AZERBAYCAN KOLORDUSUNUN MİLLÎ GÜÇ UNSURU OLMASINDA KAFKAS İSLAM ORDUSUNUN ROLÜ
Azerbaycan Cumhuriyeti’nde 1918 yılındaAzerbaycan Kolordusunun oluşturulması, eğitimi, ülkedekiasker alma işlemleri, askerî sınıflar ile sınır ve iç güvenlikkonularının düzenlenmesi gibi konularda Kafkas İslamOrdusunun rehberliğinde çalışmalar yürütülmüştür. Bölgedeyürütülen faaliyetler incelendiğinde, kısa süre içindeteşkilatlandırılan Azerbaycan Kolordusunu, özellikle BirinciBakü Taarruzu sonrası Kafkas İslam Ordusununkomutasında savaşan düzenli birlikler olarak tanımlamakdaha doğru olacaktır.Azerbaycan Kolordusunun, millî güçtenbeslenen/millî gücü besleyen bir askerî güç hâline getirilişi ilemillî kadroların yetiştirilmesi ve güçlendirilmesi açısındanKafkas İslam Ordusunun Azerbaycan’daki çalışmalarının iyitetkik edilmesi gerekmektedir. 1918 yılında OsmanlıDevleti’nin yürüttüğü çalışmalar, bugün neden “bir millet, ikidevlet” ifadesinin kullanıldığını bize göstermektedir.
ROLE OF THE CAUCASUS ISLAMIC ARMY IN THE FORMATION OF THE AZERBAIJANI CORPS AS A NATIONAL FORCE
In the Republic of Azerbaijan, in 1918, efforts to found an Azerbaijani Corps, with all its units – ranging from recruitment of soldiers in the country, their training, to the formation of military corps, organizing covering the issues pertaining to border and homeland security – were undertaken under the guidance of the Caucasus Islam Army. Considering the activities undertaken in the region it will be rather appropriate to define the Azerbaijani Corps as orderly units, formed soon after the First Baku Offensive, acting mainly under the command of Caucasus Islam Army. The endeavor the Caucasus Islam Army spent in bringing the Azerbaijani Corps as a force nourished by national zeal/nurturing national vigor, as well as in training, educating, and strengthening of its national cadres should be studied carefully. The efforts the Ottoman State put forward in 1918 did find their meaning in the dictum “single nation, two states” we use today.
___
- Genelkurmay ATASE Daire Başkanlığı Arşivi, Birinci Dünya Harbi Koleksiyonu.
- ATATÜRK’ün Söylev ve Demeçleri (Bugünkü Dille); (Yay.Haz. Prof. Dr. Ali Sevim, Prof. Dr. İzzet Öztoprak, Prof. Dr. M. Akif Tural), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2006.
- BERKUK, İsmail; Büyük Harpte Şimali Kafkasya’daki Faaliyetlerimiz ve 15.Fırkanın Harekâtı ve Muharebeleri, (94 sayılı Askerî Mecmua’nın Tarih Kısmı), Askerî Matbaa, İstanbul, 1934.
- BIYIKLIOĞLU, Tevfik; Türk İstiklâl Harbi I Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, Ankara, Genelkurmay ATASE Bşk.lığı Yayınları, 1999.
- Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi Kafkas Cephesi 3’üncü Ordu Harekâtı; Cilt II/II İkinci Kitap, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1993.
- BUNİYATOV, Ziya Musa; “Azerbaycan”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 4, İstanbul, 1991.
- ÇAPA, Mesut; “Kuzey Kafkas Cumhuriyeti’nin Rus Egemenliğine Girmesi Üzerine Trabzon’a Gelen Devlet Erkânı”, Türk Dünyası Araştırmaları, 100, 1996, 285-302.
- ERENDİL, Muzaffer; Millî Strateji ve Millî Güç, 1980.
- FARRELL, Theo; “World Culture and Military Power” Security Studies, 14 (3); 448-488.
