Eski toplumlarda diş anomalileri: Kayalıpınar örneği

Diş anomalileri klinik çalışmalarda çok kez rapor edilen, arkeolojik iskelet popülasyonlarında ise nadir görülen gelişimsel olgulardır. Bu çalışmanın materyallerini Sivas İli Kayalıpınar arkeolojik yerleşim alanından elde edilen ve Hellenistik-Erken Bizans’a uzanan iskelet serisi oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Kayalıpınar insanlarındaki diş anomalilerinin çeşitleri, sıklığı, cinsiyete göre dağılımı ve muhtemel nedenlerini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırma sonucunda 150 bireyden 12’sinin (%8) çene ve dişlerinde bir ya da daha fazla diş anomalisi tespit edilmiştir. Gömülü dişlerden sonra en çok karşılaşılan diş anomalisi konjenital diş eksikliğidir. Oransal dağılım açısından cinsiyetler arasında istatistiksel bir farklılık yoktur. Anomalilerin etiyolojisi ile ilgili genetik ve çevresel etmenlerin önemi üzerinde daha çok durulmaktadır. Bu çalışmada ise diş gelişim sürecinde yaşanılan bir stresin ve persiste süt dişlerinin tespit edilen diş anomalileri üzerinde bir etkisinin olduğu/olabileceği düşünülmektedir.

Dental anomalies in ancient populations: The Kayalıpınar samples

Dental anomalies are developmental cases that are mostly reported in clinical studies and infrequent in archaeological skeletal populations. The skeleton series which obtained from Kayalıpınar archaeological site of the Sivas Province and dated to the Hellenistic-Early Byzantine period comprise the materials of the study. In this study, it was intended to determine the prevalence and types of dental anomalies in Kayalıpınar individuals, their distribution by sex and their possible causes. As a result of the research, one or more dental anomalies were detected in the jaws and teeth of 12 (8%) out of 150 individuals. The most common dental anomaly after impacted teeth is absence of congenital tooth. There is no statistical difference between genders in terms of proportional distribution. It is more emphasized on the importance of genetic and environmental factors related to etiology of tooth anomaly. In this study, it is thought that a stress to have experienced during the tooth development process and retained deciduous teeth have/may have an effect on the detected dental anomalies.

Keywords:

Hellenistic-Roman period, tooth anomaly, impacted tooth, absence of congenital teeth, hyperdontia tooth fusion, enamel pearl,

