Erken Cumhuriyet döneminde umumî mağazacılık

Umumî mağazalar, ticareti geliştirmek ve ticari işlemlerde üreticiye ve tüccara destek olmak amacıyla kurulmuştur. Umumî mağazacılıkla ilgili Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Cumhuriyet dönemi öncesinden başlayan umumî mağazacılık ile ilgili tartışmalar Cumhuriyet dönemi boyunca da devam etmiştir. Umumî mağazacılığın Türkiye’de tesisi ve gelişmesi için ilk adımlar 1926 yılında Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan düzenlemelerle başlamıştır. Ancak yapılan düzenlemelere ve umumi mağazaların açılmasına rağmen Türkiye’de umumî mağazacılık tam anlamıyla uygulanamamış ve kurumsallaşamamıştır. Bu çalışmada, 1923-1950 yılları arasında umumî mağazacılıkla ilgili Türkiye’de yaşanan gelişmeler ve konuyla ilgili yapılan tartışmalar ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Umumi Mağazalar, Makbuz Senedi, Varant (Rehin Senedi), Antrepo, İstanbul Ticaret Odası

Bonded warehouses during the Early Republican period

Bonded warehouses were established to develop trade and support manufacturers and merchants in commercial transactions. Just like other parts of the world, Turkey also enacted various regulations regarding bonded warehouses. Prior debates in Turkey about this practice continued well into the early Republican period. With the regulations stipulated by the Turkish Commercial Code of 1926, the country took the first steps for the establishment and development of public warehouses. However, despite the arrangements made and the opening of several public warehouses, this practice could not properly be implemented and thus failed to gain an institutional foothold in Turkey. This study discusses the development of bonded warehouses in Turkey and debates on the practice between the years 1923-1950.

Keywords:

Bonded Warehouses, Receipts, Warrants, Warehouse, Istanbul Chamber of Commerce,

PDF

___

1931 Oda Kongresi Kararları (1931). İstanbul: İstanbul Cumhuriyet Matbaası.
Akşam Gazetesi. (16 Eylül 1938).
Arseven, H. (1945). Umumî mağazalar. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 11, İstanbul, 583-603.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon No:30-18, Kutu No:74, Dosya No:38, Sıra: 2, 7.5.1937.
Bilge, Z. (1954). İlk umumî mağazalar ne zaman kuruldu? Umumî mağaza rejimi hangi safhalardan geçti ve nasıl inkişaf etti? Denizcilik Bankası Bülteni, (2),6.
Birgen, M. (17 Mayıs 1938). Umumi mağazalar ve zirai varan, Son Posta Gazetesi.
BOA, MV. 47-71-1, Rûmî 24 Eylül 1305.
Cumhuriyet Gazetesi. (27 Mayıs 1939).
Depoculuk Hakkında Etüd ve İstanbuldaki Depolar (1966). İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
Günter, N. (1937). Umumi mağazalar. Adliye Ceridesi,9, Ankara, 822.
İstanbul Ticaret Odası, Ticaret ve Sanayi Odasında Müteşekkil İktisat Komisyonu Tarafından Tanzim Edilen Rapor 29 Kanun-i Sani 1340- 26 Teşrin-i Sani 1340-1924. (2006). Aynur Karayılmazlar (Çev.)., Ekrem Karayılmazlar (Sadeleştiren), Yayın No:2006-52, İstanbul.
İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası 1926-1927-1927 Seneleri Faaliyet ve Muamelatına Ait Umumî Rapor (1934). H. Avni (Hz.). İstanbul: Sinan Matbaası.
Kütükoğlu, M. (1979). İzmir rıhtım inşaatı ve işletme imtiyazı, Tarih Dergisi, (17), İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 495-558.
Oluç, M. (1970). Pazarlama ilkeleri ve Türkiye’de uygulamaları (2. Baskı). Cilt:1, İstanbul: Sermet Matbaası.
Öndeş, O. (2013). Vapur donatanları ve acenteleri tarihi, İstanbul: İMEAK Deniz Ticaret Odası Yayınları (91).
Örenç, A. F. (2016). Modern İstanbul Limanı’nın inşası sürecinde Galata ve Eminönü semtlerinde kentsel değişim, IV. Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu, 20 Mayıs – 22 Mayıs 2016, İstanbul, 205-258.
Resmi Gazete, Sayı: 4234, 16.06.1939.
Tan Gazetesi. (6 Şubat 1937).
TBMM (01.11.1936). Zabıt Ceridesi. Dönem: 5, Toplantı: 2, C. 13. Birinci Birleşim. 5.
Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1987). Dünyada ve Türkiye’de serbest üretim bölgelerinin doğuş ve dönüşümü. Ankara:Yurt Yayınları
Türkiye Tecim ve Endüstri Odaları Dördüncü Genel Kurultayına Ait Kongre Zabıtları 22 Mayıs ve 26 Mayıs. (1935). Ankara:T.C. Ekonomi Bakanlığı Neşriyatı (1).
Umumî Mağazalar Türk Anonim Şirketi Altıncı Alalade Umum Heyet İçtimaı (1943). Ankara.
Umumî Mağazalar Türk Anonim Şirketi, 2 Mart 1938 Birinci Alelade Umumî Heyet İçtimai (1938). Ankara.
Umumî Mağazalar Türk Anonim Şirketi, Beşinci Alalade Umumi Heyet İçtimaı (1942). Ankara.
Umumî Mağazalar. (1954). İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, 10, (70). İstanbul.
Vahdettin Engin, V. & Kuzucu, K. (2020). Cumhuriyet İstanbul’unda otomobil, Erhan Afyoncu ve Coşkun Yılmaz (Ed.), İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.