Siyerde İsnâd ve Metin Telfîki: İbn Sa‘d’ın (ö. 230/845) Telfîke Başvurduğu Siyer Rivâyetleri

Hadis ve siyer rivayet kültüründe bilginin isnâdlarla aktarımı sistemli bir yapı oluştursa da müelliflerin zaman zaman isnâdlarda telfîke başvurdukları görülmektedir. Umumiyetle hadis alanında tartışmaya açılan isnâdların telfîki, bu makalede siyer edebiyatının temel metinlerinden olan İbn Sa‘d’ın (ö. 230/845) Kitâbü’t-Tabakâti’l kebîr isimli eserinin siyer bölümündeki rivayetler kapsamında ele alınacaktır. Öncelikle kavramsal çerçeve ve konu hakkındaki tartışmalara yer verilecek, ardından İbn Sa‘d’ın eserinde siyer bölümünde yer alan bu rivayetlerin isnâd kalıpları ve metin yönüyle kurguları incelenerek müellifin belli bir usul gözetip gözetmediği sorgulanacaktır. Ayrıca siyer çalışmaları açısından klasik dönem teliflerinde karşılaşılan bu yöntemin modern dönem araştırmacıları için ne tür imkânları barındırdığı ve hangi zorlukları doğurduğu okurun dikkatine sunulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İbn Sa'd, Siyer, İsnâd Telfîki, Telfîk, Birleşik İsnâd

PDF

___

Apaydın, Mehmet. Muhammed b. Ömer el-Vâkıdî’nin Hayatı, Eserleri ve Hadisleri Birleştirme Metodu. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2001.
Apaydın, Mehmet. Siyerin Öncüleri: Vâkıdî. İstanbul: Siyer Yayınları, 2021.
el-A’zamî, Muhammed Mustafa. Dirâsât fi’l-hadîsi’n-nebevî ve târîhi tedvînihi. Mektebetü’l-İslâmî, 1980.
Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: Timaş Yayınları, 1987.
Azimli, Mehmet, Haliloğlu, Fahrettin. “Siyerin Öncüleri: İbn İshak (ö. 151/768)”. Hicrî İkinci Asırda İslâmî İlimler -5. Ankara: İksad Uluslararası Yayınevi, 2022.
Demircan, Adnan. “İlk Siyercilerden Urve b. ez-Zübeyr ve Tarihçiliği”. Hicrî Birinci Asırda İslâmî İlimler -II-. 2/649-660. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2020.
Doğanay, Süleyman. “Hadiste Telfik: Metin Eksenli Bir Araştırma”. Bilimname: Düşünce Platformu 30 (2016).
Ebu Davud, Süleyman b. Eş'as b. İshak el-Ezdî. Sünen-i Ebi Davud. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. 4 Cilt. Mektebetü'l-Asriyye, ts.
ed-Dûrî, Abdülaziz. “Medine Tarih Ekolünün İlk Temsilcisi: Urve b. Zübeyr”. çev. Selahattin Polatoğlu. İslâmî Araştırmalar 29/1 (2018), 130-140.
Eser, Mithat. Siyerin Öncüleri: İbn İshâk. İstanbul: Siyer Yayınları, 2021.
Erul, Bünyamin. “Telfîk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/400-401. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
Görke, Andreas, Schoeler, Gregor. “En Erken Siyer Metinlerinin Yeniden İnşası: ’Urve b. ez-Zübeyr Külliyatında Hicret”. çev. Öznur Özdemir. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 56/2 (2015), 165-177.
İstemi, Fuat. Hicret Bağlamında Tarih ve Hadis Metodolojileri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer b. Kesîr ed-Dimeşkî. el-Bidâye ve’n-Nihâye. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 21 Cilt. Cize: Hicr li’t-Tıbaa ve’n-Neşr, 1997.
İbn Mâce, Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvinî. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnâûd vd. 5 Cilt. Daru’r-risâleti’l-âlemiyye, 2009.
İbn Sa’d, Ebû Abdullâh Muhammed. Kitâbü’t-Tabakâti’l-kebîr. 11 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancı, 2012.
İbn Seyyidünnâs, Ebu’l-Feth Fethuddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed el-Ya’merî. Uyûnu’l-eser fî-fünûni’l-megâzî ve’ş-şemâil ve’s-siyer. thk. Muhammed el-Îdü’l-Hatrâvî,
Muhyiddîn Müstû. Medine: Mektebetü Dârü’t-Türâs, ts.
Kaya, Eyyüp Said. “Telfîk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/401-402. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
Kelpetin, Mahmut. “İbn Şihâb ez-Zührî ve Tarihçiliği”. Hicri Birinci Asırda İslâmî İlimler -II-. 669-677. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2020.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn el-Kuşeyrî en-Nisaburî Müslim b. el-Haccâc. es-Sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Daru’l-İlahiyat Türâsi’l-Arabi, 1955.
Öz, Şaban. İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı [İSAR], 2008.
Özçelik, Fikret. Urve b. ez-Zübeyr ve Hadis İlmindeki Yeri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2012.
Özkan, Halit. “Tedvin Tarihinde Emevî Sarayı ve Zührî’nin Mirasına Bir Örnek: Şuayb b. Ebû Hamza Nüshası”. Dîvân: Disiplinler Arası Çalışmalar Dergisi 17/32 (2012), 1-37.
Saraçoğlu, Tuba Nur. Siyerin Öncüleri: İbn Sa’d. İstanbul: Siyer Yayınları, 2022.
Şeşen, Ramazan. Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı: Başlangıçtan XIX. Yüzyılın Sonuna Kadar. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı [İSAR], 1998.
Şulul, Kasım. Muhammed b. Ömer el-Vâkıdî Hayatı, Eserleri, Tarihçiliği ve Etkileri. İstanbul: Siyer Yayınları, 2020.
et-Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. İsa. es-Sünen. thk. Ahmed Muhammed Şakir. 5 Cilt. Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1975.
Ünalan, Abdullah. İbn İshâk ve Hadis Rivayetindeki Yeri”. Şarkiyat İlmî Araştırmalar Dergisi 1/2 (2009), 97-113.
el-Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer b. Vâkıd el-Eslemî. Meğâzî. thk. Marsden Jones. 3 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1989.
ez-Zehebî, Şemseddin Muhammed b Ahmed b Osman. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1982.
ez-Zührî, Muhammed b. Müslim b. Ubeydullâh İbn Şihâb. el-Megâzî en-Nebeviyye. thk. Züheyl Zekkâr. Suriye: Daru’l-Fikr, 1981.