F. Gülden EKMEN, Ercan OKTAN, Hamza EKMEN, Ali GÜNEY, Caner DİKER, Benjamin S. ARBUCKLE, Gökhan MUSTAFAOĞLU, Cemal TUNOĞLU

[BATI KARADENİZ KIYISINDA, HERACLEA PONTİKA YAKINLARINDA YENİ BİR PREHİSTORİK YERLEŞİM, İNÖNÜ MAĞARASI]

Anadolu’nun Batı Karadeniz kıyılarını arkeolojik araştırmalar açısından uzun yıllarıdır ihmal edilmiş tir. Bölgede yürütülen arkeolojik çalışmaların büyük bir bölümü yüzey araştırmalarından oluşmaktadır.Kastamonu’nun Devrekani ilçesi yakınlarındaki Kınık yerleşiminde yürütülen çalışmalar ve Karadeniz(Kdz.) Ereğli’nin Karadeniz kıyısına yakın bir noktasında bulunan Yassıkaya’da 2000 yılında gerçek leştirilen tek sezonluk kazı, bölgenin tarihöncesi kültürlerinin anlaşılmasına yönelik veri sağlayan ka zılar olma özelliklerini uzun yıllar korumuşlardır. 2017 yılında başlayan ve devam etmekte olan İnönüMağarası kazıları ile birlikte bölgede tabakaya bağlı buluntu elde edilen yerleşimlere bir yenisi eklen miştir. Bu nedenle, Yassıkaya ve İnönü Mağarası kazıları bölge arkeolojisi açısından önemli bir yeresahiptir. İnönü Mağarası kazıları aynı zamanda Zonguldak ilinde yürütülen ilk çok tabakalı yerleşim yerikazısıdır. Söz konusu mağarada gerçekleştirilen kazılarda ulaşılan veriler, Batı Karadeniz kıyılarınıntarihöncesi kültürler açısından son derece zengin ve özgün bir yapıya sahip olduğuna dair kanıtlar sun muştur. Arkeolojik bulgular yanında farklı tabakalara ait radyokarbon tarihleri, bölgenin mutlak krono lojisin oluşturulması konusunda nerdeyse ilk verileri oluşturmaktadır. Beş ayrı kültür katmanı tespit edi len İnönü Mağarası’nda gerçekleştirilen kazılarda Kalkolitik Çağ’dan başlayarak aralıklarla Ortaçağ’akadar uzanan bulgularla karşılaşılmıştır. Farklı uzmanlık alanları tarafından incelenen bu bulgular üze rinde yapılan çalışmalar, bölgenin kültürel gelişimine ve bölgeler arası ilişkilerine ışık tutmaktadır. Buçalışmada İnönü Mağarası kazılarından elde edilen ilk sonuçların bir sentezi sunulacaktır.

A New Prehistoric Settlement near Heraclea Pontica onthe Western Black Sea Coast, İnönü Cave

The western Black Sea coast of Anatolia has been neglected in terms of archaeological research for many years. Most of the archaeological studies conducted in the region consist of surface surveys. The studies carried out in Kınık settlement near Devrekani district of Kastamonu, and the single-season excavation conducted in 2000 in Yassıkaya located in Karadeniz Ereğli, close to the Black Sea coast, are two rare examples of excavation providing data for understanding the prehistoric cultures of the region. Excavations at a new site in the region, İnönü Cave, began in 2017 and provide important new information concerning the history of settlements in the region. The work at İnönü Cave represents the first excavation of a multicomponent settlement conducted in Zonguldak province. The data obtained from the excavations are providing evidence for the rich and unique prehistoric cultures of the western Black Sea coast. In addition to archaeological finds, radiocarbon dates allow us to establish the absolute chronology of the region. Excavations conducted in the cave have identified five cultural levels extending from the Chalcolithic to the Middle Ages. The analysis of the finds from these cultural levels including ceramics, small finds, metals, lithics, and faunal remains are examined to shed light on the cultural development of the region and its interaction with neighboring regions. In this study, a synthesis of the first results obtained from the excavations at İnönü Cave are presented.

