Cihan EKTİRİCİOĞLU, Hülya ARSLANTAŞ, Rüveyda YÜKSEL

Ergenlerde Çağın Hastalığı: Teknoloji Bağımlılığı

Bir nesne veya davranışa aşırı düşkünlük olarak tanımlanan bağımlılık kavramı genellikle sigara, alkol, uyuşturucu gibi maddelerin kullanımı ile ilişkili olarak değerlendirilmektedir. Ancak son yıllarda kumar, egzersiz, yeme, uyuma gibi bazı davranışların da bağımlılık yaptığı savunulmaktadır. Benzer durum bilgisayar, internet, çevrimiçi oyun, tablet, mobil telefon gibi teknolojik cihazlar ve uygulamalar için de geçerlidir. Bu teknolojilerin aşırı kullanımları kişilerde teknoloji bağımlılığına yol açabilmektedir. Bilgisayar, internet ve akıllı telefonlar günlük yaşamın önemli bir parçası haline gelmiştir. “We Are Social” 2017 “İnternet ve Sosyal Medya Kullanıcı İstatistikleri” raporuna göre dünya nüfusunun %50’si internet, %37’si aktif sosyal medya ve %66’sı akıllı telefon kullanıcısıdır. Bu durum Türkiye’de de benzerlik göstermektedir. Türkiye İstatistik Kurumu 2016 yılı verilerine göre Türkiye nüfusunun %61’i internet kullanmakta ve internet kullanım amaçları arasında sosyal medya ilk sırada yer almaktadır. Ayrıca Türkiye’de hanelerin %96’sında cep telefonu bulunmaktadır. Ergenlik döneminde görülen risk alma ve heyecan arama davranışları, ergenin bağımlılıklara yatkınlığını arttırmaktadır. İnternet ve sosyal medya gibi teknolojilerin kullanımı ergenler arasında yetişkinlerden daha yaygındır. Ergenlik dönemi internet bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı, dijital oyun bağımlılığı ve akıllı telefon bağımlılığı gibi teknolojik bağımlılıklar açısından kritik bir dönem olarak değerlendirilmektedir. Dünyada yapılan çalışmalarda ergenlik dönemindeki teknoloji bağımlılığının %4,2 ile %21 arasında, ülkemizde yapılan araştırmalarda ise %2,33 ile %14 arasında değiştiği bildirilmektedir. Ergenlik kimlik ve kişilik gelişimi açısından önemli bir dönemdir. Ergenler bir grubun üyesi olma ihtiyacı, yalnızlaşma riski, depresif eğilimlerin artması vb. gibi durumlar göz önüne alındığında teknoloji bağımlılığı açısından risk altında olabilirler. Bu nedenle bu derlemede ergenlerde teknoloji bağımlılığı, tarihsel gelişim süreci, teknoloji bağımlılığı için risk faktörleri ve ruhsal hastalıklarla ilişkisi, teknoloji bağımlılığının değerlendirilmesi, teknoloji bağımlılığını önleme ve müdahale çalışmaları ele alınacaktır.

The Disorder of the Era in Adolescents: Technology Addiction

The concept of addiction, which is defined as an over-indulgence of an object or behavior, usually associated with the use of substances such as cigarettes, alcohol, and drugs. However in recent years it has been argued that some behaviors such as pathological gambling, exercising, binge eating, sleeping etc. are addictive as well. The same applies to use of technological devices and applications such as computers, the internet, online games, tablets, mobile phones etc. Excessive use of these technologies can lead to technology addiction. Computers, the internet and smartphones have become an important part of everyday life. According to the “We Are Social” 2017 and “Internet and Social Media Users Statistical Report”, 50% of the world population uses Internet, 37% are active social media users and 66% are smart phone users. This situation is similar in Turkey. According to the data of Turkish Statistical Institute 2016 61% of Turkey’s population uses the internet, and the leading purpose of using the internet is social media. In addition to that, there is at least one mobile phone in 96% of households in Turkey. Risk taking and excitement seeking behaviors during puberty increase the susceptibility of adolescent to addictions. The use of technologies such as the Internet and social media is more common among adolescents than adults. Adolescence is regarded as a critical period in terms of technological addictions such as internet addiction, social media addiction, digital game addiction and smart phones addiction. The prevalence of technology addiction in adolescents ranges between 4.2% to 21% in the world and 2.33% to 14% in our country. Puberty is an important period in terms of identity and personality development. The need to be a member of a group, the risk of loneliness, and the increase in depressive tendencies etc. may increase the risk for technology addiction in adolescents. Therefore, technology addiction in adolescents, historical development process, risk factors for technology addiction and its relationship with mental illnesses, recognizing technology addiction, prevention and intervention methods will be discussed in this review.

