TÜRKİYE’DE İŞVEREN SENDİKACILIĞININ TARİHİ SEYRİ

Türkiye’de 1947 yılında ilk Sendikalar Kanunu’nun kabul edilmesi işçi sendikaları ile beraber işverensendikalarının da kurulmalarının yolunu açmıştır. Ancak 1961 yılına kadar münferit birkaç örgütlenme dışındabir işveren sendikalaşmasından söz edilemez.Türkiye’de 1961 yılında sosyal ve ekonomik haklara vurgu yapan yeni bir Anayasanın kabuledilmesiyle işverenler teşkilatlanma ihtiyacı duymaya başlamıştır. 1962 yılında Türkiye İşveren SendikalarıKonfederasyonunun kurulması ve 1963 yılında Sendikalar Kanunu ile Toplu Sözleşme, Grev ve LokavtKanununun kabul edilmesi işverenlerin teşkilatlanmalarına hız kazandırmıştır. 1982 yılında yeni birAnayasanın kabulü ve 1983 yılında söz konusu kanunların değişmesine kadar işveren sendikası sayısıCumhuriyet Tarihinin en yüksek seviyesine çıkmıştır. Ancak 1983 yılından sonra bu sayı yarıya kadar düşmüş,2010 yılı Anayasa değişikliği sonrası 2012 yılındaki mevzuat değişikliğinden sonra da bu seviyelerikorumuştur.1983 yılından sonra işverenlerin daha az savunma ihtiyacı içinde olmaları hem sayılarının az olmasınahem de sayısal çokluk yerine işlevsellik üzerine kurgulu faaliyet göstermelerine yol açmış görünmektedir.

The Process of Employer’s Organizations in Turkey

The adoption of the first Trade Union Act in Turkey in 1947 opened the way for the establishment of trade unions as well as employers' organizations. Until 1961, however, there is not so much employer unionization to speak of other than a few individual organizations. In Turkey in the year of 1961, with the adoption of a new Constitution, which emphasized social and economic rights, employers began to need to organize. The establishment of the Turkish Confederation of Employer Associations in 1962 and the adoption of the Trade Unions Act and the Collective Agreement, and the Strike and Lockout Law in 1963; accelerated the organization of employers. Until the adoption of a new Constitution in 1982 and the change of the related laws in 1983, the number of employers' organizations reached the highest level in the Republican History. But after 1983, this number has fallen by half; following the amendment of the Constitution in 2010, and after the revision of the legislation in 2012, it has maintained these levels. After 1983, it seems that, employers' less need for defense resulted in both the unions to be in small numbers, and instead of numerical multiplicity, their fictional activity to be on functionality.