PDF

___

Alexandrov et. al. 2018: Alexandrov, S., Dimitrova, Y. Popov, H., Horejs, B., Chukalev, K. Gold and Bronze. Metals, Technologies and Interregional Contacts in the Eastern Balkans during the Bronze Age, Sofia.
Arık 1944: Arık, R. O. “1942’de Türk Tarih Kurumu Adına Yapılan Bitik Kazısı ve Hatay Tetkikleri Hakkında Kısa Rapor”. Belleten 8/30, 341-386.
Aydıngün and Aydıngün 2020: Aydıngün, Ş. ve Aydıngün, R. H. “İstanbul Küçükçekmece Göl Havzası’nın Tarihöncesi (Paleolitik-Erken Tunç Çağları)”, Amisos, 5/8, 7-30.
Aydıngün and Aydıngün 2018: Aydıngün, R. H. ve Aydıngün, Ş. “Tarihöncesi Çağlarda Dünya Ticaretinin Merkezindeki Karadeniz”, In: H. Çomak, C. Sancaktar, V. Tatar, B. Ş. Şeker (Eds.) Karadeniz Jeopolitiği, 3-8.
Aydıngün and Aydıngün 2013: Aydıngün, Ş. ve Aydıngün, R. H. “Erken Demirçağ’da ‘İstanbul Boğazı’ Üzerinden Trak/Frig Kavimlerinin Gelişine Ait İlk Bulgular”, Arkeoloji ve Sanat 142, 65-78.
Aydıngün 2017: Aydıngün, Ş. “İstanbul Tarihöncesi Araştırmalarının 2007-2015 Yılları Arası Sonuçları”, KST 34.1, 369-390.
Ayengin 2018: Ayengin, N. “Düzce İli 2016 yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması”, AST 35.2, 273-283.
Bailey 2000: Bailey W. D. Balkan Prehistory: Exclusion, incorporation and identity, Routledge, London. Bartosiewicz et. al. 1993: Bartosiewicz, L, Wim van Neer, Lentacker, A. “Metapodial asymmetry in draft cattle”, International Journal of Osteoarchaeology 3, 69-75.
Bartosiewicz et. al. 2013: Bartosiewicz, L., Gillis,R., Flink, L. G., Evin, A., Cucchi, T., Hoelzel, R., Vidarsdottir, U., Dobney, K., Larson, G., Schoop, U-D. “Chalcolithic pig remains from Çamlıbel Tarlası, Central Anatolia”, In: Bea De Cupere, Veerle Linseele and Sheila Hamilton-Dyer (Eds.), Archaeozoology of the Near East X. Proceedings of the Tenth International Symposium on the Archaeozoology of South-Western Asia and adjacent areas (Leuven: Peeters), 101-120.
Baysal 2016: Baysal, A. “Zonguldak Ereğlisi Prehistorik Yüzey Araştırması: 2014 Yılı Araştırma Raporu”, AST 33.2, 563-580.
Bilgi 2012: Bilgi, Ö. Anadolu’da İnsan Görüntüleri, Klasik Çağ Öncesi, İstanbul.
Blegen et. al. 1958a: Blegen, C.W., Boulter, C.G., Caskey, J.L., Rawson. M. Troy: Settlements VIIa, VIIb and VIII, Volume IV (Plates), Princeton University Press, New Jersey.
Blegen et. al. 1958b: Blegen, C.W., Boulter, C.G., Caskey, J.L., Rawson. M. Troy: Settlements VIIa, VIIb and VIII, Volume IV (Text), Princeton University Press, New Jersey.
Bostancı 1952: Bostancı, E. “Gökırmak Vadisinde Prehistuvar Araştırmaları, Yeni Paleolitik Buluntular”, Dil ve Tarih-Coğrafya Dergisi X/1–2, 137-142.
Boyadziev 1995: Boyadziev, Y. “Choronology of Prehistoric Cultures in Bulgaria”, Prehistoric Bulgaria, Wisconsin, Bailey, 149-192.
