Mücellî’nin Manzum Şurûtü's-Salâtı

Türk-İslam Edebiyatı X. yüzyıldan bu yana varlığını devam ettirmektedir.Bu edebiyat sahasının temel referans kaynağı İslam dini ve onun çerçevesindemeydana getirilen zengin ilmî ve edebî müktesebattır. Bu edebiyat sahasındaamaç toplumu aydınlatmak, insanı eğitmektir. Dinî bir konunun anlatımını şiirformuyla sağlayan bu edebiyatın içerisinde ilmihaller, manzum hadisler,mukaddimetü’s-salâtların yanı sıra namazla ilgili kimi bilgiler ihtiva edenşurûtü’s-salâtlar da dikkat çekmektedir. XVI. yüzyılda Mücellî mahlaslı bir şairtarafından kaleme alınan manzûme, geneli ümmi olan ve göçebe halde yaşayaninsanların, ibadetlerin tacı konumunda bulunan namaz ile alakalı farz, vacip,sünnet ve müstehap gibi kimi değerleri öğrenmelerini kolaylaştırmak maksadıtaşır. Bu eser, gusül ve namaz ile ilgili kaideleri ihtiva etmektedir. Çalışma,manzûm bir mukaddime ile konunun anlatıldığı on sekiz bâbdan meydanagelmektedir. Manzûmenin mukaddimesi, mesnevî nazım şekliyle kalemealınmış olup geri kalan kısmı ise gazel tarzında kafiyelendirilmiştir.

The Poetic Shurūtu's-Salāt of Mujallī

The Turkish Islamic Literature exists since X. century. The main sources of this literature are Islamic intellectual heritage and the very rich scholarly body of knowledge developed around it. The main objective of the works in this literary genre is to enlighten the community and to educate Muslim community. In addition to catechisms, poetic hadiths, the introduction to ṣalāt (obligatory Muslim prayers), this literary genre where religious matters can be expressed in the form of poem also includes Shurūṭ al-ṣalāt which provides information about ṣalāt. The work to be examined in this article was written in XV. century by a poet whose appellative is Mujallī. The objective of his work was to make it easier to understand some legal principles on ṣalāt such as farḍ (obligatory acts), wajīb (compulsory acts), sunnah and mustaḥab(recommended acts) for people who were illiteral or Muslim nomads. This work also includes some basic rules regarding ghusl (full-body ritual purification) in addition to ṣalāt. This work is composed of a poetised introduction and eighteen sections about ṣalāt. While the introduction part of the work was written in masnawī poetic style, the rest of the work was rhymed in the ghazal form.

PDF

___

Âbidî. Hayat Kitabı-Ravzâtü’l İslâm. haz. İsa Kayaalp, İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, 2016.
Baktır, Mustafa. “Anadolu’da Yazılan İlk Türkçe İlmihal Kitaplarından İzniki’nin Mukaddimesi”, Uluslararası İznik Sempozyumu. ed. Ali Erbaş. İznik: İznik Belediyesi Kültür Yayınları, 2005, 431-442.
Bayram, Mikâil. “Ahî Evren Kimdir”. Diyanet İlmi Dergi, XVII/I, (1978): 24-32.
Bayram, Mikâil. Divan Sahibi Rumeli Şairlerinin Şiir Dünyası. Ankara: MEB Yayınları, 2008. Düzenli, Pehlül. Şeyhülislam Ebussuud Efendi ve Fetvaları. İstanbul: Osav Yayınları, 2012.
Eliaçık, Muhittin. “Şeyhulislam Hoca Sadeddin Efendi ve Manzum Fetvaları”. Asos Journal: The Journal of Academic Social Science, I/I, (2013): 276-285.
Emecen, Feridun. “Bosna Eyaleti”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), VI, 296, Ankara: 2003.
Kelpetin Arpaguş, Hatice. “Bir Telif Türü Olarak İlmihal Tarihi Geçmişi ve Fonksiyonu”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi I/XXII, (2002): 25-56.
Kelpetin Arpaguş. “İlmihal”. Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), XXII, 139-141. İstanbul 2000.
Kemikli, Bilal. “Popüler Dini Kültüıümüze Dair Bir Manzûme ve Üç Şair Hudâ Rabbim Manzûmesi Etrafında Tartışmalar”. İslamî Araştırmalar Dergisi XIV/III-IV, (2001): 492-500.
Kırkıl, Harun. “Türk Edebiyatında Manzum ilmihal ve Fıkıh Kitapları İle Son Devre Ait Manzum Bir İlmihal: Manastırlı Mehmet Rıfat Bey ve Manzum İlmihali”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi VII/I, (Nisan 2006): 433-476.
Levend, Agâh Sırrı. “Dini Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri”, Belleten Dergisi, (1972): 35-80.
Milli Kütüphane Yazma Eserler, 06 Mil Yz B 346/ 97b.
Pekolcay, Necla – Eraydın, Selçuk – Tahralı, Mustafa – Uzun, Mustafa - Subaşı M. Hüsrev. İslamî -Türk Edebiyatında Şekil ve Nevilere Giriş. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2000.
Şakar, Sezer Özyaşamış. Birgivi Muhammed Efendi’nin Manzum Vasiyyet-nâmesi (Eleştirili Metin-Dil İncelemesi Sözlük), (Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi), 2005.
Topal, Ahmet. “Rumelili Bir Şair Mücellî ve Ravzatü’l-Esrâr Mesnevisi”. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic VIII/XIII, (2013): 1561-1593.
Uzun, Mustafa. “Mecmua”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: XXVIII:265, TDV, 2003.
Vefâyî. Revnâkü’l-İslam. haz. Abid Nazar Mahdum. İstanbul: Çile Yayınları, 2010.
Yıldız, Âlim. “Müellifi Meçhûl Bir Şurûtu’s-Salât Mesnevîsi”. Geleneğin İzinde, ed. Âlim Yıldız, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2013.