[EĞREKBAŞI”NI YENIDEN DEĞERLENDIRMEK-PARION GÜNEY NEKROPOLÜ’NDEN BIR GÖMÜ ALANINA TOPOGRAFIK VE KONTEKST İÇERIKLI BIR DÜZELTME]

Troas’ın en önemli antik liman kentlerinden biri olan Parion özellikle nekropolü ile Anadolu arkeolojisineönemli katkılar sağlamıştır. Kentin güney nekropolünün bir bölümünü teşkil eden ve 2005 yılından iti baren neredeyse kesintisiz bir şekilde kazılan Tavşandere, kentin gömü alanları, adetleri ve mezar tipolo jisi hakkında ana bilgi sağlayıcımız olmuştur. Ancak, Tavşandere’nin yaklaşık olarak bir kilometre güneyindeki bir mevkide 2016 yılında gerçekleştirilmişolan bir kurtarma kazısı bu durumu değiştirmiştir. Oldukça kısıtlı bir alanda gerçekleştirilen bu kazıikisi sanduka mezar biri lahit olacak şekilde üç mezar açığa çıkarmıştır. Sanduka mezarlardan özelliklebir tanesi oldukça zengin takılar içeren repertuvarı ile dikkat çekmektedir. Bu yeni keşfedilmiş gömüalanı Parion’un güney nekropolünün büyüklüğü, topoğrafyası ve düzenlenişi hakkındaki bilgilerimizideğiştirecek bir potansiyele sahiptir. Daha önceleri iki yayın bünyesinde irdelenmiş olan bu yeni gömüalanı yine de Troas’ın ölü gömme arkeolojisi dâhilindeki yerini tam alamamıştır. Bu çalışma, bu yeni gömü alanını tekrardan irdelemek adına, onun topoğrafyası, düzenlenişi vebuluntularına yeni ve güncel bakış açılarıyla yaklaşmayı hedeflemektedir. Bunu başarabilmek adına bugömü alanının topoğrayası, mezar tipolojisi ve en önemlisi de buluntuları yeniden değerlendirilecek, ben zerleri ile karşılaştırılacak ve bölgedeki diğer nekropoller ile irdelencektir.

“Eğrekbaşı” Revisited - A Topographic and ContextualCorrectum to a Burial Ground from the SouthernNecropolis of Parion

Parion, one of the most important port cities of Troad, possesses great importance to Anatolian archaeology with its necropolis. Excavated continuously since 2005, a small portion of the cities southern necropolis, named Tavşandere, became the leading information provider for the understanding of the organisation of the cities burial grounds, funerary customs and grave typology. However, a small rescue excavation conducted nearly a kilometre south of the Tavşandere tends to change this situation. This rescue excavation that took place within a small-scale area revealed two cist graves and one sarcophagus. Especially one of the cist graves attracted attention with its very rich inventory of jewellery. This new burial ground possesses the potential to change our state-of-the-art knowledge on the size, topography and organisation of Parion’s southern necropolis. Evaluated under two publications this new burial ground from the hinterland of Parion still did not find its deserved place within the funerary archaeology of the Troad.This paper aims to re-evaluate this new burial ground, its topography, organisation and finds with some updated knowledge, new points of view and more in-detail comparanda. To do so, the topography, grave typology and most importantly the find repertories of this burial ground will be re-examined, compared with parallels and evaluated with the other burial grounds of the region.

PDF

___

Akkaş 2020: İ. Akkaş, “Archaic, Classical and Hellenistic Amphora Findings of the 2009-2013 Seasons from Parion South-Tavşandere Necropolis”, In: V. Keleş (Ed.), Propontis and Surrounding Cultures, Parion Studies III, İstanbul, 27-33.
Amore 2016: M.G. Amore, “The Complex of Tumuli 9, 10 and 11 in the Necropolis of Apollonia (Albania). A Time Span from the Early Bronze Age to the Early Hellenistic Period”, In: O. Henry, U. Kelp (Eds.), Tumulus as Sema Space, Politics, Culture and Religion in the First Millennium BC, Berlin, 57-73.