Böhlendorf-Arslan 2004: Böhlendorf-Arslan, B. Glasierte Byzantinische Keramik Aus Der Türkei, İstanbul.
Brami 2011: Brami, M., Heyd, V. “The Origins of Europe’s First Farmers: The Role of Hacılar and Western Anatolia, Fifty Years On”, Praehistorische Zeitschrift 86/2, 165-206.
Bryce 2005: Bryce, T. The Kingdom of the Hittites, Oxford University Press, Oxford. Bulut 1996: Bulut, L. “Samsat Ortaçağ Sgrafitto ve Champleve Seramikleri”, Prof. Dr. Şerare Yetkin Anısına Çini Yazıları, İstanbul, 31-46.
Burney 1956: Burney, C. A. “Northern Anatolia Before Classical Times”, AntSt VI, 179-203.
Carracedo Sánchez et. al. 2012: Carracedo Sánchez, M., Sarrionandia, F., Juteau, T., Ibarguchi, J.G. “Structure and organization of submarine basaltic flows: Sheet flow transformation into pillow lavas in shallow submarine environments”, International Journal of Earth Sciences 101/8, 2201-2214.
Caymaz 2013: Caymaz, T. “Yeni Veriler Işığında Orta Batı Anadolu Kalkolitik Çağı Kültürü”, ADerg XVIII, 39-112.
Çayır-Böyükulusoy 2014: Çayır-Böyükulusoy, Ü. “Batı Anadolu Kalkolitik Çağ Seramiğinde Perdah Bezeme Tekniği”, Armizzi, Engin Özgen’e Armağan, Studies in Honor of Engin Özgen, Ankara, 81-100.
Çevik 2018: Çevik, Ö. “What Follows the Late Neolithic Occupation in Central-Western Anatolia? A View from Ulucak”, Communities in Transition: The Circum-Aegean Area in the 5th and 4th Millennia BC, Oxford, 1037-1049.
Çınaroğlu 1991: Çınaroğlu, A. “Kastamonu Kökenli Bir Grup Hitit Gümüş (?) Eseri”, Müze 4, 53-58.
Dedeoğlu and Abay 2014: Dedeoğlu, F., Abay, E. “Beycesultan Höyük Excavation Project: New Archaeological Evidence from Late Bronze Age Layers”, ADerg XIX, 1-39.
Derin 2011: Derin, Z. “Yeşilova Höyük”, In: Raiko Krauß (Ed.), Beginnings - New Research in the Appearance of the Neolithic between Northwest Anatolia and the Carpathian Basin. (Menschen – Kulturen – Traditionen ; Forschungs Cluster 1 ; Bd. 1), Studien aus den Forschungsclustern des Deutschen Archäologischen Instituts 1, Rahden/ Westf., 95-108.
Doğer 1999: Doğer, L. “İzmir Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Balık Figürlü Sgraffito Bizans Seramikleri”, Arkeoloji ve Sanat 93, 38-43.
Doğer 2000: Doğer, L. “İnsan Figürlü Bizans Sırlı Seramik Repertuvarına Yeni Bir Örnek”, Sanat Tarihi Dergisi X, 57-76.
Dönmez 2004: Dönmez, Ş. “ Boyabat Kovuklukaya: A Bronze Age Settlement in the Central Black Sea Region Turkey”, ANES 41, 38-84.
Dönmez 2006: Dönmez, Ş. “The Prehistory of the İstanbul Region: A Survey”, ANES 43, 234-264.
Dönmez 2017: Dönmez, Ş. ”The Protohistoric Times of Istanbul in the Light of New Evidence”, TÜBA-AR 21, 93-115.
Duru 2008: Duru, R. MÖ 8000’den MÖ 2000’e Burdur - Antalya Bölgesi’nin Altıbin Yılı, Antalya. During and Glatz 2015: During, B. and Glatz C. Kinetic Landscapes, The Cide Archaeological Project: Surveying the Western Black Sea Region, Warsaw/Berlin.