PDF

___

Yavuzer H. Çocuk Psikolojisi. 32. Baskı. İstanbul: Remzi Kitapevi. 2010.
2. Sadock B, Sadock VA, Ruiz P. Kaplan and Sadock’s Synopsis of Psychiatry Behavioral Sciences/Clinical Psychiatry. 11th Ed. New York: WoltersKluwer/Lippincott Williams and Wilkins. 2015.
3. Derman O. Ergenlerde psikososyal gelişim. Adölesan ve Ergen Sağlığı II Sempozyum Dizisi. 2008;63:19–21.
4. Parlaz EA, Tekgül N, Karademirci E, Öngel K. Ergenlik dönemi: fiziksel büyüme, psikolojik ve sosyal gelişim süreci. Turkish Family Physician. 2012;3:10-6.
5. Paus T, Keshavan M, Giedd JN. Why Do Many Psychiatric Disorders Emerge During Adolescence? Journal Nature Reviews Neuroscience. 2008;9:947-57.
6. Loeber R, Farrington DP, Stouthamer-Loeber M, Moffitt TE, Caspi A. The development of male offending: Key findings from the first decade of the pittsburgh youth study. Studies on Crime and Crime Prevention. 1998;7:141-71.
7. Biçer U. Sosyal beceri eğitiminin ortaokul öğrencilerindeki internet bağımlılığı düzeyine etkisi (Yüksek lisans tezi). Adana.Çukurova Üniversitesi. 2014.
8. Sevindik F. Fırat üniversitesi öğrencilerinde problemli internet kullanımı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi (Doktora tezi), Malatya, İnönü Üniversitesi. 2011.
9. Subrahmanyan K, Lin G. Adolescents on the net: internet use and well-being. Adolescence. 2007;42:659-77.
10. Griffiths MD. A components model of addictionwith in a biopsychosocial framework. Journal of SubstanceUse. 2005;10:191–97.
11. Parlak A. İnternet ve Türkiye’de internetin gelişimi (Bitirme Tezi). Elazığ, Fırat Üniversitesi. 2005.
12. Doğan H, Işıklar A, Eroğlu ES. Ergenlerin problemli internet kullanımının bazı değişkenler açısından incelenmesi. KKEFD. 2008;18:106-124.
13. Griffiths M. Internet addiction: Fact or fiction? The Psychologist: Bulletin of the British Psychological Society. 1999;12:246-50.
14. Griffiths M. Does internet and computer “addiction” exist? Some case study evidence. Cyberpsychol Behav. 2004;3:211-18.
15. Egger O, Rauterberg M. Internet behaviour and addiction (Master’s thesis). Zurih, Work&Organisational Psychology Unit (IfAP), Swiss Federal Institute of Technology (ETH), 1996.
16. Greenfield DN. Virtual addiction: Sometimes new technology can create new problems. Erişim tarihi 20.5.2008, http://www.virtual-addiction.com/pdf/ nature_internet_addiction.pdf.
17. Kim S, Kim R. A study of ınternet addiction: Status, Causes, and Remedies- Focusing on the alienation factor. International Journal of Human Ecology. 2002;3:1-19.
18. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). Arlington, American Psychiatric Publishing. 2013.
19. Beard KW, Wolf EM. Modification in the proposed diagnostic criteria for Internet addiction. Cyberpsychol Behav. 2001;4:377-83.
20. Caplan SE. Problematic Internet use and psychosocial wellbeing: Development of a theory-based cognitive-behavioral measurement instrument. Comput Hum Behav. 2002;18:553-75.
