Osmanlı Döneminde Devlet Tarafından Dokuma Ustalarının Başarılarının Taltif Edildiğine Dair Bazı Arşiv Belgeleri

Öz El dokumaları günümüze kadar genellikle desen, kalite, malzeme, teknik özellikleri veya bir şehirbölge dokuması esas alınarak makro düzeyde değerlendirilmiştir. Tarihi ve kültürel özellikleri ile sosyal bilimcilerce yeterli düzeyde araştırılması halen tamamlanmamıştır. Madalya, nişan gibi taltif araçları ise batıya özgü olmakla beraber Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde I. Mahmud zamanında (1730) çıkarılan Ferahi ile başlar. Padişah emri ile kimlere ne hallerde verileceği nizamnamelerle belirlenmiştir. Osmanlı Devleti gerek ordu için, gerekse tekstil mamulü olarak önemli olan geleneksel dokuma imalatında başarı gösterenleri de taltif etmiştir. Devlet için dokuma yapan fabrikalarda kimi zaman yararlılık gösteren çalışanlara ya da sektörün ilerlemesi için katkı sağlayanlara ve teşvik etmek amacıyla zaman zaman nişanlar vermiştir. Tüm bunlar ise Osmanlı Arşivlerinde matbuata dökülerek belgelenmiştir. Bildiride Osmanlı Devleti tarafından, dokumacılık sahasında başarı gösterenlere verilen nişan ve madalyalarla alakalı Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nde bulunan kimi belgelere değinilecektir.

___

  • Aytaç, Ahmet (05-10 Ekim 2009), “Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki İstanbul El Dokumacılığına Dair Bazı Belgeler”, A. K. M. VII. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara.
  • Küçükdağ, Yusuf (2004), Konya Şehri’nin Fizikî ve SosyoEkonomik Yapısı, Makaleler I., Konya, s. 451.
  • Gönül, Macide (1967), “Eski Dokumacılık ve Yurdumuzdaki Gelişimi”, Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, İstanbul, C:11, S:217.
  • Ögel, Bahaeddin (1978), Türk Kültür Tarihine Giriş–III, Ankara, s. 143-151.
  • Öztürk, İsmail (4-7 Kasım 1997), “Türkiye’de Halı ve Kilimciliğin Kaymakları, Kaynakçası ve Terminolojisine İlişkin Sorunlar”, Uluslararası IV. Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara.
  • Uğurlu, Aydın (1988), “Osmanlı Dönemi Dokuma Ürünlerinde Çeşit Zenginliği”, İlgi Dergisi, İstanbul, Sayı:52.
  • Yücel, Yaşar (1983), 1640 Tarihli Es’ar Defteri, İstanbul, s. 74-78.
  • http://www.egm.gov.tr/arsiv/arsivcilikhakkinda.htm, 12.09.2008.
  • http://tr.wikipedia.org/wiki/Ar%C5%9Fiv, 01.107.2008.