Efe 2001: Efe, T. “The Settlement, Its Architecture and Pottery”, The Salvage Excavations at Orman Fidanlığı: A Chalcolithic Site in Inland Northwestern Anatolia, İstanbul, 1-126.
Efe 2004: Efe, T. “Yassıkaya, an Early Bronze Age Site near Heraclea Pontica (Kdz. Ereğli) on the Black Sea Coast”, Festschrift für Nĕmejcová Pavùková, Berlin, 27-38.
Efe and Mercan 2002: Efe, T., Mercan, A. “Yassıkaya: Karadeniz Ereğli (Heraclea Pontica) Yakınlarında Tunç Çağı Yerleşimleri”, KST 23, 361-374.
Ekmen F. G. 2017: Ekmen, F. G. “İnönü Mağarası’nda İlk Dönem Çalışmaları: Karadeniz Kıyısında, Heraclea Pontica (Kdz. Ereğli) Yakınında Bir Geç KalkolitikErken Tunç Çağı Yerleşimi”, III. Uluslararası Arkeoloji Kongresi. Eskiçağ’da Karadeniz ve Tekkeköy: Karadeniz Kıyısında Eski Bir Yerleşme, Bildiri Özetleri Kitapçığı, Samsun, 84-85.
Ekmen 2020: Ekmen, F. G., “Notes on the 5th Millenium BC of the Western Black Sea Region: İdols from İnönü Cave”, Metalurgica Anatolica. Festschrift für Ünsal Yalçın anlässlich seines 65. Geburtstags - Ünsal Yalçın 65. Yaşgünü Armağan Kitabı, Bochum, 59-64.
Ekmen et. al. 2019: Ekmen, H., Mercan, A., Ekmen, F. G., Güney, A. “İnönü Mağarası 2017 Yılı Kazıları”, KST 40.2, 271-292.
Ekmen et. al. 2020: Ekmen, H., Ekmen, F. G., Güney, A, “İnönü Cave: New Results Of The Early Iron Age Culture in the Western Black Sea Region”, OLBA XXVIII, 41-62.
Ekmen 2020: Ekmen, H. “İnönü Mağarası’nda Bulunan Erken Tunç Çağı’na Ait Sütten İkincil Ürün Üretiminde Kullanılan Bir Çömlek Üzerine Gözlemler”, Metalurgica Anatolica. Festschrift für Ünsal Yalçın anlässlich seines 65. Geburtstags - Ünsal Yalçın 65. Yaşgünü Armağan Kitabı, Bochum, 77-85.
Erdoğu 2018: Erdoğu, B. “The Neolithic to Chalcolithic Transition on the Island of Gökçeada (Imbros)”, Communities in Transition: The Circum-Aegean Area in the 5th and 4th Millennia BC, Oxford, 761- 775.
Erdoğu and Çevik 2015: Erdoğu, B., Çevik, Ö. “Batı Anadolu Kronolojisi ve Terminolojisi: Sorunlar ve Öneriler”, Anadolu Prehistorya Araştırmaları Dergisi (APAD) 1, 29-46.
Erdoğu and Çevik 2019: Erdoğu, B. and Çevik, Ö. “Multiple Faces of Changes in 5600/5500 Cal. BC Anatolia and Thrace”, Anatolica 45, 1-16.
Erzen 1956: Erzen, A. “Sinop Kazıları 1953 Yılı Çalışmaları”,TAD 6/1, 69-72.
Erim-Özdoğan 2003: Erim-Özdoğan, A. “Kuzeybatı Marmara’da bir Kıyı Köyü, Menekşe Çatağı”, Ufuk Esin’e Armağan: Köyden Kente Yakındoğu’da İlk Yerleşimler, İstanbul, 217–232.
Ekinci 2011: Ekinci, D. Gülüç Çayının Uygulamalı Jeomorfoloji Özellikleri, İstanbul.