21. Davis RA. A cognitive-behavioral model of pathological internet use. Comput Human Behav. 2001;17:187-95.
22. Echeburúa E, De Corral P. Addiction to new technologies and to online social networking in young people: a new challenge. Adicciones. 2010;22:91-5.
23. Griffiths MD, Szabo A. Is excessive online usage a function of medium or activity? An empirical pilot study. J Behav Addict. 2014;3:74-7.
24. Kwon M, Lee JY, Won WY, Park JW, Min JA, Hahn C et al. Development and validation of a Smartphone Addiction Scale (SAS). PLoS One. 2013;8:1-7.
25. Young KS, Yue XD, Ying L. Prevalence Estimates and Etiologic Models of Internet Addiction. In Internet Addiction: A Handbook and Guide to Evaluation and Treatment. Hoboken, (Eds Young KS, de Abreu CN): 19-31. New Jersey, John Wiley&Sons. 2011.
26. Henderson EC. Understanding addiction. Mississippi, University Pres of Mississippi. 2001.
27. Günüç S, Kayrı M. Türkiye’de internet bağımlılık profili ve internet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik-güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2010;39:220-32.
28. Savcı M, Aysan F. Teknolojik bağımlılıklar ve sosyal bağlılık: İnternet bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı, dijital oyun bağımlılığı ve akıllı telefon bağımlılığının sosyal bağlılığı yordayıcı etkisi. Düşünen Adam. 2017;30:202-16.
29. Griffiths MD. Internet addiction: An issue for clinical psychology? Clinical Psychology Forum. 1996;97:32-6.
30. Young KS. Caught in the Net: How to recognize the signs of internet addiction and a winning strategy for recovery. New York, John Wiley&Sons. 1998.
31. Anderson KJ. Internet use among college students: an exploratory study. J Am Coll Health. 2001;50:21-6.
32. Shapira NA, Lessig MC, Goldsmith TD, Szabo ST, Lazoritz M, Gold MS et al. Problematic internet use: proposed classification and diagnostic criteria. Depress Anxiety. 2003;17:207-16.
33. Kuss DJ, Griffiths MD. Online social networking and addictiona review of the psychological literature. Int J Environ Res Public Health. 2011;8:3528-52.
34. Griffiths MD. Social networking addiction: emerging themes and issues. J Addict Res Ther. 2013;4:1-2.
35. Van den Eijnden RJJM, Lemmens JS, Valkenburg PM. The Social Media Disorder Scale. Comput Human Behav. 2016;61:478-87.
36. Lin YH, Chang LR, Lee YH, Tseng HW, Kuo TB, Chen SH. Development and validation of the Smartphone Addiction Inventory (SPAI). PLoS One. 2014;9:1-5.
37. Griffiths MD. Technological addictions. Clinical Psychology Forum.1995;76:14–19.
38. Young KS. What makes the internet addictive: Potential explanations for pathological internet use. Paper presented at the 105th annual conference of the American Psychological Association, August 15, Chicago. 1997.
39. Kuss DJ, Shorter GW, Rooij AJ, Griffiths MD, Schoenmakers TM. Assessing internet addiction using the parsimonious internet addiction components model a preliminary study. International Journal of Mental Health and Addiction. 2013;12:351-66.
40. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Hane halkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. Erişim: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.doid=21779 Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.
41. TBMM. Dijital Oyunlar ve Etkileri. Erişim: https://www.tbmm.gov.tr/ araştirma_komisyonları/bilisim_internet/docs/sunumlar/turkiye_dijital_oyunlar_federasyonu. ErişimTarihi: 01 Eylül 2018.
42. Johansson A, Götestam G. Internet addiction: Characteristics of a questionnaire and prevalence in Norwegian youth (12–18 Years). Scandinavian Journal of Psychology. 2004;45:223-29.
43. Kalkan M, Kaygusuz C. İnternet bağımlılığı. Ankara: Anı Yayıncılık. 2013.
44. Steinberg L. Ergenlik. (Çev: Figen Çok). İstanbul: İmge Yayınları. 2007.
45. Griffiths M. Sex on the internet: Observations and implications for internet sex addiction. The Journal of Sex Research. 2001;38:333-42.