PDF

___

Ahmad, Feroz (2010), Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980 (İstanbul: Hil Yayın). Akşam, 9 Temmuz 1955.
Arıcı, Kadir (2014), “Türk Endüstri İlişkileri Sisteminde 2010 Anayasa Değişikliği ve Sonrası Gelişmeler”, TİSK AKADEMİ, 9 (18): 7-25.
Aydın, Ufuk (2000), “2000’li Yıllarda İşveren Sendikacılığında Değişim”, Kamu-İş 6 (1): 59-80.
Aydoğdu, Emine (Der. ve Yay. Haz.) (2005), Teşkilat-ı Esasiye’den Günümüze Anayasalar (Ankara: Palme Yayıncılık).
Baydur, Refik (2008), Türk Sendikacılığı, İşçi ve İşveren (Ankara: Sinemis Yayınları).
“Bizde İşveren Sendikacılığı” (1962), İş ve Düşünce, 28 (238): 4-5.
Bonnett, Clarence E. (1931), “Employers Associations”, Encyclopedia of Social Sciences, C. 5, (New York: The Macmillan Company) 509-514: (Ed. Edwin R. A. Seligman ve Alvin Johnson).
Boratav, Korkut (2006), Türkiye’de Devletçilik (Ankara: İmge Kitabevi).
Cumhuriyet Ansiklopedisi 3, 1961-1980, (2005) (İstanbul: YKY Yayınları). Cumhuriyet, 8 Aralık 1962.
Cumhuriyet, 19 Aralık 1962.
ÇSGB’nın 17/04/2017 Tarih 32560 Sayılı Yazısı.
Dünden Sonraki Gün- MESS 50. Yıl (2010). İstanbul.
DPT (1963), Kalkınma Planı Birinci Beş Yıl, 1963-1967 (Ankara).
Esin, Pars (1974), Türkiye’de İşveren Sendikacılığı (Ankara: A.Ü. SBF Yayınları No: 373, Sevinç Matbaası).
Günümüz Türkiye’sinde Kim Kimdir? Who’s Who in Turkey, (2000) (İstanbul: Oğlak Baskı).
İbrahimoğlu, Rafet (1974), “İşveren Sendikalarının Doğuşu ve Gelişmesi”, Sosyal Siyaset Konferansları 25. Kitap: 115-130.
İstanbul İşveren Sendikaları Birliği Ana Nizamnamesi (1961), (İstanbul: İstanbul Halk Basımevi). İşveren (1962), 1(2): 14-23.
Jackson, Michael (1977), Industrial Relations (London: Croom Helm).
Karavelioğlu, Kamil (2007), Bir Devrim İki Darbe (İstanbul: Gürer Yayınları).
Keyder, Çağlar (2011), Türkiye’de Devlet ve Sınıflar (İstanbul: İletişim Yayınları).
Kili, Suna ve Şeref Gözübüyük (2006), Sened-i İttifaktan Günümüze Türk Anayasa Metinleri (İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları).
Kocabaş Fatma (2002-2003), “Küreselleşme Sürecinde İşveren Sendikalarında Yeniden Yapılanma Gereksinimi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2(2)-1: 39-60.
Kocatopçu Şahap, Sözlü Tarih, FL CD 2010 DK 212/ DN 415.
Koç, Yıldırım (2003), Türkiye İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Hareketi Tarihi (İstanbul: Kaynak Yayınları). Kongar, Emre (1999), 21. Yüzyılda Türkiye (İstanbul: Remzi Kitabevi).
Koraltürk, Murat (1999), “İmparatorluktan Cumhuriyet’e Türkiye’de Sanayi Sermayesinin Örgütlenmesi”, 75 Yılda Çarkları Döndürenler (İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları): 291-298.
Koray, Meryem (1992), The Industrial Relations System in Turkey: Developments, Problems and Expectations, (İstanbul: Friedrich Ebert Vakfı Yayınları).
Koray, Meryem (1992), Endüstri İlişkileri (İzmir: Basisen Yayınları).
Koray, Meryem ve Alper Topçuoğlu (1987), Sosyal Politika, (İzmir: y.y).
İstanbul Ekmek Sanayi İşverenleri Sendikası Tarafından Adnan Menderes’e Gönderilen 29/7/1955 Tarihli Telgraf, BCA 030 0 001 000 000 19 109 12 1.
Lök, İlhan (1966), “Türkiye’de İşveren Teşekkülleri”, Sosyal Siyaset Konferansları 17. Kitap: 238- 249.
Makal, Ahmet (2002), Türkiye’de Çok Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: (1946-1963) (Ankara: İmge Kitabevi).
Meço, Avni (1994), Türkiye’de İşveren Örgütleri (Ankara: A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Millet Meclisi Tutanak Dergisi (1963), C. 16, B. 69.
Neziroğlu, İrfan ve Tuncer Yılmaz (Haz.) (2013), Hükümetler, Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri (22 Nisan 1950-20 Kasım 1961) C. 2, (Ankara: TBMM Basımevi).
Neziroğlu İrfan ve Tuncer Yılmaz (Haz.) (2013), Hükümetler, Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri (20 Kasım 1961-27 Ekim 1965) C. 3, (Ankara: TBMM Basımevi).
Oechslin, Jean Jacques (1982), “Employers Organizations”, Comparative Labour Law and Industrial Relations (Originally published by Kluwer Denventer, Netherlands: Copyright Springer Science+Business Media Dordrecht): 190-207.
Özdemir, Hikmet (1989), “Siyasal Tarih (1960-1980)”, Türkiye Tarihi 4-Çağdaş Türkiye (1908-1980) (İstanbul: Cem Yayınevi).
Resmi Gazete Arşivi (2017), www.resmigazete.gov.tr (23.08.2017).
Salamon, Michael (1987), Industrial Relations-Theory and Practice (Hertfordshire: Prentice Hall International Ltd).
Sırma Ekrem, Turgay Özekici ve Übeydullah Kısacık (2013), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Cemiyetler, (Ankara: T.C İçişleri Bakanlığı Yayın No:744) (Ed. Çelik, Recep).
Sipahi, İsmet (1999), Gelenek ve Gelecek, MESS’in 40 Yılı, C. 1, (İstanbul: MESS Yayın No: 315, BZD Yayıncılık).
Smith, Adam (1961), The Wealth Of Nations C. 1, (London: University Paperbacks) (Edited by Edwin Cannan).
Sülker, Kemal (1966), “Türkiye’de Sendikacılık”, Dünyada ve Bizde Sendikacılık, (İstanbul: Varlık Yayınları).
Taşçıoğlu, Muharrem (1977), Özellikle Gelişmekte Olan Ülkelerde Sendika Hürriyeti ve İşçi-İşveren İlişkileri (Ankara: TİSA Matbaacılık).
TBMM (2017), https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa82.htm (26.04.2017).
TİSK (2017), https://tisk.org.tr/ (12.04.2017).
Tokol, Aysen (1989), Ulusal ve Uluslararası Düzeyde İşveren Sendikaları, (Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınlanmamış Doçentlik Tezi).
Toplu Sözleşme, Grev ve Lokavt Kanunu Tasarısı Hakkında Muhtıra (1962), (Ankara: Türkiye Ticaret Odaları, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği).
Tuna, Orhan (1965), “Türk Sendikacılığının Başlıca Meseleleri ve Son Gelişmeler”, İktisat Fakültesi Mecmuası, 24 (3-4): 3-28.
Türk-İşverenler Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Ana Tüzüğü, İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı Arşivi.
Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi C. 2 (1998), (İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yurt Yayınları Ortak Yayını).
Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi C. 3 (1998), (İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yurt Yayınları Ortak Yayını).
Türkiye Ticaret Odaları, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği (1963), Ankara.
Welton, Harry (1960), The Trade Unions, The Employers and The State (London: Pall Mall Press). 3. Çalışma Meclisi 22-29 Ocak 1962, Ankara.