Fındık 2013: Fındık, E. F. Demre-Myra Aziz Nikolaos Kilisesi Kazılarında Bulunan Ortaçağ Sırlı Seramikleri (1989-2009), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
Gatsov 2003: Gatsov I. “The Latest Results from the Technological and Typological Analysis of Chipped Stone Assemblages from Ilıpınar, Pendik, Fikirtepe and Menteşe, NW Turkey”, Documenta Praehistorica XXX, 153-158.
Gatsov 2009: Gatsov I. Prehistoric Chipped Stone Assemblages from Eastern Thrace and the South Marmara Region 7th-5th Millennium BC, BAR International Series 1904, Archaeopress, Oxford.
Gatsov and Efe 2005: Gatsov I., Efe T. “Some Observations on the EB II Chipped Stone Artifacts from Küllüoba (near Eskişehir) in Inland Northwestern Anatolia”, Anatolia Antiqua XIII, 111-118.
Gatsov and Nedelcheva 2011: Gatsov I., Nedelcheva P. “Neolithic Chipped Stone Assemblages in Northwestern Anatolia, Turkey”, Eurasian Prehistory 8/1-2, 89-95.
Gatsov and Nedelcheva 2014: Gatsov I., Nedelcheva P. “Lithic Production Before and After the 4th Millennium BC on the Lower Danube”, Western Anatolia Before Troy. Proto-Urbanisation in the 4th Millennium BC?, Austrian Academy of Sciences Press, Vienna, 413-419.
Genç 2005: Genç, E. Yeni Buluntular Işığında Kastamonu-Kınık Kazıları Sonuçları, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
Genç 2008: Genç, E. “Kastamonu-Kınık Kazıları ve Yerleşimin Çevre Kültür Bölgeleri İle İlişkileri”, Aykut Çınaroğlu’na Armağan/Studies in Honour of Aykut Çınaroğlu, Ankara, 105-133.
Genz 2000: Genz, H. “Die Eisenzeit in Zentralanatolien im Lichte der keramischen Funde vom Büyükkaya in Boğazköy/Hattuša”, TÜBA-AR, 3, 35-54.
Gunter 1991: Gunter, A. Gordion Excavations Final Reports III: The Bronze Age, Philadelphia.
Gurova 2004: Gurova M. “Evolution and Retardation: Flint Assemblages from Tell Karanovo”, Prehistoric Thrace: Sofia-Stara Zagora, 238-247.
Günel 2014: Günel, S. “New Contributions Regarding Prehistoric Cultures in the Meander Region: ÇineTepecik”, Western Anatolia Before Troy, ProtoUrbanisation in the 4th Millenium BC ?, Vienna, 83-104.
Heyd et. al. 2014: Heyd V., Aydıngün, Ş. and Güldoğan E. “Kanlıgeçit-Selimpaşa-Mikhalich and the Question of Anatolian Colonies in Early Bronze Age”, Souteast Europe - Of Odyssesys and Oddities, Sheffield Studies in Aegean Archaeology, 169-203.
Hnila 2012: Hnila, P. Pottery of Troy VIIb. Chronology, classification, context and implications of Trojan ceramic assemblages in the Late Bronze Age/Early Iron Age transition, Universität Tübingen.
Ivanov 1975: Ivanov, I. “Razkopki na Varnenskiya eneoliten nekropol prez 1972”, Izvestiana Narodniya Muzej Varna-11, 1-16.
Ivanov and Avramova 2000: Ivanov, I. and Avramova, M. Varna Necropolis. The Dawn of European Civilisation, Sofia.
İnanan 2012: İnanan, F. “Sinop Balatlar Kilisesi Kazısı Sırlı Bizans Seramik Buluntularının Ön Değerlendirmesi”, TÜBA-AR 15, 147-160.
Karamağaralı 2007: Karamağaralı, N. “Ahlat Sırlı Seramikleri”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, İstanbul, 135-156.
Karauğuz 2016: Karauğuz, G. “2004-2008 Yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması Işığında Zonguldak Bölgesi’nin Eskiçağ Tarihi Kronolojisi Üzerine Kısa Bir Not”, İnsan, Kimlik, Mekân Bağlamında Zonguldak Sempozyumu Bildirileri, Zonguldak, 21- 30.