Andronıkos 1987: M. Andronikos, Vergina: The Royal Tombs and the Ancient City, Athens.
Aydın Tavukçu 2007: Z. Aydin Tavukçu, Parion Nekropolü 2005 Buluntuları, (Unpublished PhD Dissertation), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Bölümü, Erzurum.
Başaran 2006: C. Başaran, “Excavating Hellenistic Parion: A Royal Necropolis in Turkey”, Minerva 17:4, 36-37.
Başaran and Kasapoğlu 2014: C. Başaran, B. E. Kasapoğlu, “Parion Güney Nekropolisi 2005-2013”, In: H. Kasapoğlu, M. A. Yılmaz (Eds.) Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı – Erzurum Atatürk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü 40. Kuruluş Yılı Armağanı, Ankara, 51-61.
Başaran and Kasapoğlu 2018: C. Başaran, H. Kasapoğlu, “2005-2013 Yılları Verileriyle Parion Güney Nekropolisi Ölü Gömme Gelenekleri”, XVII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri I. Cilt - Eski Anadolu Uygarlıkları, Ankara, 433-487.
Başaran et al. 2006: C. Başaran, A.Y. Tavukçu, Z. Aydın Tavukçu, Ş.D. Ful, A. Temur, “Parion Kazısı 2005”, KST 28.1, Ankara, 609-628.
Bazant et al. 1978: J. Bazant, J. Bouzek, M. Dufkova, I. Ondrejova, Corpus Vasorum Antiquorum Czechoslovakia 1 - PRAGUE, Université Charles I, Prague.
Bernhard 1964: M.L. Bernhard, Corpus Vasorum Antiquorum, POLAND 6, Warsaw, Musée National III, Warsaw.
Bingöl 1999: I. Bingöl, Antik Takılar, Ankara.
Blegen at al. 1964: C.W. Blegen, H. Palmer, R.S. Young, Corinth XIII - The North Cemetery, Princeton.
Boardman 2001: J. Boardman, Greek Gems and Fingerrings Early Bronze Age to Late Classical, New York.
Bromberg 1990: A.R. Bromberg, Gold of Greece – Jewelry and Ornaments from the Benaki Museum, Dallas.
Buruldağ 2009: E. Buruldağ, Assos Batı Nekropolü Ölü Gömme Gelenekleri (MÖ 7. – MÖ. 1. Yüzyıl) (Unpublished Phd. Thesis), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Bölümü, Çanakkale.
Carter 1998: J.C. Carter, “Burial Rites and Tomb Types,” In J.C. Carter (Ed.) The Chora of Metaponto – The Necropoleis I, Austin, 57-110.
Chıttenden and Seltman 1947: J. Chittenden, C. Seltman, Greek Art, London.
Clark et al. 2002: A.J. Clark, M. Elston, M.L. Hart, Understanding Greek Vases – A Guide to Terms, Styles and Techniques, Los Angeles.
Comstock and Vermeule 1971: M. Comstock, C. Vermeule, Greek, Etruscan, & Roman Bronzes in the Museum of Fine Arts, Boston, Boston.
Çelikbaş 2019: E. Çelikbaş, “Parion Güney Nekropolü’nde Bulunan Yaldızlı Terrakota Taçlar”, In: V. Keleş, H. Kasapoğlu, H. E. Ergürer, E.
Çelikbaş, A. Yılmaz (Eds.) Cevat Başaran’a 60. Yaş Armağanı / Essays for Cevat Başaran’s 60th Birthday Occasion, Ankara, 241-262.
Çelikbaş 2020: E. Çelikbaş, “Parion Altın Mücevherleri – Aplikler,” In V. Keleş (Ed.) Propontis and Surrounding Cultures, Parion Studies III, İstanbul, 255-269.
Çırak and Kaya 2011: N. Çırak, S. Kaya, “2009 İDÇ Nekropolü Kurtarma Kazısı,” In A.N. Toy, C. Keskin (Eds.) XIX. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu 29.04.-01.05.2010 Ordu, Ankara, 217-232.
