Giresun Kenti Gelişimi Bağlamında Konut ve Oturmalı Mutfak Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme

Bu çalışmanın amacı çağdaş konutun kentin gelişimi ile paralel farklılaşan ilişki şemasını mutfak mekânı özelinde irdelemek, modern yaşam dinamikleri ile ilişkilendirerek mutfağın Giresun kent ölçeğindeki temsilini tartışmaktır. Anadolu genelinde kentlerin ve mimarinin gelişimiyle birlikte geleneksel kent kültürü ve yaşamı farklılaşırken küreselleşmenin etkisiyle kentler ve o kentleri oluşturan yapılar özellikle de konutlar mekânsal olarak aynılaşma sürecine girmiştir. Hem dış kabuğunda hem de iç kurgusunda gözlemlenen bu aynılaşma kentliyi kimliksiz, tanımsız mekânlarda yaşamaya yöneltmektedir. Ancak Giresun küçük bir Anadolu kenti olarak ülke genelinde hüküm süren küreselleşmeden etkilenirken aynı zamanda da geleneksel yaşam ritüellerini konut biçimlenmesine bir ölçüde yansıtabilmiş ve merkez olarak tanımlanan büyük ölçekli kentlerden farklılaşmıştır. Bu nedenlerle çalışma Giresun’da genel eğilimlerin ve modern yaşam pratiklerinin tersine bir gelişme göstererek kentin yeni yerleşim alanlarındaki konut çözümlemelerinde etkili olan ‘oturmalı mutfak’ üzerine kurgulanmıştır. Giresun apartman konutlarında mutfağın bilinen çözümlemelerden farklı olarak konutun yaşam alanının dışında, kendi içinde ayrı bir yaşam alanına sahip, daha fazla işlev barındıran, sosyal bir mekân olarak tasarlandığı izlenmektedir. Giresun apartman konutlarının mutfaklarında yoğun olarak gözlemlenen ve kentli tarafından da ‘oturmalı mutfak’ olarak tanımlanan bu geleneksel tipolojinin kent gelişimi bağlamında değerlendirilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kent gelişimi, Konut, Mutfak, Yaşam pratikleri, Giresun

Evaluation About Housing and Kitchen with Seating Area in Context of Giresun City Development

The purpose of this study is to scrutinize the differentiating parallel of the modern housing relationship schema to city development in the context of kitchen space; and to discuss kitchen representation on the scale of the city of Giresun by associating with modern living dynamics. While traditional city culture and style of living change with the development of cities and architecture in throughout Anatolia, cities and structures in cities, particularly housing, are becoming similar because of the effects of globalization. This process of similarity, observed in the inner construction and outer cover, directs citizens to live in unknown and undefined housing. While Giresun, as a small Anatolia city, was affected by globalization as was the whole country, it also reflected traditional living rituals in terms of housing form and was differentiated from large-scale cities defined as center. That is; this study focused on kitchens with a seating area which is efficient in housing plans in new residential areas in the city and developed contrary to general tendencies and modern living practices in Giresun. It is seen that the kitchen in Giresun apartments were designed as social spaces by having more functions and a separate living area apart from the general living area in housing, which is different from known resolutions. We aimed to evaluate this traditional typology, defined as “a kitchen with seating area” by citizens and observed as extremely common in Giresun apartments, the context of city development.

Keywords:

City Development, Housing, Giresun, kitchen with seating,

PDF

___

1) Alsaç, Ü. (1993). Türk Mimarlığı. İstanbul: Cep Üniversitesi, İletişim Yayınları.
2) Agat, N. (1983). Konut Tasarımına Mutfağın Etkisi ve Mutfak Tasarımı. İstanbul: İTÜ Yayınları. 3) Anonim, (2008). Giresun Kent Kültürü, Giresun: Giresun Valiliği Yayınları.
4) Baydar, L. (2002). Türkler Ansiklopedisi, İçinde Cumhuriyetin İlk Yıllarında Toplumsal Değişim ve Konut, Cumhuriyet, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, pp.445-454
5) Bektaş, C. (2016). Türk Evi. İstanbul: Yem Yayınları.
6) Bozdoğan, S. (1996). Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, İçinde Modern Yaşamak: Erken Cumhuriyet Kültüründe Kübik Ev, İstanbul: Türkiye Ekonomik Ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, pp.313-328.
7) Cansever, T. (2008). İslam’da Şehir ve Mimari, 3. Basım, İstanbul: Timaş Yayınları.
8) Danielsen, C. (2012). The Kitchen: An Architectural Mirror of Everyday Life and Societal Development, The Kitchen: An Architectural Mirror, Journal Of Everyday Life And Societal Development, vol. 6, no. 4.
9) Eldem, S. H. (1968). Türk Evi Plan Tipleri, İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
10) Emecen, F. (1996). Türk İslam Ansiklopedisi. İçinde Giresun, İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları, pp. 78-84.
11) Erbay, M., Kuloğlu, N., Gür, Ş.Ö., Erol, Ş.Y. (2012). Effects of Changing Life Styles and Globalizing Tendencies on Kitchen Size and Design: Turkey as a Case, Research Journal of International Studies, 23, EuroJournals Publishing. pp.143-156.
12) Ertürk, Z., Keleş, G. (1987). Cumhuriyet Dönemi Konut Mimarisinin Evrimi, IX. Teknik Kongresinde sunulan Bildiri, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Ankara, Türkiye.
13) Gür, Ş. Ö. (1996). Mekan Örgütlenmesi. Trabzon: Gür Yayıncılık.
14) Işık, Ş. (2005). Türkiye’de Kentleşme ve Kentleşme Modelleri, İzmir Aegean Geographical Journal, 14, pp. 57-71.
15) İltar, G. (2016). Giresun Evleri, Giresun: Giresun Valiliği-Dönence Yayınevi.
16) Karaibrahimoğlu, S., Demirkan, Ö., Usta, A. (2018). A Contrary Orientation to Contemporary Kitchen Design; The Kitchen Design Turning into Traditional Style in Giresun, ARCHDESIGN’18, 13-14 April. 17) Karaman, O. (1999). Giresun Kazası (1850-1900). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
18) Keleş, R. (2010), “Türkiye’de Kentleşme Kime Ne Kazandırıyor?”, İdeal Kent, no.1, pp.28-31.
19) Keleş, R. (1984). Kentleşme ve Konut Politikası, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları.
20) Koca, D. (2015). Türkiye’de Çağdaş Konut Üretiminin Yeniden Okunması, Megaron, no.19, pp.19-36.
21) Ortaylı, İ. (2008). Osmanlı’da Değişim ve Anayasal Rejim Sorunu, İçinde 19.yy.Trabzon Vilayeti ve Giresun Üzerine Gözlemler. İstanbul, Türkiye: İş bankası Kültür Yayınları, pp.143-165.
22) Rapoport, A. (2004). Kültür, Tasarım, Mimarlık, Selçuk Batur (Çev.), İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
23) Sey, Y. (1998). 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, İçinde Cumhuriyet Döneminde Konut, Yıldız Sey (ed.), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, pp. 273-301.
24) Sözen, M. Tanyeli, U. (2010). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitapevi.
25) Tanyeli, U. (2004). İstanbul 1900–2000 Konutu ve Modernleşmeyi Metropolden Okumak. İstanbul: Akın Nalça Kitapları.
26) Tekeli, İ. (1998). Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, İçinde Bir Modernleşme Projesi Olarak Türkiye’de Kent Planlaması, Sibel Bozdoğan ve Reşat Kasaba (ed.), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, pp.155-173.
27) Tümertekin, E. (1973). Türkiye'de Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
28) Ulu A., Karakoç İ. (2004). Kentsel Değişimin Kent Kimliğine Etkisi, Planlama Dergisi, no.3, pp.59-67.
29) Uyar, P. (2014). Toplu Konutlarda Mutfak Mekanının 1950’lerden Günümüze Gelişimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
30) Ünal, M. (1979). Türkiye’de Apartman Olgusunun Gelişimi: İstanbul Örneği, Çevre Dergisi, no:4, pp.71-77.
31) Ünügür, M.S. (1973). Kültür Farklarının Mutfaklarda Mekân Gereksinmelerine Etkilerinin Saptanmasında Kullanılabilecek Bir Eryonomiks Metod, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları.
32) Ünügür, M.S. (1997). Mutfak ve Ergonomik Çözümlenmesi, Yapı Dergisi, no:188, ek.3.