Karauğuz and During 2009: Karauğuz, G. and During, S. B. “A Note on the Prehistory of the Devrek Region, Northern Turkey”, Anatolica XXXV, 153- 165.
Kartal et. al. 2016: Kartal, M., Erbil, E., Karakoç, M., “Sakarya İli Tarih Öncesi Arkeolojisi Yüzey Araştırması (II) 2014”, AST 33.2, 387-408.
Ketin and Gümüş 1963: Ketin, İ., Gümüş, A. “SinopAyancık güneyinde üçüncü bölgeye dahil sahaların jeolojisi hakkında rapor (2.Kısım: Jura ve Kretase formasyonlarının etüdü”, Turkish Petroleum Co. Internal Report. 288.
Keskin and Tüysüz 2017: Keskin, M., Tüysüz, O. “Stratigraphy, petrogenesis and geodynamic setting of Late Cretaceous volcanism on the SW margin of the Black Sea, Turkey”, Geological Society, London, Special Publications 464, no. 1, 95-130.
Kotoya 2008: Kotova N. S. Early Eneolithic in the Pontic Steppes, BAR International Series 1735 Oxford.
Kökten 1948: Kökten, İ. K. “1947 Yılı Tarihöncesi Araştırmaları 2: Batı Karadeniz Bölgesi Araştırmaları”, Belleten XII/45-48, 224-225.
Manetti et. al. 1979: Manetti, P., Peccerillo, A., Poli, G. “REE distribution in Upper Cretaceous calc-alkaline and shoshonitic volcanic rocks from Eastern Srednogorie (Bulgaria)”, Chemical Geology 26, 51- 63.
Marro et. al. 1998: Marro, C., Özdoğan, A., Tibet, A. “Prospection Archeologique Franco-Turque Dans la Region de Kastamonu (Mer-Noire) Troisieme Rapport Preliminaire”, Anatolia Antiqua VI, 317- 335.
Matthews and Glatz 2009: Matthews, R., Glatz, C. “The historical geography of north-central Anatolia in the Hittite period: texts and archaeology in concert”, AntSt 59, 51-72.
Matsanova and Mishina 2018: Matsanova, V., Mishina, T. “The Latest Late Chalcolithic Settlement at Tell Yunatsite: Plan and Architectural Remains”, Communities in Transition: The Circum-Aegean Area in the 5th and 4th Millennia BC, Oxford, 293- 314.
Merey 2003: Merev, N. Odun Anatomisi ve Tanıtımı, Trabzon.
Naumann et. al. 1979: Naumann, R., Koşay, H. Z., Akok, M., Russell, J., Erim, K. T., Çambel, H., Braidwood, R. J., Korfmann, M., Vetters, H., Frei, P., DonceelVoûte, P., De Vries, K., Peschlow, A., Alkım, U. B., Öǧün, B., Bilgi, Ö., Duru, R., Harrison, M., MüllerWiener, W., Radt, W. “Recent Archaeological Research in Turkey”, AntSt 29, 181-210.
Ortaç 2018: Ortaç, M. “2016 Yılı Bolu ili Merkez İlçesi Arkeolojik Yüzey Araştırması”, AST 25.2, 143-160.
Ökse et. al. 2019: Ökse, A. T., Çalık-Ross, A. ve Konak. “Kocaeli Yarımadası Tunç ve Demir Çağlarına Ait Arkeolojik Bulgular: Yüzey Araştırmaları ve Kocaeli Müzesi’nde Korunan Eserler”, Arkeoloji ve Sanat 162, 17-40.
Özdoğan E. 2015: Özdoğan, E. “Current Research and New Evidence for the Neolithization Process in western Turkey”, EJA 18.1, 33-59.
Özdoğan M. 1985: Özdoğan, M. “1984 Yılı Trakya ve Doğu Marmara araştırmaları”, AST 3, 409-420.
Özdoğan M. 1993: Özdoğan, M. “Vinča and Anatolia: A New Look at a Very Old Problem”, Anatolica 19, 173-193.
