Alışveriş Merkezlerine Motorsuz Ulaşım Türleri ile Erişebilirliğin Sürdürülebilir Kentsel Gelişmeye Etkisi

Günümüzde artan kentsel nüfus kentlerimizin sınırlarının genişlemesine, ihtisaslaşma kavramının önem kazanmasına ve alışveriş kavramının değişmesine neden olmuştur. Alışveriş kavramındaki değişimler; alışveriş merkezlerini sadece alışveriş faaliyetinin gerçekleştiği mekanlar olmasının yanısıra aynı zamanda sosyo-kültürel mekanlar durumuna getirmiştir. Alışveriş merkezleri kentlerde yolculuk çeken en önemli kentsel fonksiyon olmanın yanı sıra tüm kentliye hitap eden merkezler olmalarından dolayı bu mekanlara sürdürülebilir ulaşım türleri ile erişilebilirlik hem kentin sürdürülebilir gelişmesine katkı sağlamakta hem de tüm kentliye eşit hakları tanımaktadır. Çalışmada amaç; sürdürülebilir kentsel gelişmenin sağlanabilmesi için kentsel arazi kullanımında önemli bir yere sahip olan AVM’ lere erişilebilirlikte sürdürülebilir ulaşım türlerinin kullanımının arttırılmasıdır. Bu doğrultuda çalışmada; alışveriş kavramı, alışveriş merkezleri, alışveriş merkezlerinin gelişimi ve türleri, alışveriş merkezlerinin kent içindeki konumu, yer seçim kriterleri, alışveriş merkezlerine sürdürülebilir ulaşım türleri ile erişilebilirliği ve tüm bunların kentsel ulaşıma etkileri, literatür araştırmasına dayalı olarak irdelenerek, alan çalışması yapılmıştır. Alan çalışmasında; kentte sürdürülebilir ulaşım türlerinin kullanımına ayrılmış alanların AVM’ ler ile ilişkisinin tespit edilebilmesi için gözlemler ve kentlilerin AVM’ lere sürdürülebilir ulaşım türleri ile erişilebilirlikte karşılaştıkların sorunların tespit edilebilmesi için anket çalışması yapılmıştır. Alanda elde edilen bulguların değerlendirilmesi neticesinde; örneklem alan olarak seçilen AVM’ lere sürdürülebilir ulaşım türleri ile erişilebilirlikte problemlerin olduğu tespit edilmiştir. Bu tespitten yola çıkarak; AVM’ lere sürdürülebilir ulaşım türleri ile erişilebilirliğinin sağlanmasının önemi vurgulanmış, toplumda yaşayan her bireyin ihtiyaçları göz önünde bulundurularak AVM’ lere erişilebilirlikte sürdürülebilir ulaşım türlerinin tercih edilmesine yönelik öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Alışveriş merkezleri, sürdürülebilir kentsel gelişme, motorsuz ulaşım türleri, erişilebilirlik

PDF

___

1) Erçetin Barlas, E. (2010). Türkiye'deki Avm'lerin İncelenmesi ve Van İli'nde Avm Projesi Geliştirilmesi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
2) Verdil, A. (2007). Mekan - Davranış İlişkisi Dönüşümü: Alışveriş Merkezlerinin Mekansal Dizim Yöntemiyle İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
3) Uslu, Z., (2006). Alışveriş Merkezlerinin Gelişimi: Konya Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
4) Topçu, K., (2011). Konya, Alışveriş Alanlarının Mekânsal Kalite Açısından Değerlendirilmesi: Karşılaştırmalı Bir Analiz, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
5) Savaş, Y. (2009). İstanbul, Alışveriş Merkezi Olgusunun Kentsel Mekânda Değişim Süreci İstanbul Kent Örneğinde Bir İrdeleme, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
6) Eryiğit, S. (2012). Sürdürülebilir Ulaşımın Sosyal Boyutunda Bisikletin Yeri, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
7) Vuchic, V.R. (1981). Urban Public Transportation; Systems And Technology, Transportatiın Research Board Of The National Academies, Sf: 560, New York.
8) Tümertekin, E. (1987). Ulaşım Coğrafyası,. İstanbul Üniversitesi Yayınları, No:2053, Coğ. Enst, Yay. No:85, İstanbul.
9) Bhat, C., Handy, S., Kockelman, K., Mahmassani, H., Chen, Q., Srour, I., & Weston, L. (2001). Assessment of accessibility measure (Research Report No. 7-4938). Texas: Texas Department of Transportation, Texas, U.S.A.
10) Geurs, K. T. ve Van Wee, B. (2004). Accessibility evaluation of land-use and transport strategies: Review and research directions. Journal of Transport Geography, (12), 127–140.
11) Engwicht, D. (1993). Reclaiming our cities and towns: Better living with less traffic. The concept of accessibility: A search for an operational form. Regional Studies, (5), 101–107.
12) Özuysal M., Tanyel S., Şengöz B. (2003). Erişilebilirlik Yönetiminin Ulaşım Planlama Politikası Olarak Değerlendirilmesi. TMMOB Ulaştırma Politikaları Kongresi Bildiriler Kitabı, Ankara.
13) Hansen, W.G. (1959). How accessibility shapes land use. Journal of the American Planning Association (JAPA), 25:2, 73-76 (http://dx.doi.org/10.1080/01944365908978307)
14) Barter, P. (2000). Taking Steps: A Community Action Guide To People Centred, Equitable And Sustainable Transport, Sustainable Transport Action Network For Asia and the Pacific (the SUSTRAN Network),1-3.
15) Timor, M. (2004). Şehiriçi Alışveriş Merkezi Yer Seçimi Faktörlerinin Analitik Hiyerarşi Prosesi Yardımıyla Sıralanması, Yönetim Dergisi, 15(48), 3-18, İstanbul.
16) Ünlükara T., Berköz L. (2016). Alışveriş Merkezlerinin Yer Seçimi Kriterleri: İstanbul Örneği, Megaron Dergisi, 11 (3) ,437-448, İstanbul.
17) Ersoy, M., A. (2006). Alışveriş Merkezleri Yer Seçimi Ve Forum İstanbul Alışveriş Ve Eğlence Merkezi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
18) URL1:http://www.avmgezgini.com/avmler/istanbul/istanbul-cevahir-avm-25.html (Erişim tarihi: 09.07.2018)
19) URL 2: http://www.kuleyonetim.com/ (Erişim tarihi 08.06.2018)
20) URL 3: http://www.konyakentplaza.com.tr/kurumsal/ (Erişim tarihi 08.06.2018)
21) URL4:http://www.4adanismanlik.com.tr/tr/kentplaza_disresimler (Erişim tarihi 08.06.2018)