H. Derya Arslan, Ş. Büşra Orhan, Gülşen Dişli

TARİHİ ÇEVREDE YENİ YAPI TASARIMININ MÜZE İŞLEVİ ÖZELİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Sosyal, ekonomik ve kültürel değişimler, değişen ihtiyaçlar, nüfus artışı gibi etkenler tarihi çevrede yeniyapıların yapılmasını zorunlu kılmış, korumacılık olgusunun ortaya çıkışından bu yana tartışılan bir konuolmuştur. Özellikle mevcut dokuyla uygunsuz yeni yapı tasarımı tarihi çevreyi fazlaca tahrip etmiş,mevcut değerler yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Bu nedenle tarihi çevrede yeni yapıkonusunda uluslararası tüzükler, bildirgeler, ilkeler standartlar yayınlanmıştır. Bu çalışmada, Türkiye, ABDve Avrupa’dan toplam beş adet tarihi çevrede yapılan yeni müze yapısı; tarihi çevrede yeni yapı tasarımyöntemi belirlenerek uluslararası tüzük, bildirge, ilke ve standartlar doğrultusunda belirlenen kriterleregöre değerlendirilmiştir. Bahse konu standartlarda tarihi çevrede yeni yapı ilkeleri araştırılmış ve ilgilimaddeler üzerinden belirlenen kriterlerin değerlendirilmesiyle farklı bölgelerden seçilen tarihi çevrelerdebulunan müzelerin bu kriterlere uygunluğunun tespiti amaçlanmıştır. İncelenen müze yapılarında tarihiçevrede yeni yapı tasarım yaklaşımı olarak geleneksele öykünme, saygılı yaklaşım ve aykırı yaklaşımyöntemlerinin kullanıldığı belirlenmiştir. Her üç yaklaşımla da yeni tasarımların kesin ve açık bir şekildeifade edilebildiği ve tarihi çevrenin sürdürülebilirliğinin başarı ile sağlandığı gözlenmiştir. Ayrıca, korumailkelerinin yol göstericiliğinde tarihi çevrenin değerini destekleyen özgün tasarımların ortaya çıktığı vefarklı bölgelerden seçilen yapıların değerlendirilmesi ile tarihi koruma açısından evrensel bir ortak dilinvar olduğu da ortaya konulmuştur.

EVALUATION OF NEW BUILDING DESIGNS WITH MUSEUM FUNCTIONS IN HISTORIC ENVIRONMENTS

Social, economic, and cultural changes, changing necessities, population growth and such various factors necessitated the construction of new buildings in historic environments and became a constantly discussed subject since the appearance of conservation issue. Especially, construction of new buildings inappropriate to existing historic fabric destroyed those environments to a great extent, causing the existing values to be in danger of disappearance. As a result, international charters, declarations, principles and standards were published related to new buildings in historic environments. This research, evaluated in total five museums constructed in historic environments from Turkey, USA, and Europe according to the criteria determined by means of those international charters, declarations, principles and standards by designating the design methods of new buildings in historic environments. In those standards, new design principles in historic fabric have been investigated and by evaluating the criteria determined with their related articles, it is aimed to determine the consistency of new museum buildings to those criteria, all constructed in historic fabric, and selected from different regions. In analyzed museums, it is determined that emulation of traditional, respectful and contrasting approaches has been used as new building design methods in historic environments. In all three approaches, it is observed that, new designs could be reflected accurately and precisely, and the sustainability of the historic fabric could be provided successfully. In addition, it is revealed that original designs have emerged supporting the values of historic fabric guided by preservation principles, and by evaluating the case studies, selected from different regions, it is also revealed that a universal language exists in terms of historic preservation.

PDF

___

Ahunbay, Z. (2009). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, 5. Basım, İstanbul: Yem Yayınları.
Akbıyık, N. (2013). Tarihi Çevrede Yeni Yapı Olgusu ve Bağlam İlişkisinin Güncel Uygulamalar Üzerinden İrdelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
Al-Assaf, N. and Dahabreh, S. (2014). “The Aesthetics Symptoms of Architectural Form: The Case of Barcelona Museum of Contemporary Art”, ARCHDESIGN ’14/Architectural Design Conference, 8-10 Mayıs, İstanbul: DAKAM, p.361-378.
Alsaç, Ü. (1992). Türkiye’de Restorasyon, İstanbul: İletişim Yayınları.
Atıcı, E. (2017). “Eskişehir Odunpazarı Evlerinin Cephe Dili Üzerinden İncelenmesi”, Sanat Tarihi Dergisi, İzmir: Ege Üniversitesi, Cilt 26, Sayı 1, s.1-26.