Özdoğan M. 1998: Özdoğan M. “Tarihöncesi Dönemlerde Anadolu ile Balkanlar Arasındaki Kültür ilişkileri ve Trakya’da Yapılan Yeni Kazı Çalışmaları”, TUBA-AR 1, 63-93.
Özdoğan M. 2000a: Özdoğan, M. “Kırklareli Kazıları: Aşağı Pınar ve Kanlı Geçit”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi (1932-1999), İstanbul, 69-76.
Özdoğan M. 2000b: Özdoğan, M. “Toptepe Kazısı”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi (1932- 1999), İstanbul, 77-79.
Özdoğan M. 2003: Özdoğan M. “The Black Sea and Sea of Marmara and Bronze Age Archaeology, an Archaeological Predicament”, Troya und Troad. Scientific Approaches, Natural Science in Archaeology, Berlin, 105-120.
Özdoğan M. 2006: Özdoğan M. “Neolithic cultures at the contact zone between Anatolia and the BalkansDiversity and homogeneity of the Neolithic frontiers”, Aegean – Marmara – Black Sea: the Present State of research on the Early Neolithic, Beier & Beran, Langenweissbach, 21-28.
Özdoğan M. 2013: Özdoğan M., “Neolithic Sites in the Marmara Region Fikirtepe, Pendik, Yarımburgaz, Toptepe, Hoca Çeşme and Aşağı Pınar”, The Neolithic in Turkey, New Excavations New Research, Northwestern Turkey and İstanbul, İstanbul, 167-269.
Özdoğan M. 2014: Özdoğan M. “In Quest of a Missing Era in Eastern Thrace – Dilemma of the 4th Millennium”, Western Anatolia Before Troy ProtoUrbanisation in the 4th Millennium BC?, Austrian Academy of Sciences Press,Vienna, 203-215.
Özdoğan M. 2016: Özdoğan M. «İstanbul’un Tarihi Yarımada Dışı Coğrafyasında Göz Ardı Edilen Tarihöncesi Kültürler», Mimar-İst 16/ 57, 18-22.
Özdoğan et. al. 1991: Özdoğan, M., Miyake, Y., Özbaşaran-Dede, N. “An Interim Report on the Excavations at Yarımburgaz and Toptepe in Eastern Thrace”, Anatolica XVII, 59-121.
Özdoğan and Parzinger 2012: Özdoğan, M. and Parzinger, H. Die Frühbronzezeitliche Siedlung von Kanlıgeçit bei Kırklareli: Ostthrakien wahrend des 3. Jahrtausends v.Chr. im Spannungsfeld von anatolischer und balkanischer Kulturentwicklung, Verlag Philipp Von Zabern, Berlin.
Peccerillo and Taylor 1975: Peccerillo, A. and Taylor, S. R. “Geochemistry of Upper Cretaceous volcanic rocks from the Pontide chain, northern Turkey”, Bulletin Volcanologique 39, 1-13.
Parzinger 2005: Parzinger, H. “Die mittel- und spätneolithische Keramik aus Aşağı Pınar, Grabungen 1993-1998”, Aşağı Pınar II, Die mittel- und spätneolithische Keramik, Mainz, 1-245.
Pavúk and Čochadžiev 1984: Pavúk, J. and Čochadžiev, M. “Neolithische Tellsiedlung bei Gălăbnik in Westbul- garien”, Slovenska Archeológia 32, 195-228.
Polat 2019: Polat, T. “Erzincan Müzesi’nde Sergilenen Sgrafitto ve Tek Renk Sırlı Ortaçağ Seramiklerinin Buluntu Yeri ve Köken Problemi Üzerine Bir Değerlendirme”, Akdeniz Sanat Dergisi 13/23, 817- 834.
Sánchez, et. al. 2012: Sánchez, M.C., Sarrionandia, F., Juteau, T. Ibarguchi, J.G. “Structure and organization of submarine basaltic flows: Sheet flow transformation into pillow lavas in shallow submarine environments”, International Journal of Earth Sciences, 101/8, 2201-2214.
