Bazı endemik bitkilerin Kütahya’daki (Türkiye) yayılış alanları ve yeni IUCN tehlike kategorilerine göre yeniden değerlendirilmesi
Bu çalışma İçbatı Anadoludaki Kütahya il hudutları içinde yayılış gösterin endemik taksonların öncelikle Kütahya’daki lokalitelerini, sonrasında ise Türkiye’nin diğer bölgelerindeki yayılışını ortaya koymak ve IUCN tehlike kategorilerini bu veriler ışığında yeniden değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Kütahya il sınırları içerisinde 39 familyaya ait 291 endemik ve 4 nadir takson bulunmaktadır. Bu taksonlardan 16 tanesi sadece Kütahya il hudutları içinde, 45 takson Ege bölgesinde, diğer taksonlar ise Ege bölgesi haricinde diğer bölgelerde de yayılış göstermektedir. En fazla endemik taksona sahip familya 43 taksonla Asteraceae (Compositae), ikinci 35 taksonla Fabaceae (Leguminosae), üçüncü 29 taksonla Scrophulariaceae, dördüncü 27 taksonla Lamiaceae (Labiatae), beşinci 18 türle Brassicaceae (Cruciferae) familyalarıdır. İlin en yüksek dağı olan Murat Dağı 114 taksonla en fazla endemik taksona sahip dağdır. Kütahya’da bulunan endemik bitkilerin fitocoğrafya bölge dağılımları; Iran-Turan (93 takson), Akdeniz (72 takson) ve Avrupa-Sibirya (10 takson). Bu çalışmanın sonuçları kullanılarak endemik taksonların tehlike sınıfları yeniden değerlendirilmiş ve bazılarının tehlike sınıfları güncellenmiştir. Yeni IUCN tehlike kategorilerine göre alanda; CR (Çok tehlikede) kategorisinde 2, EN (Tehlikede) kategorisinde 17, VU (Zarar görebilir) kategorisinde 30, LR (Az tehdit altında) kategorisine giren cd (Koruma önlemi gerektiren) alt kategorisinde 28, nt (Tehdit altına girebilir) alt kategorisinde 23, lc (En az endişe verici) alt kategorisinde 190, DD (Veri yetersiz) kategorisinde bir taksonun varlığı belirlenmiştir
Spread areas on Kütahya (Turkey) of some endemic plants and reevaluation according to new IUCN danger categories
This study is carried to determine the localities of endemic taxa of Kütahya, in the inner Western part of Anatolia, and later to delineate their spread in other parts of Turkey and to reevaluate IUCN categories in light of these data. According to this, there are 291 endemic taxa and 4 rare taxa belonging to 39 families are determined in the boundaries of Kütahya. Only, 16 taxa were spread on city of Kütahya. 45 taxa were spread on Aegean region; other taxa were spread on outside of Aegean region. Most families contain more taxa are Asteraceae (43 taxa), Fabaceae (35 taxa), Scrophulariaceae (29 taxa), Lamiaceae (27 taxa) and Brassicaceae (18 taxa). The endemic taxa numbers (114 taxa) of endemic taxa on the Murat Mountain (the highest altitude of Kütahya) are more than other localities. The phytogeographic elements of endemic plants of Kütahya are represented as follows: Irano-Turanian 93 taxa, Mediterranean 72 taxa and Europe-Siberian region 10 taxa. The threatened catagories of these endemics taxa were reevaluated and certain danger categories are updated by using literature. According to the new IUCN danger categories as follows; 2 taxa in CR (critically endangered) category, 17 taxa in EN (endangered) category, 30 taxa in VU (vulnerable), 28 taxa in the cd (conservation) sub-category of LR (lower risk), 23 taxa in the nt (near threatened) sub-cetagory of LR, 190 taxa in lc (least concern) sub-category of LR and one takson in DD (data deficient) categories were determined.
___
- Akan H (1995). Gümüş ve Yellice Dağları (Kütahya) Florası, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi.
- Akan H (1998) Gümüş ve Yellice Dağları bitkilerinin tehlike sınıflarında yapılan bazı değişiklikler, II. Kızılırmak Uluslararası Fen Bilimleri Kongresi (20-22 Mayıs), Kırıkkale Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bildiri Kitabı 270-272.
- Akçiçek E (2002) Demirlik ve Kulaksız dağları (Kütahya) florası. OT Sistematik Botanik Dergisi, 9, 2, 19-46.
- Anonim (1999) Türkiye’nin Çevre Sorunları, Türkiye Çevre Vakfı Yayını, Yayın No: 131, Ankara.
- Anonim (2001) Gap Yöresindeki Endemik ve Tıbbi Bitkiler, Türkiye Çevre Vakfı Yayını, Yayın No: 143, Ankara.
- Çırpıcı A (1988) Murat Dağı (Kütahya - Uşak)'nın Florası, Doğa Türk Botanik Dergisi 13, 2, 157-222.
- Davis PH (1964-1988). Flora of Turkey and Aegean Islands, Vol. 1-10, Edinburgh University Press, Edinburgh, UK.
- Davis PH (ed.) (1965-1985). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 1-9, Edinburgh: Edinburgh Univ Press.
- Davis PH, Mill RR, Tan K (eds) (1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands (supplement). Vol. 10, Edinburgh: Edinburgh Univ Press.
- Ekim T, Koyuncu M, Duman H, Aytaç Z, Adıgüzel N (2000) Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Yayını, Yayın No: 18, Ankara Görk G (1982) Eğrigöz Dağı (Emet) Flora ve Vejetasyonu, E.Ü. Fen fak. Doktora Tezi, 119 s. İzmir
- Güner A. ve ark. (2000). Flora of Turkey and Aegean Islands, Vol. 11 (Supplement II), Edinburgh University Press, Edinburgh, UK.
- Heywood VH, Tutin GT, Burges NA (1964- 1980). Flora Europaea, Vol. 1-5, Cambridge, Univ. Pres, UK.
- IUCN (2001). IUCN REd List Categories, Verison 3.1., IUCN Species Survival Commision, Gland, Switzerland and Cambridge, UK.
- Lucas GLI (1983) List of Rare Threatened and Endemic Plants in Europe, Council of Europe, Nature and Environment Series, 27(357), Strasbourg.
- Tatlı Â, Memiş R, Akan H, Temel M (1999) Kütahya’da yayılış gösteren endemik bitkilerin tehlike sınıfları açısından değerlendirilmesi, I. Uluslararası Doğal Çevreyi Koruma ve Ehrami Karaçam Sempozyumu (23-25 Eylül), Dumlupınar Ün. Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayın No:1, Bildiri Kitabı, 280-294.
- Tatlı Â. ve ark. (2002). Dumlupınar Üniversitesi Merkez Kampüsü (Kütahya) Florası. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Kütahya, 10. Yıl Özel Sayısı, s 1-16.
- Tatlı Â. ve ark. (2003). Budağan Dağı Florası, Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, sayı 4.
- Tel A Z (1995) Şaphane Dağı (Kütahya) Florası, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, 119 s.
- Vural M, Ekim T, İlarslan R, Malyer H (1985) Afyon Başkomutan Tarihi Milli Parkı Vejetasyonu Doğa Bilim Dergisi, A2, 9(2): 363-387
- Yakut E (1995). Okluk Dağı Florası, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi.
- Yayıntaş A (1985). Simav Dağı Florası, Doğa Bilim Dergisi 9. 2, 388-418.