46. Odacı H, Çıkrıkçı, Ö. Problemli internet kullanımında depresyon, kaygı ve stres düzeyine dayalı farklılıklar. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2017;4:41-50.
47. Shaw M, Black DW. Internet addiction. CNS Drugs. 2008;22:353-65.
48. Lemmens J, Valkenburg P, Peter J. Development and validation of a game addiction scale for adolescents. Media Psychol. 2009;12:77-95.
49. Valkenburg PM, Peter J. Online communication among adolescents: An integrated model of its attraction, opportunities, and risks. J Adolesc Health. 2011;48:121-27.
50. Kaess M, Durkee T, Brunner R, Carli V, Parzer P, Wasserman C et al. Pathological internet use among European adolescents: Psychopathology and self-destructive behaviours. European Child &Adolescent Psychiatry. 2014;23:1093-102.
51. Tsitsika A, Janikian M, Schoenmakers TM, Tzavela EC, Ólafsson K, Wójcik S et al. Internet addictive behavior in adolescence: A cross-sectional study in seven Europea countries. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 2014;17:528–52.
52. Taylan HH, Işık M. Sakarya’da ortaokul ve lise öğrencilerinde internet bağımlılığı. Turkish Studies. 2015;10:855-74.
53. Öner K, Arslantaş H. Internet addiction in high school students, affecting factors and relationship between internet addiction and depression risk. Jurnal Medical Brasovean. 2018;1:38-49.
54. Poli R, Agrimi E. Internet addiction disorder: Prevalence in an Italian student population. Nord J Psychiatry. 2012;66:55-9.
55. Van Rooij AJ, Schoenmakers TM, Vermulst AA, Van den Eijnden RJ, Van de Mheen D. Online video game addiction: Identification of addicted adolescent gamers. Addiction. 2011;106:205-12.
56. Irmak AY. Ortaöğretim öğrencilerinin dijital oyun oynama davranışlarının sağlık davranışı etkileşim modeline göre incelenmesi (Doktora tezi). İstanbul, İstanbul Üniversitesi. 2014.
57. Aktaş H, Yılmaz N. Üniversite gençlerinin yalnızlık ve utangaçlık unsurları açısından akıllı telefon bağımlılığı. International Journal of Social Sciences and Education Research. 2017;3:85-100.
58. Cheever NA, Rosen LD, Carrier LM, Chavez A. Out of sight is not out of mind: The impact of restricting wireless mobile mobile device use on anxiety levels among low, moderate and high users. Computers in Human Behavior. 2014;37:290-97.
59. Noyan CA, Darçın AE, Nurmedov S, Yılmaz O, Dilbaz, N. Akıllı telefon bağımlılığı ölçeğinin kısa formunun üniversite öğrencilerinde Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2015;16(Özel sayı 1):73-81.
60. Ceyhan E, Ceyhan AA, Gürcan A. Problemli İnternet Kullanımı Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi. 2007;7:387-416.
61. Bayraktar F. İnternet kullanımının ergen gelişimindeki rolü (Yüksek lisans tezi). İzmir, Ege Üniversitesi. 2001.
62. Irmak AY, Erdoğan S. Dijital Oyun Bağımlılığı Ölçeği Türkçe formunun geçerliliği ve güvenilirliği. Anatolian Journal of Psychiatry. 2015;16(Special issue.1):10-8.
63. Demirci K, Orhan H, Demirdas A, Akpınar A, Sert H. Validity and reliability of the Turkish version of the smartphone addiction scale in a younger population. Bulletin of Clinical Psychopharmacology. 2014;24:226-34.
64. Bianchi A, Phillips JG. Psychological predictors of problem mobile phone use. Journal of Cyberpsychology & Behavior. 2005;8:39-51.
65. Şar AH, Işıklar A. Problemli mobil telefon kullanım ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Internal Journal of Human Sciences. 2012;9:264-75.
66. Ceyhan AA. Ergenlerin problemli internet kullanım düzeylerinin yordayıcıları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 2011;18:85-93.
67. Ceyhan E, Ceyhan AA. Çocuk ve ergenlerde bilgisayar internet kullanımının gelişimsel sonuçları. In Bilgisayar II (Ed Abdullah Kuzu):165-188. Eskişehir, Açıköğretim Fakültesi Yayınları. 2011.