Çokay-Kepçe 2006: S. Çokay-Kepçe, Antalya Karaçallı Nekropolü, ADALYA Ek Yayın Dizisi 4, İstanbul.
Deppert-Lıppıtz 1985: B. Deppert-Lippitz, Griechischer Goldschmuck, Kulturgeschichte der Antiken Welt Band 27, Rhein.
Ergün 2013: N. Ergün, Assos Batı Nekropolü Buluntuları (Unpublished Master Thesis), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Bölümü, Çanakkale.
Ergürer and Genç 2015: H. E. Ergürer, M. S. Genç, “City Walls, Towers, Gates and Harbours”, In: C. Başaran (Ed.) The Flourishing City of Ancient Troad: Parion - Surveys, Excavation and Restoration Works Carried Out Between 1997- 2009, İstanbul, 43-55.
Eschbach 2012: N. Eschbach, Corpus Vasorum Antiquorum, GERMANY 92, Gottingen, Archaologisches Institut der Universitat IV, München.
Greıfenhagen 1940: A. Greifenhagen, Corpus Vasorum Antiquorum, GERMANY 4, Braunschweig, Herzog Anton Ulrich – Museum, Braunschweig.
Greıfenhagen 1975: A. Greifenhagen, Schmuckarbeiten in Edelmetall Vol. II, Berlin.
Hıggıns 1959: R. Higgins, Catalogue of Terracottas in the Department of Greek and Roman Antiquities, British Museum, Vol. 2.1, The Plastic Vases, Edinburgh.
Hıggıns 1961: R. Higgins, Greek and Roman Jewellery, London.
Hıtzl 1991: I. Hitzl, Die griechischen Sarkophage der arkaischen und klassichen Zeit, Jonsered.
Hörıcht 2010: L.A.S. Höricht, “Kyme di Eolide e l’oro di Dioniso – Nuovo diadema dalla necropoli,” AA 2010/1, 105-121.
Julııs 1984: E.M. Juliis, Gli ori di Taranto, Milan.
Kaba 2016: H. Kaba, “Being Rich in Life and Death. New Gold and Silver Finds from a 4th Century Tomb in Soloi”, In: L. Summerer, H. Kaba (Eds.), The Northern Face of Cyprus - New Studies in Cypriot Archaeology and Art History, İstanbul, 225-242.
Kaba forthcoming: H. Kaba, “Re-Identifying the Kyme Hydria – New Ideas and Interpretations on Definition, Parallels, Dating and Workshop”, Eirene.
Kasapoğlu 2007: H. Kasapoğlu, “Parion Nekropolü Mezar Tipleri”, In: B. Can, M. Işıklı (Eds.) Doğudan Yükselen Işık: Arkeoloji Yazıları, İstanbul, 481-521.
Kasapoğlu 2015a: H. Kasapoğlu, “VII. NECROPOLIS”, In: C. Başaran (Ed.) The Flourishing City of Ancient Troad: Parion - Surveys, Excavation and Restoration Works Carried Out Between 1997- 2009, İstanbul, 107-135.
Kasapoğlu 2015b: B. E. Kasapoğlu, “Parion Güney Nekropolisinden Omurgalı İki Lahit ve Buluntuları”, In: C. Başaran, V. Keleş (Eds.) Parion Kazıları 10. Yıl Armağanı, Ankara, 99-115.
Kasapoğlu 2015c: H. Kasapoğlu, “İlk On Yıllık Veriler Işığında Parion Güney Nekropolisi Arkaik Dönem Kremasyonları ve Urneler”, In: C. Başaran, V. Keleş (Eds.) Parion Kazıları 10. Yıl Armağanı, Ankara, 117-131.
Kasapoğlu 2015d: H. Kasapoğlu, “XIV. JEWELLERY”, In: C. Başaran (Ed.) The Flourishing City of Ancient Troad: Parion - Surveys, Excavation and Restoration Works Carried Out Between 1997- 2009, İstanbul, 197-205.
