Kültepe’den “Tanrının Kadehini İçme” Örneği

Hititçe metinlerde geçen “tanrıyı içmek” tabirinin ne anlama geldiği uzmanlar tarafından uzun süredir tartışılmaktadır. Bazıları “tanrının kadehini/bibrû-kabını içmek” ile “tanrıyı içmek” ifadelerinin aynı anlama geldiğini söylemektedir. Burada, ele aldığımız KT VII-a 294/t numaralı Kültepe tabletinde geçen ve bir yerlinin yemin etme şeklini yansıtan “onların tanrısının kadehini içecek” cümlesi üzerinde durulmuştur. Bu ifadeyi daha iyi anlayabilmek amacıyla Eski Asurca kaynaklar ve “tanrıyı içmek” hakkındaki Hititçe yayınlar gözden geçirilmiştir. Bir tanrının içilmesinin yanında kadeh dökerek yemin etme gibi bir uygulamanın her iki dönem metinlerinde de bulunduğu görülmüş ve bu iki farklı yemin etme şekli karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kültepe, Hitit, tanrıyı içme, yemin etme, içme ordali

An Example of “Drinking the Cup of a God” from Kültepe

What is meant by the phrase "to drink a god" in Hittite texts has long since been discussed by scholars. Some of them think that “to drink the cup of a god” and “to drink a god” have the same meaning. The clause “He will drink the cup of their god” in a Kültepe text (KT VII-a 294/t) which reflects how an Anatolian takes an oath is elaborated here. Old Assyrian sources and studies about “to drink a god” in Hittitology are reviewed in an attempt to understand the phrase in detail. It has been seen that practice of oath taking by pouring a cup out occurs in both periods as well as “drinking a god” and compared these two different form of oath.

Keywords:

Kültepe, Hittite, drinking a god, swearing an oath, drinking ordeal,

PDF

___

Albayrak vd. 2015: İ. Albayrak – H. Erol – M. Çayır, Cahit Günbattı’ya Armağan (Studies in Honour of Cahit Günbattı), Ankara Üniversitesi Yayınları, 2015.
Alparslan 2007: M. Alparslan – M. Doğan-Alparslan – H. Peker, Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan VITA (Festschrift in Honor of Belkıs Dinçol and Ali Dinçol), İstanbul 2007.
Avşar 2015: B. Z. Avşar, “Biat’tan Yemin’e... Kamusal Sorumluluk Üstlenenlerin ve Temsilcilerinin And İçmesi”, Gazi Türkiyat 10, 2012, 15-61.
Badalì 1991: E. Badalì, Strumenti musicali, musici e musica nella celebrazione delle feste ittite, (TH 14/1) Heidelberg 1991.
Barjamovic-Larsen 2008: G. Barjamovic - M. T. Larsen, “An Old Assyrian Incantation against the Evil Eye”, Altorientalischen Forschungen 35/1, 2008, 144-155.
Bayram-Kuzuoğlu 2014: S. Bayram-R. Kuzuoğlu, Kültepe Tabletleri VII-a Aššur-rē’ī Ailesinin Metinleri I. Cilt: Aššur-rē’ī’nin Kendi Metinleri, TTKY, Ankara 2014.
Boyce 1996: M. Boyce, A History of Zoroastrianism, Volume One: The Early Period, Leiden-New York-Köln 1996.
CAD The Assyrian Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago, Chicago 1956vd.
Carruba 1966: O. Carruba, Das Beschwörungsritual für die Göttin Wišurijanza, Studien zu den Boğazköy-Texten, Heft 2, Wiesbaden 1966.
CDA J. Black - A. George - N. A. Posgate, A Concise Dictionary of Akkadian, Wiesbaden 2000.
Çeçen-Hecker 1995: S. Çeçen - K. Hecker, ““ina mātīka eblum”, Zu einem neuen Text zum Wegerecht in der Kültepe-Zeit”, AOAT Band. 240, Münster 1995, 31-41,
Coşkun 1969: Y. Coşkun, “Boğazköy Metinlerinde Geçen Başlıca Libasyon Kapları”, A. Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi C. XXVII S. 3-4, Ankara 1969, 1-61.
Dercksen 1996: J. G. Dercksen, The Old Assyrian Copper Trade in Anatolia, PIHANS, Leiden, İstanbul 1996.
Durmuş 2009: İ. Durmuş, “Türk Kültür Çevresinde Ant”, Millî Folklor 84, 2009, 97-106.
ePSD S. Tinney et al., The Electronic Pennsylvania Sumerian Dictionary(http://psd.museum.upenn.edu/epsd/index.htm) 2006.
Gökçek 2003: L. G. Gökçek, “Kültepe Metinlerinde Geçen Kaplar”, ArAn VI/2, Ankara 2003: 73-87.
Günbattı 1994: C. Günbattı, “Kültepe Tabletlerine Göre Kadınların Ticari Faaliyetleri Hakkında Bazı Gözlemler”, XI. Türk Tarih Kongresi I. Cilt, TTKY, Ankara 1994, 191-200.
Günbattı 2000: C. Günbattı, “Eski Anadolu’da “Su Ordali””, ArAn 4, Ankara 2000, 73-88.
Güterbock 1987: H. G. Güterbock, “To drink a God”, XXXIVème Rencontre Assyriologique Internationale, 6-10/VII/1987 İstanbul, Ankara 1987 121-129.
Heffron 2014: Y. Heffron, “The Material Culture of Hittite ‘God-drinking’”, JNER 14, 2014, 164-85.
Hill 2014: T. D. Hill, “The Weight of Love and the Anglo-Saxon Cold Water Ordeals”, Reading Medieval Studies 40, 2014, 34-53. İnan 1948: A. İnan, “Eski Türklerde ve Folklorda Ant”, A.Ü. Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi VI/4, 1948, 279- 290.
Klinger 1996: J. Klinger, Untersuchungen zur Rekonstruktion des hattischen Kultschicht, (StBoT 37) Wiesbaden 1996.
Kutsal Kitap 2016: Kutsal Kitap, Eski ve Yeni Antlaşma (Tevrat, Zebur, İncil), Kitab-ı Mukaddes Şirketi/Yeni Yaşam Yayınları, Korea 2016.
Kuzuoğlu 2016: R. Kuzuoğlu, “Eski Asur Kaynaklarında Tanrıça İşhara ve Akrep Sembolü”, ArAn 10/2, Ankara 2016: 29-54.
Laroche 1973: E. Laroche, “Fleuve et ordalie en Asie Mineure hittite”, in Fs Otten, 1973, 179-189.
Larsen 2013: M. T. Larsen, Kültepe Tabletleri VI-b: The Archive of Šalim-Aššur Family Volume 2: Ennam-Aššur, TTKY, Ankara 2013.
Larsen 2015: M. T. Larsen, Ancient Kanesh: A Merchant Colony in Bronze Age Anatolia, Cambridge 2015.
Melchert 1981: H. C. Melchert, “‘God-Drinking’: A Syntactic Transfor-mation in Hittite”, Journal of Indo-European Studies 9, 1981, 245-254.
Miller 2013: J. L. Miller, Royal Hittite Instructions and Related Administrative Texts (SBL 31) , Atlanta 2013.
Öz 2015: E. Öz, “Eski Mezopotamya’da Hukuk Kurallarının Oluşumu Sürecinde Adalet Anlayışı ve Bazı Hukuki Sorunların Çözümünde Nehir/Su Ordali Uygulaması”, İ. Albayrak – H. Erol – M. Çayır (eds.), Cahit Günbbattı’ya Armağan, Ankara 2015, 185-202.
Özgüç 2005: T. Özgüç, Kültepe, Kaniš/Neša, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005.
Puhvel 2003: J. Puhvel, “God-Drinking and Beyond”, Historische Sprachfor-schung 116, 2003, 54-57.
Sevinç-Erbaşı 2013: F. Sevinç-Erbaşı, Hititlerde Öteki Kurban ve Büyü, Cenaze/Diğer Ritüeller, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2013.
Soysal 2007: O. Soysal, ““Tanrı İçmek” Hitit Kült Teriminin Hatti Dili Işığında Yeni Bir Yorum Denemesi”, M. Alparslan – M. Doğan-Alparslan – H. Peker (eds.), Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan VITA, İstanbul 2007, 731-737.
TDK 1998: Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük 1-2, 9. Baskı, Türk Dil Kurumu, Ankara 1998.
Veenhof 2017: K. R. Veenhof, Kültepe Tabletleri VIII: The Archive of Elamma, son of Iddin-Suen, and his Family (Kt. 91/k 285-568 and 92/k 94-187), TTKY, Ankara 2017.