İbn Hibbân’ın Kitâbu’l-Mecrûhîn’de Kullandığı Metin Tenkiti Esasları

Bu makalede hadisçilerin metin tenkiti sahasındaki çabaları münekkit alimlerden birisi olan Ebû Hâtim İbn Hibbân el-Büstî’nin Kitâbu’l-Mecrûhîn’de yer alan sözlerini incelemek suretiyle gösterilecektir. Bu araştırmada kullanılacak örnekleri belirlemede istikrâ (tümevarım), münekkitlerin sözlerini mukayesede ve neticelere ulaşmada ise tahlil metodunu kullandım. Bu araştırma neticesinde senedle temsil edilen râvinin cerh ya da ta’dil şeklinde tenkiti ile onun rivayet ettiği metnin tenkiti arasında büyük bir irtibat olduğu ve başlarında İbn Hibbân olmak üzere hadisçilerin metin tenkiti konusunda gösterdikleri ihtimam ve başarı rahatlıkla anlaşılmaktadır. Bu sebeple, araştırmacılara bu araştırmanın aynısını diğer münekkit alimlere de tatbik etmelerini tavsiye ederim. Başarıya ulaştıran yüce Allah’tır.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, İbn Hibbân, Kitâbu’l-Mecrûhîn, Metin Tenkiti., Hadith, Ibn Hibban, Al-Majrouheen, Content criticism.

Criteria of Content Criticism That Ibn Hibban Employs in Kitâb Al-Mecrûhîn

This research highlights the efforts of Hadith scholars in criticizing the (hadith) through following the sayings of one of the scholars, by the name: Abou Hatim ibn Hibban Al-Busty, through his book “Al-Majrouheen”. I utilized the inductive approach in gathering the examples, and utilized the analytical approach in the comparison among Critics comments, to extract the results.Through this study, I came up to find: the great link between the criticizing the narrator, which represent the Sanad (chain) regarding criticizing and praising it, and criticizing the text which he narrates, I also find out that the interest of hadith and critic scholars on this matter, and their prominence in it, headed by the Imam Abou Hatim ibn Hibban Al-Busty. Imam Abu Hatem ibn Hibban al-Basti, and therefore I recommend that researchers apply this study to other scholars of critics.

Keywords:

Hadith, Ibn Hibban, Al-Majrouheen, Content criticism.,

PDF

___

Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin. Şuabu’l-Îmân. thk. Abdulalî Abdulhamîd Hâmid. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 1423/2003.
Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin. es-Sünenü'l-kübra. Haydarabad: Dâiretü'l-Maârifi'l-Osmaniyye, 1355.
Bezzâr, Ebû Bekir Ahmed b. Amr b. Abdülhâlık. el-Müsned (el-Müsnedü’l-kebîr, el-Baḥrü’z-zeḫḫâr). thk. M. Zeynullah. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1409.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. ed-Duafaü’s-sagir. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1404.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. et-Tarihü’l-evsat. thk. Muhammed b. İbrâhim el-Leheyran. Riyad: Dârü’s-Sumay’î, 1998/1418.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. et-Tarihü’l-Kebîr. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Ref’ü’l-yedeyn fi’s-salat. thk. Bediuddin Raşidi. Beyrut: Daru İbn Hazm, 1996/1416.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır. b.y.: Dârü Tavki'n-Necât, 1422.
Dârekutni, Ebü’l-Hasan Ali b. Ömer. Su’âlâtü’l-Berkani li’d-Dârekutni riv. Kereci anhu. thk. Abdürrahim Kaşgari. Lahor: Kütübhane-i Cemili, 1404.
Dârekutni, Ebü’l-Hasan Ali b. Ömer. el-İlelü'l-varide fi'l-ehâdîsi'n-nebeviyye. thk. Mahfuzürrahman Selefi. Riyad: Daru Taybe, 1985.
Dârekutni, Ebü'l-Hasan Ali b. Ömer. Sünenü'd-Dârekutni. thk. Şuayb el-Arnaut. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2004/1424.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as es-Sicistânî. es-Sünen. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd. Beyrût: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
Hatîb el-Bağdadi, Ebû Bekr el-Hatîb Ahmed b. Ali. el-Kifaye fî ilmi’r-rivaye. Medine: el-Mektebetü’l-İlmiyye.
İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah b. Adi el-Cürcani. el-Kamil fi duafâi’r-rical. thk. Adil Abdulmevcud. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418.
İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed. İlelü’l-hadis. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1985.
İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed. el-Cerh ve't-ta'dil. Beyrut : Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
İbn Ebû Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. el-Kitâbü’l-musannef fi’l-ehâdîs ve’l-asar. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1425.
İbn Hacer Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî. el-Kavlü’l-müsedded fi’z-zebbi ani’l-müsned li’l-imam Ahmed. Riyad: Mektebetü’l-meârif, 1402.
İbn Ḥacer el-ʿAsḳalânî, Aḥmed b. ʿAli. Fetḥu’l-bârî bi şerḥi Saḥîḥi’l-Buhârî. thk. Abdulaziz b. Abdullah b. Bâz. Beyrut: Dâru’l-Mâʿrife, 1379.
İbn Hacer Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî. Telhisü’l-habir fi tahric-i ehadisi’r-Rafiiyyi’l-kebir. thk. Ebu Asım Hasan b. Abbas. Müessese Kurtuba, 1416.
İbn Hacer Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî. Tehzibü't-Tehzib. Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, 1991/1412.
İbn Hibban, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibban b. Ahmed. el-Mecrûhîn mine'l-muhaddisin ve'd-duafa ve'l-metrukin. thk. Hamdi Abdulmecid Selefî. Riyad: Dârü’l-Sumey’î, 1420.
İbn Receb, Ebü’l-Ferec Zeynüddin Abdurrahman b. Ahmed. Şerhu İleli’t-Tirmizi. thk. Nureddin Itr. Riyad: Dârü’l-Atâ, 1421.
İbnü’l-Cevzi, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî. et-Tahkik fî ehâdîsi'l-hilaf. thk. Müs’ad es-Sa’denî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1414.
İbnü'l-Cevzi, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî. el-İlelü’l-mütenahiye fi'l-ehâdîsi'l-vahiye. Mekke: el-Mektebetu’l-imdadiyye, ts.
İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed. el-Menarü'l-münif fi's-sahih ve'z-zaif. thk. Abdülfettah Ebû Gudde. Beyrut: Mektebü'l-Matbuati'l-İslamiyye, 1983/1403.
İbn Kesir, Ebü'l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve'n-nihaye. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1409.
Karagözoğlu, Mustafa Macit. Zayıf Raviler Duafâ Literatürü ve Zayıf Rivayetler. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2014.
Köktaş, Yavuz. “Hadiste İllet: Ümmetin Faziletiyle İlgili Bir Hadisin Değerlendirilmesi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (2002), 41-73.
Makdisi, Ebü’l-Fazl Muhammed İbn Tahir. Etrafü’l-garaib ve’l-efrad min hadisi Resulillahi li’d-Dârekutni. thk. Mahmûd Nassar, Seyyid Yusuf. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998/1419.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc. el-Câmi‘u's-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrût: Dârü İhyâi't-Türasi'l-Arabî, ts.
Nevevi, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Şeref. el-Mecmu’ şerhi’l-Mühezzeb. Beyrut: Dârü’l-Fikr.
Özdemir, Recep. İmam Mâlik’in Metodolojisinde Haber-i Vâhidin Kaynak Değeri. Amasya İlahiyat Dergisi, 2016, sayı: 7, s. 179-213.
Özdemir, Recep. İmâm Mâlik’in Fıkhında “Sünnet” Kavramı. EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler -, 2016, cilt: XX, sayı: 67, s. 333-350.
Şahyar, Ayşe Esra. Kütüb-i Sitte’den Örneklerle Zayıf Hadis Rivayeti, Metodolojik Anlam ve Yorum. İstanbul: Akdem Yayınları, 2011.
Şâyi, Abdurrahman b. Süleyman. el-Ehâdîs elletî Kâle fîhâ el-İmâmu’l-Buhârî (Lâ Yutâbeu Aleyhi) fî’t-Târîhu’l-Kebîr. Mekke: Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 1422/2001.
Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed et-Taberânî. el-Mu‘cemü'l-evsat. thk. Târık b. Ivedullah. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Haremeyn, 1415.
Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed et-Taberânî. el-Mu‘cemü'l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdülmecid es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebü İbn Teymiyye, 1994.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-ʿİlelü’l-kebîr. thk. Subhî es-Semerrâî. Beyrut: Âlemu’l-kütüb, 1409.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Beşşâr Avvâd Mârûf. Beyrût: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1998.
Ukaylî, Ebû Cafer Muhammed b. Amr. ed-Duafaü’l-kebir. thk. Abdülmu’ti Kal’aci. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1984/1404.
Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed. Mizanü’l-i’tidal fî nakdi’r-rical. thk. Ali Muhammed Bicavi. Beyrut : Dârü’l-Fikri’l-Arabî, ts.