Kasapoğlu 2019: B. Kasapoğlu, “Parion GüneyTavşandere Nekropolisi’nden Bir Arkaik Dönem Krematoryumu ve Buluntuları”, In: V. Keleş, H. Kasapoğlu, H. E. Ergürer, E. Çelikbaş, A. Yılmaz (Eds.) Cevat Başaran’a 60. Yaş Armağanı / Essays for Cevat Başaran’s 60th Birthday Occasion, Ankara, 177-194.
Kasapoğlu 2020: B. Kasapoğlu, “Parion Antik Kenti’nden Kuzey İonia Üretimi Bir Grup Yüksek Ayaklı Tabak”, In: V. Keleş (Ed.) Propontis and Surrounding Cultures, Parion Studies III, İstanbul, 451-465.
Keleş et al. 2018: V. Keleş, A. Yılmaz, K. Oyarçin, M. D. Yılmaz, İ. Akkaş, “Parion 2017 Arkeojeofizik Sonuçları”, In: C. Keskin (Ed.) AST 33.2, Ankara, 323-334.
Kenner 1942: H. Kenner, Corpus Vasorum Antiquorum, VIENNA I, Universität und Professor Franz v. Matsch, München.
Kozanlı 2006: C. Kozanlı, “Kuzey Troas’ın Zengin Kenti: Parion”, İDOL 28, 28-29.
Körpe 2004: R. Körpe, “A New Gold Diadem from Ilgardere”, StTroica 14, 141-145.
Körpe and Treıster 2002: R. Körpe, M. Triester, “Rescue Excavations in the Necropolis of Lampsacus, 1996”, StTroica 12, 429-450.
Kurtz and Boardman 1971: D.C. Kurtz, J. Boardman, Greek Burial Customs, New York.
Leaf 1923: W. Leaf, Strabo on the Troad, Cambridge. Marshall 1911: F.H. Marshall, Catalogue of the Jewellery – Greek, Etruscan, Roman in the Department of Antiquities in the British Museum, London.
Massoul 1934: M. Massoul, Corpus Vasorum Antiquorum FRANCE 13, Musée National de Sèvres, Paris.
Mc Phee 1981: I. D. McPhee, “Red-Figured Pottery from Corinth Sacred Spring and Elsewhere”, Hesperia 50.3, 264-284.
Meriçboyu 2001: Y.A. Meriçboyu, Antikçağ’da Anadolu Takıları, İstanbul.
Mırto 2012: M.S. Mirto, Death in the Greek World from Homer to Classical Age, Norman.
Nıcgorskı 2005: A.M. Nicgorski, “The Magic Knot of Herakles, The Propaganda of Alexander the Great and Tomb II at Vergina”, In: L. Rawlings, H. Bowden (Eds.), Herakles and Hercules –Exploring a Graeco-Roman Divinity, Wales, 97-128.
Özkan 1990: T. Özkan, “Dardanos Höyüğü. Nekropol Kurtarma Kazısı”, I. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, 19-20 Nisan 1990, Ankara, 113-118.
Pfrommer 1990: M. Pfrommer, Untersuchungen zur Chronologie früh-und hochhellenistichen Goldschmucks, Tübingen.
Pianu 1990: G. Pianu, La necropoli meridionale di Eraclea – I. Le tombe di secolo IV et III a.C., Roma.
Pıerıdes 1971: A. Pierides, Jewellery in the Cyprus Museum, Nicosia.
Polat 2008: G. Polat, “Antandros Nekropolü Ölü Gömme Gelenekleri”, Ankara Üniversitesi, Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi, Arkeoloji Bölümü Dergisi, IIIIV, Arkeolojik Araştırmalar Sempozyumu, Anadolu/ Anatolia Ek Dizi, No. 2, 271-280.
Polat and Polat 2007: G. Polat, Y. Polat, “Antandros Nekropolü 2001-2006 Yılları Ön Raporu”, ADerg XI, 1-20.
Prohaszka 1998: M. Prohaszka, “Metal Objects and Coins,” In J.C. Carter (Ed.) The Chora of Metaponto – The Necropoleis I, Austin, 787-833.