- GASIMOV, Musa; “Bakü’nün Kurtarılması Uğruna Türk Diplomasinin Mücadelesi: 1918 Yılı”, Avrasya Dosyası Azerbaycan Özel, 7(1), 2001, 18- 55.
- GÖRGÜLÜ, İsmet; On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922 Balkan-Birinci Dünya ve İstiklal Harbi, Genişletilmiş 2.Baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2014.
- KARAKÖSE, Nejdet; “Mondros Mütarekesi’nden Sonra Kafkasya’daki Gelişmeler ve Nuri Paşa’nın (Killigil) Kafkasya’daki Faaliyetleri”, 100. Yılı Münasebetiyle I. Dünya Savaşı’nda Kafkas (Doğu) Cephesi Uluslararası Sempozyumu 25-27 Eylül 2014/Erzurum (Yay.haz.: Merve Uğur), ATATÜRK Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2015.
- Osmanlı Devleti ile Azerbaycan Türk Hanlıkları Arasındaki Münasebetlere Dair Arşiv Belgeleri II (1575-1918); T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 1993.
- ÖZGÜLDÜR, Yavuz; “1918-1922 Dönemi Kafkasya’daki Siyasi Gelişmeler ve Türkiye”, Sekizinci Askerî Tarih Semineri Bildirileri II (Sunulmayan Bildiriler) XIX. ve XX. Yüzyıllarda Türkiye ve Kafkaslar, (24-26
- Ekim 2001), Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2003.
- RESULZADE, Mehmed Emin; Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyet-i Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyeti, Millî Azerbaycan Neşriyatı, Sayı:1, Şehzadebaşı, Evkâf-ı İslâmiye Matbaası, 1341-1339.
- SELVİ, Haluk; “Anadolu’dan Kafkasya’ya Bir Ermeni Çete Reisi: Antranik Ozanyan”, Sekizinci Askerî Tarih Semineri Bildirileri I, XIX. ve XX: Yüzyıllarda Türkiye ve Kafkaslar (24-26 Ekim 2001 – İstanbul), Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2003.
- SÜLEYMANOV, Mehman; Azərbaycanda İlk Millî Hərbiyyə Məktəbi (1918), Hərbi Nəşriyyat, 2000.
- SÜLEYMANOV, Mehman; Mehman; Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Hərb Tarixi, I.Cilt, Tehran, 2014.
- SÜLEYMANOV, Mehman; Mehman; Kafkas İslam Ordusu ve Azerbaycan, Bakü, Harbi Neşriyyat.
- SÜLEYMANOV, Mehman; Mehman; “Müslüman Kolordusu”, IRS Heritage, 91, 2018, s.38-42. (http://irs-az.com /new/files/2018/214/2744.pdf Erişim Tarihi: 04 Haziran 2018).
- TOKER, Hülya-ASLAN, Nurcan; Birinci Dünya Savaşı’na Katılan Alay ve Daha Üst Kademedeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2009.
- TÜRKER, Rüştü; Birinci Dünya Harbi’nde Bakü Yollarında 5’inci Kafkas Piyade Tümeni, (Yay. Haz. Ahmet Tetik, Mehmet Korkmaz), Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2006.
- YEĞİN, Süleyman İzzet; Birinci Dünya Harbi’nde Azerbaycan ve Dağıstan Muharebelerinde 15’inci Piyade Tümeni, (Yay.Haz. Ahmet Tetik, Mehmet Korkmaz), Ankara, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, 2006.
- YÜCEER, Nâsır; Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu’nun Azerbaycan ve Dağıstan Harekâtı, Genelkurmay ATASE Bşk.lığı Yayınları, Ankara, 1996.
- ISSN: 1303-9342
- Yayın Aralığı: Yıllık
- Başlangıç: 1976
- Yayıncı: MSB Arşiv ve Askerî Tarih Daire Başkanlığı