Elif BERKER, Canan YILMAZ, Mustafa Fehmi TÜRKER

Odun dışı bitkisel ürünler için gerçek tarife bedelinin saptanmasının gerekliliği, olabilirliği ve muhtemel fırsatları

Günümüzde toplumun ormanlara yönelik talebinin değişmesi ve artmasına koşut olarak odun hammaddesi faydalanmasının yanında odun dışı orman ürünlerine yönelik faydalanma da önem kazanmıştır. Odun dışı orman ürünleri içerisinde önemli bir yer tutan odun dışı bitkisel ürünler ülke içi ve dışı pazarlar göz önüne alındığında, devlet orman işletmeleri ve ormancılık sektörü için önemli bir gelir kaynağı olmakta ve fakat odun dışı bitkisel ürünler, Türkiye ormancılık sektöründe gereken önemi görememektedir. Çalışma kapsamında, Trabzon Bölge Müdürlüğü’ne bağlı Sürmene Devlet Orman İşletmesinin, üretimini gerçekleştirdiği ayı üzümü, sıklamen, yılanyastığı ve kardelen türlerinden elde edilen gelirlerin belirlenmesi ve elde edilen gelirlerin, dağıtım kanalında yer alan kanal üyeleri arasındaki oransal dağılımının ortaya konulması amaçlanmıştır. Sürmene Devlet Orman İşletme Müdürlüğü üretim cetvelleri ve Sürmene’de odun dışı bitkisel ürünlerin ticaretini yapmakta olan tek bir anonim şirketin kayıtlarından elde edilen veriler, yüzde çözümlemesi yöntemiyle değerlendirilerek dağıtım kanalı üyelerinin gelirden aldığı paylar belirlenmiştir. Odun dışı bitkisel ürünlerin dağıtım kanallarında yer alan kanal üyeleri arasındaki gelir dağılımı incelendiğinde adil olmayan bir dağılımın mevcut olduğu görülmektedir. Elde edilen gelirin ağırlıklı bir kısmı toptancılarda ve özellikle varsa perakendecilerde kalmakta, hammadde toplayıcısı orman köylüleri ve hammadde üreticisi Devlet Orman İşletmesi bu paylaşımdan hakça bir pay alamadığı görülmektedir. Bunun altında yatan önemli kök sorunlardan biri, tarife bedelinin düşüklüğüdür. Tarife bedelinin bu derece düşük olması, Devlet Orman İşletmelerinin iktisadi başarısını düşürmekte ve kaynaklarını etkin ve verimli kullanılmasını olumsuz etkilemektedir. Bu olumsuzlukların düzeltilmesi için odun dışı bitkisel ürünlerin gerçek tarife bedelleri hesaplanmalı, bu ürünlerin üretimi ve ticareti bu bedel üzerinden yapılmalı ve uygulanan politikalar, kırsal kalkınmayı da destekleyecek şekilde olmalıdır.

Requirement, feasibility and possible opportunities of determination of real tariff prices for non-wood herbal products

Consistent with the changes and the increase in demand for the forests in the society, utilization of forest products became significant. Non-wood herbal products, which constitute a significant part among non-wood forestry products, is an important source of income for State Forest Enterprises and forestry industry in domestic and international markets, however non-wood herbal products are generally neglected in the Turkish forestry industry. Within the scope of the study, it was aimed to determine the income earned from the sales of Vaccinum sp., Arumitalicum, Galanthus woronowii and Cyclamen sp. species which are produced under the Sürmene State Forestry Enterprise management and the proportional distribution of these incomes between channel members. The share received from income of distribution channel members was determined by evaluating data obtained from Sürmene State Forestry Enterprise Production Tables and the records of a joint-stock company trading non-wood herbal products in Sürmene via percentage analysis method. In Turkey, an analysis of distribution of income among the members of non-wood herbal products distribution channels would reflect an unfair distribution. Most of the revenues are kept by wholesalers and especially retailers if present, while raw material producer State Forestry Enterprise and raw material gatherer forest villagers do not get their fair share. One of the major problems behind this is the low tariff prices. The extremely law tariff rates adversely affects the economic success of State Forestry Enterprise and active and productive use of resources by the enterprise. To resolve these problems, the actual tariff rates should be calculated for non-wood herbal products and the production and trade of these products should be conducted based on these rates and enforced policies should support rural development.