PDF

___

Abutayyem, H., Fouly, F., Awny, N., El-Marsafawy, T., ve Ghanem, R.H. (2019). Prevalence of impacted maxillary canines and its associated anomalies among a dental college patients. EC Dental Science, 18(9), 2048-2058.
Acev, D. P., ve Gjorgova, J. (2014). Prevalence of hypodontia in the permanent dentition of Macedonian population. Balkan Journal of Dental Medicine, 18(2), 93-98. https://doi.org/10.1515/bjdm-2015-0015
Aktan, A.M., Kara, S., Akgünlü, F., ve Malkoç, S. (2010). The incidence of canine transmigration and tooth impaction in a Turkish subpopulation. European Journal of Orthodontics, 32(5), 575-581. https://doi.org/10.1093/ejo/cjp151
Alamri, A., Alshahrani, N., Al-Madani, A., Shahin, S., ve Nazir, M. (2020). Prevalence of impacted teeth in Saudi patients attending dental clinics in the eastern province of Saudi Arabia: A radiographic retrospective study. The Scientific World Journal, Article 8104904. https://doi.org/10.1155/2020/8104904
Alt, K. W., ve Türp, J. C. (1998). Hereditary dental anomalies. K. W. Alt, F. W. Rösing ve M. Teschler-Nicola (Ed.) içinde, Dental anthropology: Fundamentals, limits, and prospects (s. 95-128). Springer-Verlag. https://doi.org/10.1007/978-3-7091-7496-8_7
Altun, C., Güven, G., Başak, F., Akbulut, E., ve Altuğ, A. (2005). Süt dişlerinde füzyon ve geminasyon: Beş olgu nedeniyle. A.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 32(3), 223-227. https://doi.org/10.1501/Dishek_0000000044
Amasyalı, M., Alakuş-Sabuncuoğlu, F., Akgün, Ö. M., ve Erşahan Eroğlu, Ş. (2018). Dişlerde görülen gelişim anomalileri: Genel bir bakış. G. Güven Polat (Ed.) içinde, Dişlerin Gelişimsel Anomalileri (s. 1-4). Türkiye Klinikleri.
Aydin, Ü., Yilmaz, H. H., ve Yildırim, D. (2004). Incidence of canine impaction and transmigration in a patient population. Dentomaxillofacial Radiology, 33(3), 164-169. https://doi.org/10.1259/dmfr/15470658
Chrcanovic, B. R., Abreu, M. H. N. G., ve Custódio, A. L. N. (2010). Prevalence of enamel pearls in teeth from a human teeth bank. Journal of Oral Science, 52(2), 257-260. https://doi.org/10.2334/josnusd.52.257
Çolak, H., Hamidi, M. M., Uzgur, R., Ercan, E., ve Turkal, M. (2014). Radiographic evaluation of the prevalence of enamel pearls in a sample adult dental population. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 18(3), 440-444.
Dhanrajani, P. J. (2002). Hypodontia: Etiology, clinical features, and management. Quintessence International, 33(4), 294-302.
Erdal, Y. S. (1996). İznik Geç Bizans dönemi insanlarının çene ve dişlerinin antropolojik açıdan incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Güven, Y., Aren, G., Güney-Tolgay, C., Özcan, İ., Bayar, Ö.F., Köse, T.E., Koyuncuoğlu, G., ve Ak, G. (2015). The prevalence of dental anomalies in a Turkish population. Journal of Istanbul University Faculty of Dentistry, 49(3), 23-28. https://doi.org/10.17096/jiufd.86392
Iseri, H., ve Uzel, I. (1993). Impaction of maxillary canines and congenitally missing third molars. Description of an ancient skull (7250-6700 BC). European Journal of Orthodontics, 15(1), 1-5. https://doi.org/10.1093/ejo/15.1.1
Jacoby, H. (1983). The etiology of maxillary canine impactions. American Journal of Orthodontics, 84(2), 125-132. https://doi.org/10.1016/0002-9416(83)90176-8
Kazanci, F., Celikoglu, M., Miloglu, O., Ceylan, I., ve Kamak, H. (2011). Frequency and distribution of developmental anomalies in the permanent teeth of a Turkish orthodontic patient population. Journal of Dental Sciences, 6(2), 82-89. https://doi.org/10.1016/j.jds.2011.03.003
Lukacs, J. R. (2012). Oral health in past populations: Context, concepts and controversies. A. L. Grauer (Ed.) içinde, A companion to paleopathology (s. 553-581). Wiley-Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781444345940.ch30
Müller-Karpe, V., ve Müller-Karpe, A. (2012). Kayalıpınar’da yapılan araştırmalar. 29. Araştırma Sonuçları Toplantısı, (2), 407-418. http://www.kulturvarliklari.gov.tr/Eklenti/4649,29arastirma2.pdf
Ortner, D. J., ve Putschar, W. G. J. (1981). Identification of pathological conditions in human skeletal remains. Washington: Smithsonian Institution Press.
Ortner, D. J. (2003). Identification of pathological conditions in human skeletal remains (2nd ed.). Academic Press.
Özbek, M., ve Erdal, Y. S. (2003). Neolitik Çağ Anadolu insanlarında 20 yaş dişinin sürme durumu. Hacettepe Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 27(2), 10-22.
Sarı, İ. (2020). Kayalıpınar iskelet populasyonunun çene ve diş patolojileri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Sarı, İ., ve Sağır, M. (2020). Orta Anadolu’nun doğusunda bir topluluk: Kayalıpınar insanları. Antropoloji, (39), 18-28. https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.721315
Schuurs, A. (2013). Pathology of the hard dental tissues. Wiley-Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781118702659
Şarbak, A., Alpagut, B., ve Çırak, M.T. (2016). Dara Antik Kenti toplumunda diş varyasyonları. 31. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 301-310. https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/45226,31arkeometri.pdf?0
Sisman, Y., Uysal, T., ve Gelgor, I. E. (2007). Hypodontia. Does the prevalence and distribution pattern differ in orthodontic patients?. European Journal of Dentistry, 1(3), 167-173. https://doi.org/10.1055/s-0039-1698333
Tritsaroli, P. (2018). A case of dental fusion in primary dentition from Late Bronze Age Greece. Balkan Journal of Dental Medicine, 22(2), 102-105. https://doi.org/10.2478/bjdm-2018-0018
Yaşar, Z. F., Özdemir, S., Yavuz, A. Y., ve Sevim Erol, A. (2012). Eski Anadolu toplumlarında gömülü dişler. 27. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 363-379. https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/4647,27arkeometri.pdf?0
Yazıcı, S., Kökden, A., ve Tank, A. (2002). Gömülü dişler üzerine retrospektif bir çalışma. C.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 5(2), 103-105.
Yıldırım, D., Erik, A.A., Bozdemir, E., ve Görmez, Ö. (2012). Gelişimsel dental anomaliler. ADO Klinik Bilimler Dergisi, 6(2), 1212-1223.
Yılmaz, H. (2000). Van Kalesi-Eski Van Şehri toplumunun diş varyasyonları ve biyometrik ölçümler açısından değerlendirilmesi [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yılmaz, S. G., Bayrakdar, İ. Ş., Alkış, H. T., ve Tanrıkol, B. (2018). Evaluation of the incidence of impacted tooth in Southern Turkish population aged between 15 and 35 years: An epidemiological study. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 25(3), 251-255. https://doi.org/10.17343/sdutfd.365464