Aydın, E. (1998). Tarihi Çevre İçindeki Yeni Yapılaşmaların Uygulama Sonuçları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
Baydarlıoğlu, B. (1994). Tarihi Şehir Dokusunda Yeni Yapı Uygulamaları: Karaköy - Beşiktaş Arasında Silueti Etkileyen Bir Grup Yeni Yapının Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Bozdoğan, M., Kısa-Ovalı, P., Özkan, S. (2006). “Mimar Sinan’ın “Koruma” Anlayışı ve Günümüzde Sinan’ın Eserlerini “Koruma” Anlayışı (Edirne Örneği)”, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Edirne: Trakya Üniversitesi, Cilt 7, Sayı 2, s.143–152.
Cambaz, C. (2009). Tarihi Kentsel Mekanlarda Yer duygusu ve Yeni Yapı Tasarımı İlişkisi Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
Dahabreh, S. M. (2006). The Formulation of Design: The Case of the Islip Courthouse by Richard Meier, Unpublished PHD Dissertation, Atlanta: Georgia Institute of Techology, College of Architecture.
Doğrusöz, N. (1994). Tarihi ve Özgün Çevrelerde Yeni Yapı Sorunu ve “İnfill” Olgusuna Farklı Yaklaşımları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
Düzgün, H. (2010). Tarihi Çevrelerde Yeni Yapı Tasarımında Kabuk - Bağlam İlişkisinin Temel Ve Güncel Tasarım Kavramları Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
Enç, G. (2009). Tarihi Kent Dokusunda Yeni Yapı Tasarım Ölçütleri ve Fener Semti Örneğinde Uygulanabilirliğinin İrdelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
Erder, C. (2018). Tarihi Çevre Algısı, ed. Yasemin Didem Aktaş ve Filiz Diri Akyıldız, 1. Basım, İstanbul: Yem Yayınları.
Goldberger, P. (2007). “Lenses on the Lawn: Steven Holl Rethinks the Museum-Extension Genre”, The New Yorker Magazine, 2007 April Issue, p.86-87.
Groat, L. (1988). “Contextual Compatibility in Architecture: An Issue of Personal Taste”?, in Environmental Aesthetics, ed. Nasar J., Cambridge: Cambridge University Press, p.228-253.
Güler, Ö. (2004). Tarihi Çevrelerde Çağdaş Bina Tasarımı: Ortaköy ve Yakın Çevresinde Yeni Bina Uygulamalarının Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
Kanat-Duralı, İ. (2007). Tarihi Çevrede Yeni Yapılaşma Uygulamalarının İrdelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
Kandemir, Ö., Uçar, Ö. (2015). “Değişen Müze Kavramı ve Çağdaş Müze Mekanlarının Oluşturulmasına Yönelik Tasarım Girdileri”, Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, s.17-47.
Kurtay, C., Aybar, U., Başkaya, A., Aksulu, I. (2003). “Müzelerde Algılama ve Aydınlatma Kriterlerinin Analizi: Ankara-Anadolu Medeniyetleri Müzesi Orta Holü”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 18, No 2, s.95-113.
Lardinois, S. vd. (2015). Contemporary Architecture in Historic Environment an Annotated Bibliography, ed. Sara Lardinois, Ana Paula Arato Gonçalves, Laura Matarese ve Susan Macdonald, Los Angeles: The Getty Conservation Institute.
Mısırlısoy, D. (2017). “New Designs in Historic Context: Starchitecture vs Architectural Conservation Principles”, Civil Engineering and Architecture, San Jose, CA: Horizon Research Publishing, Volume 5, Issue 6, p.207-214.
Neufert, E. (2015). Neufert Yapı Tasarımı, (çev.) B. Çiçek, 39. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
Odunpazarı Belediyesi, 2015-2019 Stratejik Planı, Durum Analizi/Tarihi Gelişim.
Özden, Z. (2009). Eskişehir Odunpazarı Geleneksel Türk Konut Mimarisi Örnekleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
Öztekin, O. A. (2014). Müze Kavramı ve Müze Yapılarının İç Mekanlarının İstanbul’dan Örneklerle İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Reid, R. (2009). “Designed to a T”, Civil Engineering Magazine, Reston, VA: American Society of Civil Engineers, Volume 79, Issue 6, p.40-49.
Riccobono, A., Scala, P. (2014). Museums: New Architectural Icons of the Digital Age, Architectural Design Conference Proceedings, Contemporary Discussions and Design Methodologies in Architecture, DAKAM Publishing, İstanbul.
Schubert, K. (2004). Küratörün Yumurtası, (çev.) R. Simith, İstanbul: İstanbul Sanat Müzesi Vakfı Yayınları.