68. Kıran Esen B, Gündoğdu M. The relationship between internet addiction, peer pressure and perceived social support among adolescents. The International Journal of Educational Researchers. 2010;2:29-36.
69. Çakır Ö, Oğuz E. Lise öğrencilerinin yalnızlık düzeyleri ile akıllı telefon bağımlılığı arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017;13:418-29.
70. Eldeleklioğlu J, Vural M. Predictive effects of academic achievement, internet use duration, loneliness and shyness on internet addiction. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013;28:141-52.
71. Augner C, Hacker GW. Associations between problematic mobile phone use and psychological parameters in young adults. Int J Public Health. 2012;57:437-41.
72. Cao H, Sun Y, Wan Y, Hao J, Tao F. Problematic internet use in Chinese adolescents and its relation to psychosomatic symptoms and life satisfaction. BMC PublicHealth. 2011;11:802-8.
73. Leung L, Lee PSN. Impact of internet literacy, internet addiction symptoms, and internet activities on academic performance. Social Science Computer Review. 2012;30:403-418.
74. Doğan, U, Tosun Nİ. Lise öğrencilerinde problemli akıllı telefon kullanımının sosyal kaygı ve sosyal ağların kullanımına aracılık etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2016;1:99-128.
75. Dikeç G, Yalnız T, Bektaş B, Turhan A, Çevik S. Relationship between Smartphone addiction and loneliness among adolescents. Bağımlılık Dergisi. 2017;18:103-11.
76. Ceyhan E, Ceyhan AA. An investigation of problematic internet usage behaviors on Turkish university students. 7th International EducationalTechnology Conference. Proceedings of IETC2007, 115-120, NorthCyprus: Near East University. 2007.
77. Wang L, Luo J, Luo J, Gao W, Kong J. The effect of internet use on adolescents’ lifestyles: A national survey. Computers in Human Behavior. 2012;28:2007-13.
78. Thatcher A, Goolam S. Development and psychometric properties of the problematic internet use questionnaire. S Afr J Psychol. 2005;35:793-809.
79. Ceyhan AA. Ergenlerin problemli internet kullanım düzeylerinin yordayıcıları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 2011;18:85-94.
80. Büyüksahin Çevik G, Yıldız MA. The roles of perceived social support, coping, and loneliness in predicting internet addiction in adolescents. Journal of Education and Practice. 2017;8:64-73.
81. Caplan SE. Problematic internet use and psychosocial wellbeing: Development of a theory-based cognitive-behavioral measurement instrument. Comput Hum Behav. 2002;18:553-75.
82. Caruso D. Critics are picking apart a professor's study that linked Internet use to loneliness and depression. New York Times. 1998.
83. Chak K, Leung L. Shyness and locus of control as predictors of ınternet addiction and internet use. Cyberpsychology & Behavior. 2004;7:559-70.
84. Huang ASC. The bright and dark side of cyberspace: The paradoxical media effects of internet use on gratifications, addiction, social and psychological wellbeing among Taiwan's net-generation (Doctorate’s thesis). Carbondale, Southern Illinois University. 2004.
85. Kubey RW, Lavin MJ. Barrows JR. Internet use and collegiate academic performance decrements: Early findings. Journal of Communication. 2001;52:366-82.
86. Morahan MJ. Schumacher P. Incidence and correlates of pathological internet use among college students. Computers in Human Behavior. 2000;16:13-29.
87. Van Deursen AJ, Bolle CL, Hegner SM, Kommers PA. Modeling habitual and addictive smartphone behavior: The role of smartphone usage types, emotional intelligence, social stress, self-regulation, age, and gender. Computers in Human Behavior. 2015;45:411-20.
88. Jang KS, Hwang SY, Choi JY. Internet addiction and psychiatric symptoms among Korean adolescents. The Journal of School Health. 2008;78:165-71.
89. Kim K, Ryu E, Chon MY. Internet addiction in Korean adolescents and its relation to depression and suicidal ideation: A questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies. 2006;43:185-92.