Rasmussen 1998: B.B. Rasmussen, “Gold Ornaments from the Mausoleum at Halikarnassos”, In: D. Williams (Ed.) The Art of Greek Goldsmith, London, 66-73.
Rıchter 1915: G.M.A. Richter, Metropolitan Museum of Art, Greek, Etruscan and Roman Bronzes, New York.
Robınson 1941: D.M. Robinson, Excavations at Olynthus X: Metal and Minor Miscellaneous Finds, An Original Contribution to Greek Life, Baltimore.
Rose 2014: C.B. Rose, The Archaeology of Greek and Roman Troy, Cambridge.
Rudolph 1995: W. Rudolph, A Golden Legacy, Ancient Jewellery from the Burton Y. Berry Collection at the Indiana University Art Museum, Indianapolis.
Segall 1966: B. Segall, Zur Griechischen Goldschmiedekunst des vierten Jahrhunderts v.Chr. Eine griechische Schmuckgruppe im Schmuckmuseum Pforzheim, Wiesbaden.
Sevinç and Treıster 2013: N. Sevinç, M. Treister, “Metalwork from the Dardanos Tumulus”, StTroica 13, 213-260.
Sevinç et al. 2001: N. Sevinç, R. Körpe, M. Tombul, C.B. Rose, D. Strahan, H. Kiessewetter and J. Wallrodt, “A New Painted Graeco-Persian Sarcophagus from Çan”, StTroica 11, 383-420.
Shear 1973: T.L. Shear, “The Athenian Agora: Excavations of 1971”, Hesperia 42, 121-179.
Sılantyeva 1959: L.F. Silantyeva, “Nekropol’ Nimfeia’” In: V.F. Gaidukevich (Ed.) Nekropoli Bosporkich Gorodov, Moscow.
Stupperıch 1996: R. Stupperich, “Vierter Vorbericht über die Grabung in der Westtor-Nekropole von Assos im Sommer 1992”, In: Ü. Serdaroğlu, R. Stupperich (Eds.), Ausgrabungen in Assos 1992, Bonn.
Stupperıch 2006: R. Stupperich, “Fünfter Vorbericht über die Grabung in der Westtor-Nekropole von Assos im Sommer 1993”, In: R. Stupperich (Ed.), Ausgrabungen in Assos, Bonn.
Sulan 2018: S. Sulan, Parion Oda Mezarları (Unpublished Master Thesis), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Samsun.
Tombul 2019: M. Tombul, “Parion Eğrekbaşı Nekropol Alanı ve Buluntuları”, In: V. Keleş, H. Kasapoğlu, H. E. Ergürer, E. Çelikbaş, A. Yılmaz (Eds.) Cevat Başaran’a 60. Yaş Armağanı / Essays for Cevat Başaran’s 60th Birthday Occasion, Ankara, 607-624.
Trafımova 2007: A.A. Trafimova, Greeks on the Black Sea – Ancient Art from the Hermitage, Los Angeles.
Treıster 2001: M. Y. Treister, Hammering Techniques in Greek and Roman Jewellery and Toreutics, Netherlands.
Tunçdemir et al. 2017: S. Tunçdemir, M. Tombul, H. Taylan, “Çanakkale, Biga, Parion Eğrekbaşı Nekropolü Kurtarma Kazısı”, A. Özme (ed.) 26. Müze Kurtarma Kazıları Sempozyumu 19 - 20 Nisan – 2017 Hatay, Ankara, 221-235.
Ünlü and Özsaygı 2007: A. Ünlü, M. Özsaygı, “İzmir Aliağa İlçesi, Gümrük Binası Sondaj Kazısı”, XV. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, Ankara, 13-24.
Williams and Ogden 1994: D. Williams, J. Ogden, Greek Gold – Jewellery of the Classical World, London. Wullıeumıer 1939: P. Wullieumier, Tarentes des origines a la conquete romaine, Paris.
Yılmaz 2015: A. Yılmaz, “Parion Güney Nekropolü’nden Ele Geçmiş Bir Obje Üzerine Gözlemler”, In: C. Başaran, V. Keleş (Eds.) Parion Kazıları 10. Yıl Armağanı, Ankara, 187-195.