Sönmez, N. (1983). Eskişehir’de Odunpazarı Tarihi Yerleşiminin Fiziksel Gelişimi ve Geleneksel Konut Dokusunda Dizgesel Çözümlemeler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
Stephens, S. (2007). “Steven Holl Architects Merges Architecture, Art, And Landscape İnto A Unified Experience For The Bloch Building At The Nelson-Atkins Museum Of Art İn Kansas City”, Architectural Record, Volume 195, Issue 7, p.92-101.
Tanaç Zeren, M. (2010). Tarihi Çevrede Yeni Ek ve Yeni Yapı Olgusu, Çağdaş Yaklaşım Örnekleri, İstanbul: Yalın Yayıncılık.
Turhan Kut, Z. (2017). Tarihi Çevrede Yeni Yapı Tasarımına Bir Bakış: İstanbul Özelinde Bir Değerlendirme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
Velioğlu, A. (1992). Tarihi Çevre İçinde Mimari Tasarım ve Süreci Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
Yazgan, Ö. E. (2011). Anıtsal Kültür Varlıklarının Müze Olarak Kullanımına Yönelik Yaklaşımın İstanbul İbrahim Paşa Sarayı Örneğinde İrdelenmesi, Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
İnternet Kaynakları
Tarihi Kentlerin ve Kentsel Alanların Korunması Tüzüğü (Washington Tüzüğü – 1987), (1987). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0627604001536681570.pdf, Erişim tarihi: 26.12.2018.
Centre de Cultura Contemporania de Barcelona (CCCB), History, (2019). http://www.cccb.org/ en/about-us/what-we-do, Erişim tarihi: 26.03.2019.
Tarihi Kentlerin ve Kentsel Alanların Korunması ve Yönetimiyle İlgili Valetta İlkeleri, (2011), http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0592931001536912260.pdf, Erişim tarihi: 20.02.2019.
ICOMOS Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesi, (2013), http://www.icomos.org.tr/ Dosyalar/ICOMOSTR_tr0784192001542192602.pdf, Erişim tarihi: 12.01.2019.
Dedehayır, H. (2010). Yerelden Ulusala, Ulusaldan Yerele Koruma Bilincinin Gelişim Süreci, Koruma Bilinci Ekitap, Çekül Vakfı Yayınları, http://www.tarihikentlerbirligi.org/wpcontent/uploads/KorumaBilinci-Ekitap.pdf, Erişim tarihi: 22.01.2019.
Venedik Tüzüğü, (1964). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr02436030015 36681730.pdf, Erişim tarihi: 22.01.2019.
Koruma Amaçlı İmar Planları ve Çevre Düzenleme Projelerinin Hazırlanması, Gösterimi, Uygulaması, Denetimi, Müelliflerine İlişkin Usul ve Esaslara Ait Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi: 26.07.2005 Resmi Gazete Sayısı: 25887, (2005). http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR14430/koruma-amacli-imar-planlari-ve-cevre-duzenleme-projeler-.html, Erişim tarihi: 22.01.2019.
The Australia ICOMOS Charter for Places of Cultural Significance (The Burra Charter – 2013), (2013). https://australia.icomos.org/wp-content/uploads/The-Burra-Charter-2013-Adopted31.10.2013.pdf, Erişim tarihi: 22.01.2019.
Declaration of Foz do Iguaçu, (2008). https://www.icomos.org/centre_documentation/ declaration-igua%C3%A7u-eng.pdf, Erişim tarihi: 04.01.2019.
Carta del Restauro, (1931). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr06608780015 36681682.pdf, Erişim tarihi: 04.01.2019.
Amsterdam Bildirgesi, (1975). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0458320001 536681780.pdf, Erişim tarihi: 04.01.2019.
Charter of Athens, (1933). http://www.getty.edu/conservation/publications_resources /research_resources/charters/charter04.html, Erişim tarihi: 14.01.2019.
ICOMOS Geleneksel Mimari Miras Tüzüğü, (1999). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/
ICOMOSTR_tr0464062001536913566.pdf, Erişim tarihi: 14.01.2019.
UNESCO, General Conference, Nairobi, 1976, 19th, (1976). https://unesdoc.unesco.org /ark:/48223/pf0000114038, Erişim tarihi: 30.01.2019.
The Paris Declaration On Heritage As A Driver Of Development, (2011). https://www.icomos .org/Paris2011/GA2011_Declaration_de_Paris_EN_20120109.pdf, Erişim tarihi: 03.01.2019.