90. Lee SK, Han DH, Yang KC. Depression like characteristics of 5HTTLPR polymorphism and temperament in excessive internet users. Journal of Affective Disorders. 2008;109:165-69.
91. McGlinchey JB. Internet usage of college students and relationship to psychopathology and addiction symptomatolgy (Doctorate’s thesis). Washington, University of Washington. 2003.
92. Song I. Internet gratifications, depression, self-efficacy, and internet addiction (Master’s thesis). Michigan, Michigan State University. 2003.
93. Spada MM, Langston B, Nikčević AV. The role of metacognitions in problematic internet use. Computers in Human Behavior. 2008;24:2325-35.
94. Yang CK, Choe BM, Baity M. SCL-90-R and 16PF profiles of senior high school students with excessive ınternet use. Canadian Journal of Psychiatry. 2005;50:407-14.
95. Yen JY, Yen CF, Chen CC. Family factors of internet addiction and substance use experience in Taiwanese adolescents. Cyberpsychology & Behavior. 2007;10:323-9.
96. Griffiths MD, Kuss DJ, King DL. Video game addiction: Past, present and future. Current Psychiatry Reviews. 2012;8:308-18.
97. Akın A, Usta F, Başa E, Özçelik B. Oyun bağımlılığı ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2016;20:223-32.
98. Öner K, Arslantaş H. Depression, internet addiction and loneliness relations in adolescents of high school students. Jurnal Medical Brasovean. 2016;1:45-51.
99. Walther B, Morgenstern M, Hanewinkel R. Co-occurrence of addictive behaviours: Personality factors related to substance use, gambling and computer gaming. Eur Addict Res. 2012;18:167-74.
100. Cash H, Rae CD, Steel AH, Winkler A. Internet addiction: A brief summary of research and practice. Curr Psychiatr Rev. 2012;8:292-8.
101. Koo C, Wati Y, Lee CC, Oh HY. Internet-addicted kids and South Korean government efforts: Boot-camp case. Cyberpsychol Behav Soc Netw. 2011;14:391–4.
102. Yeh YC, Ko HC, Wu JYW, Cheng CP. Gender differences in relationships of actual and virtual social support to internet addiction mediated through depressive symptoms among college students in Taiwan. Cyber Psychology&Behavior. 2008;11:485-87.
103. Huan VS, Ang RP, Chye S. Loneliness and shyness in adolescent problematic internet users: The role of social anxiety. Child Youth Care Forum. 2014;43:539-51.
104. Karapetsas AV, Karapetsas VA, Zygouris NC, Fotis AI. Internet addiction and loneliness. Encephalos. 2015;52:4-9.
105. Ko CH, Yen JY, Yen CF, Chen CS, Chen CC. The association between internet addiction and psychiatric disorder: A review of the literature. European Psychiatry. 2012;27:1-8.
106. Wu X, Chen X, Han J, Meng H, Luo J, Nydegger L et al. Prevalence and factors of addictive internet use among adolescents in Wuhan, China: Interactions of parental relationship with age and hyperactivity-ımpulsivity. Plos One. 2013;8:1-8.
107. Jun S, Choi E. Academic stress and Internet addiction from general strain theory framework. Computers in Human Behavior. 2015;49:282-87.
108. Tang J, Yu Y, Du Y, Ma Y, Zhang D, Wang J. Prevalence of internet addiction and its association with stressful life events and psychological symptoms among adolescent internet users. Addictive Behaviors. 2014;39:744-47.
109. Weinstein A, Dorani D, Elhadif R, Bukovza Y, Yarmulnik A, Dannon P. Internet addiction is associated with social anxiety in young adults. Annals of Clinical Psychiatry. 2015;27:2-7.
110. Dalgalı FN. Lise öğrencilerinde yeme tutumları ve internet bağımlılığının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Beykent Üniversitesi. 2016.
111. Ata EE, Kelleci M, Akpınar Ş. Üniversite öğrencilerinin problemli internet kullanımı ile öfke ifade tarzları arasındaki ilişki. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2011;10:473-80.
112. Wu JYW, Ko HC, Lane HY. Personality disorders in female and male college students with internet addiction. The Journal of Nervous and Mental Disease. 2016;204:221-25.
