-1989), Ankara 1990.
- APAK, Rahmi; Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988.
- ATATÜRK'ün Söylev ve Demeçleri II; (1906-1938), 3. Baskı, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Basımevi, Ankara 1981.
- AYDEMİR, Şevket Süreyya; Makedonya'dan Orta Asya'ya Enver Paşa, C II, (1908-1914), 4. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul 1986.
- Balkan Savaşı'nda Edirne Savunması Günleri, (Hafız Rakım ERTÜR'ün Anılarından), (Haz., Yrd. Doç. Dr. Ratip KAZANCIGİL), Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi Yay., İkinci Basım, İstanbul 1999.
- Balkan Savaşlarından ATATÜRK'ün Çankaya Muhafızlığına; (Alb. Abdülkadir Demirtaş Alp'in Anıları), (Haz. Yrd. Doç. Dr. Kemal ARI), İzmir 2003.
- ÇAPA, Mesut, "Balkan Savaşı'nda Kızılay (Osmanlı Hilâl-i Ahmer) Cemiyeti", Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 1, Ankara 1990, s. 89-115.
- Dârülmuallîmat Programı; Matbaa-i Amire, İstanbul 1330.
- DEMİRCİOĞLU, İsmail Hakkı; Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklaşımlar, Ankara 2010.
- ERTEM, Sadri - DURU, Kâzım Nami; Ortaokul İçin Tarih III, Maarif Matbaası, Ankara 1941.
- HALAÇOĞLU, Ahmet, Balkan Harbi Sırasında Rumeli'den Türk Göçleri (1912-1913), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1994.
- İhsan Şerif, Çocuklara Tarih-i Osmanî, Kanaat Matbaası, Dersaadet 1338.
- KARA, Kemal; Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, İstanbul 2007.
- KARAL, Enver Ziya, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 1918-1965, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1978.
- Köprülüzade Mehmet Fuat; Millî Tarih, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul 1928.
- Köprülüzade Mehmet Fuat; Millî Tarih, Kanaat Kütüphanesi ve Matbaası, İstanbul 1337.
- Mekâtib-i İbtidaiyye Ders Müfredatı; Matbaa-i Amire, İstanbul 1329.
- Mekâtib-i Sultaniye Müfredat Programı; Matbaa-i Amire, İstanbul 1338.
- OKTAY, Emin; Tarih (Kız Enstitüleri III. Sınıf), Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1969.
- Ortamektep İçin Tarih III; Devlet Basımevi, İstanbul 1938.
- Ortamektep İçin Tarih III; Devlet Matbaası, İstanbul 1933.
- Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti 1329-1331 Salnamesi; Ahmet İhsan ve Şürekası, İstanbul (t.y.).
- STRADLING, Robert; 20. Yüzyıl Avrupa Tarihi Nasıl Öğretilmeli, (Çev., Ayfer ÜNAL), Tarih Vakfı Yay., İstanbul 2003.
- SU, Kâmil - DURU, Kâzım Nami; Ortaokul İçin Tarih III, Maarif Matbaası, Ankara 1943.
- SU, Mükerrem K. - MUMCU, Ahmet; Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1981.
- ŞAPOLYO, Enver Behnan; Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Yeni Matbaa, İstanbul 1960.
- ŞENÜNVER, Güler - KESİM, H. Samim vd.; İlköğretim Okulları İçin Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 8, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 2002.
- TANSU, Samih Nafiz, Türk İnkılâb Tarihi ve Büyük Harp'ten Sonra Avrupa, İkbal Kitabevi, 1938.
- Tarih (İlkmektep Kitapları: V. Sınıf); İstanbul 1933.
- Üçüncü Yıl Kitabı; Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1953.
- ISSN: 1303-9342
- Yayın Aralığı: Yıllık
- Başlangıç: 1976
- Yayıncı: MSB Arşiv ve Askerî Tarih Daire Başkanlığı
Sayıdaki Diğer Makaleler
İKİNCİ MEŞRUTİYET'TEN GÜNÜMÜZE BALKANLARIN DERS KİTAPLARINDAKİ YERİ: BALKAN SAVAŞLARI ÖRNEĞİ
BİRİNCİ DÜNYA HARBİ'NDE GALİÇYA CEPHESİ: TÜRK 15'İNCİ KOLORDUSU VE MUHAREBE ETKİNLİĞİ
IRAK CEPHESİ'NİN AÇILMASI VE KÛTÜ'L-AMARE MUHASARASI
1917 RUS DEVRİMİ'NDEN GÜMRÜ ANTLAŞMASI'NA KADAR KARS VE IĞDIR BÖLGESİNDE YAŞANANLAR