Diyarbakır Karacadağ Kilimlerinin Desen ve Motif Özellikleri

Öz El sanatlarının folklorik açıdan incelenmesi sonucunda halkların ve kültürlerin, geleneksel süslenme biçimi öğrenilmekte, insanların bedenini ve çevresini güzelleştirme arzusu ile ekonomik kazanç sağlama düşüncesinin varlığı kavranmaktadır. El sanatı ürünlerinden dokumacılıkta farklı kültürlerle beslenen ve gelişen Anadolu’da kendine özgü özellikler taşıyan çeşitli merkezler mevcuttur. Bilindiği gibi Türk kilimleri hammaddesinden renklerine, içerdiği motiflerden işçiliğine kadar sanat değeri taşıyan örneklere sahiptir. Bu değerli örneklerin üretildiği eski bölgelerden biri de Karacadağ’dır. Bu çalışmada Diyarbakır Karacadağ kilimlerinin tanıtılması, bugünkü koşullarda yapılan üretimin saptanması yer almaktadır. Bildirideki amaç bu kilimlerin desen ve motif özelliklerinin analiz edilmesinden ziyade geleneksel türk sanatlarımızın icra edildiği kilim dokuma merkezlerinden biri olan Karacadağ’ın varlığını ortaya koymak ve yeniden canlandırılması için tartışma ortamı yaratmaktır. Bu bağlamda çalışmada Karacadağ kilimlerinin desen ve motifleri sanat tarihçisi gözüyle incelenmiş, fotoğraflanıp yorumlanmıştır. Ayrıca Karacadağ kilim dokumacılığının devamının sağlanması için gerekli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Diyarbakır, Karacadağ, kilim, desen, motif

PDF

___

Acar- Balpınar, Belkıs (1982), Kilim-Cicim-Zili-Sumak Düz Dokuma Yaygıları, İstanbul.
Akpınarlı, Feriha (1997), “Eşme Kilimleri ile Van Kilimlerinin Genel Özellikleri”, II. Uluslar Arası Eşme Kilim Festivali (27 Mayıs 1995), Ankara, s. 51-74.
Arlı, Mustafa vd. (1995), “Geçmişten Günümüze Eşme Kilimlerinin Renk ve Desen Özellikleri”, I. Uluslar Arası Eşme Kilim Festivali, Türkiye Kilimciliğinin Üretim ve Pazarlama Sorunları Sempozyumu (13-14 Mayıs 1994), Ankara, s.137-147.
Aslanapa, Oktay (1997), Türk Sanatı, İstanbul.
Atalayer, Güney (1994), “Anadolu’da Yaşayan Mekikli El Dokumacılık Tekstil Tasarım ve El Sanatı İlişkisi”, Kamu ve Özel Kuruluşlarda Orta Öğretimde, Üniversitelerde El Sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri, Ankara, s. 33-41.
Aytaç, İ. Çetin (1995), “Kirkitli Dokumalarımızın Teknik Özellikleri ve Eski Bir Eşme Kiliminin Desen Analizi”, I. Uluslar Arası Eşme Kilim Festivali, Türkiye Kilimciliğinin Üretim ve Pazarlama Sorunları Sempozyumu (13-14 Mayıs 1994), Ankara, s. 30-39.
Çoruhlu, Yaşar (2007), Erken Devir Türk Sanatı, İstanbul.
Deniz, Bekir (1996), “Anadolu Türk Dokumalarında Ejder Motifi”, Türk Soylu Halkların Halı, Kilim ve Cicim Sanatı Uluslar Arası Bilgi Şöleni Bildirileri, Kayseri, s. 102 - 108.
Deniz, Bekir (1998), Ayvacık (Çanakkale) Yaygıları (Kilim-CicimZili), Ankara.
Erbek, Mine (2002), Çatal Höyükten Günümüze Anadolu Motifleri, Ankara.
Karahan, Recai (1996), “Van Kilimleri”, Kültür ve Sanat (Van Özel Sayısı), S. 32, Ankara, s.44-46.
Yağan, Şahin Yüksel (1973), Türk El Dokumacılığı, İstanbul.