Sarı 2007: Sarı, D. “Küllüoba’da Ele Geçirilen Siyah Ağız Kenarlı (Black-Topped) Kaselerden Birkaç Örnek”, Vita/Hayat Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan, 647-655.
Sazcı 2012: Sazcı, G. “Maydos Kilisetepe Höyüğü”, Arkeoloji ve Sanat 140, 13-20.
Schoch et. al. 2004: Schoch, W., Heller, I., Schweingruber, F.H., Kienast, F. Wood anatomy of central European species.
Schoop 2005: Schoop, U-D. Das Anatolische Chalkolithikum, Eine chronologische Untersuchung zur vorbronzezeitlichen Kultursequenz im nördlichen Zentralanatolien und den angrenzenden Gebieten, Verlag Bernhard Albert Greiner, Remshalden.
Schweingruber et. al. 2011: Schweingruber, F. H., Börner A., Schulze E. D. Atlas of Stem Anatomy in Herbs, Shrubs and Trees (Volume I), SpringerVerlag.
Sirakova and Zlateva-Uzunova 2012: Sirakova S. and Zlateva-Uzunova R. “Flint Assemblages from the Settlement of Gradeshnitsa, Gradishteto (Kaleto)”, Василка Герасимова-Томова In Memorıam National Institute of Archeology with Museum, BASE, M. Bulgaria, 23-51.
Şahintürk and Özçelik 1983: Şahintürk, Ö. and Özçelik, Y. Zonguldak-Bartın- Amasra-KurucaşileCide dolaylarının jeolojisi ve petrol olanakları, TPAO Arama Grubu Arşivi, Rapor.
Şengör and Yılmaz 1981: Şengör, A. M. C. and Yılmaz, Y. “Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach”, Tectonophysics, 75, 181-241.
Tasič 2011: Tasič, N. “Anthropomorfic figurines from Vinča excavations 1998-2009”, Documenta Praehistorica XXXVIII, 149-157.
Takaoğlu and Özdemir 2018: Takaoğlu, T. and Özdemir, A. “The Middle Chalcolithic Period in the Troad: A New Look from Gülpınar”, Transition, The circum Aegean Area During the 5th and 4th Millenia BC, Oxford, 987-1009.
Tekkaya and Payne 1988: Tekkaya, İ. and Payne, S. “The mammalian fauna of Ikiztepe”, İkiztepe I. Birinci ve İkinci Dönem Kazıları (1974-1975), Ankara, 227-244.
Thissen 2008: Thissen, L. “The Pottery of Phase VB, Life and Death in a Prehistoric Settlement in Northwest Anatolia”, The Ilıpınar Excavations, Volume III, Leiden, 69-90.
Todorova 2002: Todorova, H. Durankulak II. Die Prähistorischen Gräberfelder Teil I, Sofia.
Torcică 2018: Torcică I. “Flint arrow and spear points from the south-west area of the Gumelniţa Culture”, Buletinul Muzeului Judeţean Teleorman 10, 187- 205.
Tüysüz 1999: Tüysüz, O. “Geology of the Cretaceous sedimentary basins of the Western Pontides”, Geological Journal 34, 75-93.
Tüysüz et. al. 2012: Tüysüz, O., Yılmaz, İ .Ö., Svabenicka, L., Kırıcı, S. “The Unaz formation: a key unit in the Western Black Sea Region, N Turkey”, Turkish Journal of Earth Sciences 21, 1009-1028.
Yamagishi 1985: Yamagishi, H. “Growth of pillow lavas - evidence of pillow lavas of Hokkaido, Japan and North Island, New Zealand”, Geology 13, 499-502.
Yalçıklı 1999: Yalçıklı, D. Anadolu’da M.Ö. 12.
Yüzyıldan M.Ö. 6. Yüzyıl Sonuna Kadar Metal Silah Endüstrisi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
Yıldırım 2011: Yıldırım, T. “Kültepe Silahları”, Anadolu’nun Önsözü, Kültepe Kaniş-Karumu, Asurlular İstanbul’da, İstanbul, 116-123.