ICOMOS Arkeolojik Mirasın Korunması ve Yönetimi Tüzüğü, (1990). http://www.icomos. org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0574229001536913919.pdf, Erişim tarihi: 03.01.2019.
Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi, (1989). http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR14268/avrupa-mimari-mirasinin-korunmasi-sozlesmesi.html, Erişim tarihi: 05.02.2019.
Avrupa’da Sürdürülebilir Topluluklar Üzerine Bristol Mutabakatı, (2005). http://www.ceidizleme. org/ekutuphaneGörsel/dosya/122_1.pdf, Erişim tarihi: 05.02.2019.
The Editors of Encyclopaedia Britannica (2018). ‘’Louvre Museum’’, Encyclopedia Britannica, https://www.britannica.com/topic/Louvre-Museum, Erişim tarihi: 15.02.2019.
The Nelson-Atkins Museum of Art, (2019). https://nelson-atkins.org/about/, Erişim tarihi: 25.02.2019.
The Nelson-Atkins Museum of Art, Kansas City, (2019). http://www.stevenholl.com/projects/ nelson-atkins-museum-of-art, Erişim tarihi: 22.02.2019.
Frearson, A. (2012). Enzo Ferrari Museum by Future Systems, https://www.dezeen.com /2012/03/15/enzo-ferrari-museum-by-future-systems/, Erişim tarihi: 12.02.2019.
Odunpazarı Modern Museum (2019), https://www.omm.art/, Erişim tarihi: 27.03.2019.
Vakıflar Genel Müdürlüğü Müzeler Yönetmeliği, (2007). https://www.mevzuat.gov.tr/ mevzuat ? MevzuatNo=11076&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, Erişim tarihi: 03.05.2020.
Görsel Kaynaklar
Görsel 2. “Louvre Müzesi”, (2007). Yazarlara ait fotoğraf arşivi.
Görsel 3. “Pei Cobb Freed & Partners, Grand Louvre Modernization”, (2019). https://www.pcfp.com/projects/grand-louvre-modernization/, Erişim tarihi: 12.01.2019.
Görsel 5. “Nelson-Atkins Sanat Müzesi”, (2019). https://aasarchitecture.com/2012/09/nelsonatkins-museum-of-art-by-steven-holl-architects.html/, Erişim tarihi: 12.01.2019.
Görsel 6. “Nelson-Atkins Sanat Müzesi Boyuna Kesiti”, (2019). http://thefinch.net/2016/02/04/steven-holl-in-conversation/, Erişim tarihi: 12.01.2019.
Görsel 8. “Barselona Çağdaş Sanat Müzesi”, (2019). www.macba.cat; https://lespedresdebarcelona.blogspot.com/2015/12/la-casa-de-la-caritat-el-patimanning.html, Erişim tarihi: 12.01.2019.
Görsel 9-10. “Richard Meier & Partners Architects LLP. Barcelona Museum of Contemporary Art, Barcelona, Spain”, (2019). https://www.richardmeier.com/?projects=barcelona-museumof-contemporary-art-2, Erişim tarihi: 10.03.2019.
Görsel 12. “Enzo Ferrari Müzesi”, (2019). http://www.italia.it/en/travel-ideas/made-initaly/enzo-ferrari-museum.html#prettyPhoto[idee_vacanze]/2/, Erişim tarihi: 12.01.2019.
Görsel 13. “Enzo Ferrari Müzesi”, (2019). http://www.shiro-studio.com/ferrari.php; https://www.archdaily.com/253958/enzo-ferrari-museum-future-systems, Erişim tarihi: 12.01.2019.
Görsel 15. “Kengo Kuma & Associates Unveils Stacked Timber Museum in Turkey”, (2017). “Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi (Eskişehir)”, (2019). https://www.archdaily.com/869463/ kengo-kuma-and-associates-unveil-stacked-timber-museum-in-turkey; http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR-45349/odunpazari-tarihi-kent-merkezi-eskisehir.html, Erişim tarihi: 27.03.2019.
Görsel 16. “Asakusa Culture and Tourism Center / Kengo Kuma & Associates”, (2012). https://www.archdaily.com/251370/asakusa-culture-and-tourism-center-kengo-kumaassociates; https://www.archdaily.com/211943/starbucks-coffee-kengo-kuma-associates, Erişim tarihi: 21.02.2019.
Görsel 17. “Eskişehir Odunpazarı Çağdaş Sanatlar Müzesi”, (2019); “Kengo Kuma and Associates”, (2019). http://blog.naswood.com.tr/eskisehir-odunpazari-cagdas-sanatlar-muzesi-; https://kkaa.co.jp/works/architecture/the-odunpazari-modern-art-museum/, Erişim tarihi: 27.03.2019.