PDF

___

Açıkgöz Altunel T (2011) Odun dışı orman ürünlerinin dünyada ve Türkiye’de sosyoekonomik boyutu. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul, 220 s.
DPT (2001) Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Ormancılık Özel İhtisas Komisyonu Raporu. DPT Yayın No:2531, ÖİK Yayın No:547, Ankara.
Geray U (1989) Ormancılığın Çağdaş Çerçevesi, İÜ Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, 39(4): 17-27.
Geray U (1998) Ulusal Çevre Eylem Planı. Orman Kaynakları Yönetimi. DPT yayını, ISBN 975-19- 1917-7, Ankara.
Hegde R, Suryaprakash S, Achoth L, Bawa KS (1996) Extraction of non-timber forest products in the forests of Biligiri Rangan Hills, India. 1. Contribution to rural income. Economic Botany 50:243–251.
Kilchling P, Hansmann R, Seeland K (2009) Demand for non-timber forest products: surveys of urban consumers and sellers in Switzerland. Forest Policy and Economics, 11: 294-300.
Mahapatra AK, Tewari DD (2005) Importance of non-timber forest products in the economic valuation of dry deciduous forests of India. Forest Policy and Economics 7: 455–467.
OGM (2013) Sürmene Devlet Orman İşletmesine Ait Döner Sermaye Bütçesi Ayrıntılı Mizan, Ankara.
OGM (2014) Sürmene Devlet Orman İşletmesine Ait Döner Sermaye Bütçesi Ayrıntılı Mizan, Ankara.
OGM (2015) Sürmene Devlet Orman İşletmesine Ait Döner Sermaye Bütçesi Ayrıntılı Mizan, Ankara.
OGM (2016) Odun Dışı Orman Ürünlerinin Envanter ve Planlaması İle Üretim ve Satış Esasları. Tebliğ No: 302, Ankara.
Özuğurlu E, Düzgün M (2000) Policies to Promote Sustainable Operations and Utilization Non-wood Forest Products in Turkey. Seminar on Harvesting of Non-wood Forest Products. İzmir, Turkey, October, pp 2-8.
Shackleton CM, Pandey AK (2014) Positioning non-timber forest products on the development agenda. Forest Policy and Economics 38: 1-7.
Türker MF (2014) Odun Dışı Bitkisel Orman Ürünlerinin Ekonomiye Kazandırılması: Mevcut Durum, Sorunlar ve Çözüm Yolları. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Eczacılık ve Ormancılıktaki Önemi Çalıştayı Bildiri Kitabı, 21-24 Mart. Malatya, Türkiye.
Türker MF, Öztürk A, Pak M, Durusoy İ (2006) Odun Dışı Organik Orman Ürünleri ve Yönetimi, Sürdürülebilir Rekabet Avantajı Elde Etmede Organik Tarım Sektörü: Sektörel Stratejiler ve Uygulamalar, Ed: Eraslan, İ.H. ve Şelli, F., URAK Yayınları, ss. 499-543, İstanbul.
Türker MF, Öztürk A, Pak M, Durusoy İ (2002) Orman Kaynağından Geleneksel Ve Çağdaş Yararlanma Şekilleri: Dünya ve Ülkemizdeki Durum. Kırsal Çevre Yıllığı, 1: 30-56.
Türker MF, Yılmaz C, Yeşilyurt EN (2016) Resolution of Turkish Forestry’s Non-Wood Forest Products Management Issues With The Root Problem Approach. International Forestry Symposium, Kastamonu University, Turkey, pp.59-59.