113. Reed P, Vile R, Osborne LA, Romano M, Truzoli R. Problematic internet usage immune function. Plos One. 2015;10:1-16.
114. Vondrácková P, Gabrhelík R. Prevention of internet addiction: A systematic review. Journal of Behavioral Addictions. 2016;5:568-79.
115. Ko CH, Yen JY, Yen CF, Lin HC, Yang MJ. Factors predictive for incidence and remission of internet addiction in young adolescents: a prospective study. Cyberpsychology and Behavior. 2007;10:545-51.
116. Xu Z, Turel O, Yuan Y. Online game addiction among adolescents: Motivation and prevention factors. European Journal of Information Systems. 2012;21:321-40.
117. Guosong S. China’s regulations on internet cafés. China Media Research. 2010;6:26-30.
118. Kwon HK, Kwon JH. The effect of the cognitive-behavioral group therapy for high-risk students of internet addiction. Korean Journal of Clinical Psychology. 2002;21:503-14.
119. Jung–Hye K. “Toward the prevention of adolescent internet addiction,” In: Internet addiction: A handbook and guide toevaluation and treatment. (Eds Kimberly S, Young and Cristiano Nabuco de Abreu):223-243. Hoboken NJ, John Wiley&Sons. 2011.
120. Young KS. Internet addiction: Symptoms, evaluation, and treatment. In Innovations in Clinical Practice: A Source Book. (Eds Vande-Creek, L, Jackson, T.):19-31. Sarasota FL, Professional Resource Press. 1999.
121. Hurr MH. Demographic, habitual, and socioeconomic determinants of internet addiction disorder: An empirical study of Korean teenagers. CyberPsychology&Behavior. 2006;9:514-25.
122. Chou C, Condron L, Belland JC. A Review of the research on internet addiction. Educational Psychology Review. 2005;17:363- 88.
123. Orzack MH, Orzack DS. Treatment of computer addicts with complex comorbid psychiatric disorders. Cyberpsychology and Behavior. 1999;2:465-73.
124. Bağatarhan T, Siyez DM. Ergenlik döneminde internet bağımlılığını önleme programları: Sistematik gözden geçirme. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2017;4:243-65.
125. Berber Çelik Ç. İnternet bağımlılığı eğilimini azaltmada eğitsel bir müdahale. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2016;3:365‒86.
126. Berdibaeva S, Garber, A, Ivanov D, Masalimova A, Kukubayeva A, Berdibayev S. Psychological prevention of older adolescents’ interpersonal relationships, who are prone to internet addiction. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2016;217:984–89.
127. Park GR, Kim HS. Effects of a group counseling integration program on self-determination and internet addiction in high school students with tendency to internet addiction. Journal of Korean Academy of Nursing. 2011;41:694-703.
128. Shek DTL, Yu L, Leung H, Wu FKY, Law MYM. Development, implementation, and evaluation of a multi-addiction prevention program for primary school students in Hong Kong: The B.E.S.T. Teen Program. Asian Journal of Gambling Issues and Public Health. 2016;6:1-17.
129. Andrisano Ruggieri R, Santoro E, De Caro F, Palmieri L, Capunzo M, Venuleo C et al. Internet addiction: A prevention action-research intervention. Epidemiology Biostatistics and Public Health. 2016;13:1-5.
130. Siyez DM. Ergenlerde problem davranışlar: Okul temelli önleme çalışmaları ile ilgili uygulama örnekleri. Ankara: Pegem Akademi. 2010.
131. Lee HC. A study on developing the internet game addiction diagnostic scale and the effectiveness of cognitive-behavioral therapy for internet game addiction (Doctoral dissertation, Korea University, Seoul). (2001).
132. http://tbm.org.tr/media/1152/04_lise_tekno.pdf Erişim Tarihi: 25 Eylül2018.
133. http://gpdpblog.gsb.gov.tr/post/yuz-yuze-orta-ogretimde-internet-bagimliligi-onleme-projesi Erişim Tarihi: 25 Eylül 2018.
134. Nawangsari G. Traditional games intervention effectiveness for children with internet addiction. 729-733. Asean Conference 2nd Psychology & Humanity, Psychology Forum UMM, February 19 – 20, 2016.