22. Yasama dönemi'nin (2002-2007) ardından, yasama bağışıklıkları konusu

Yasama bağışıklıkları, 1982 Anayasası’nın kabulünden bugüne tartışılan bir konudur. Parlamento üyelerine tanınan bağışıklıkların amacı, milletvekillerinin yasama çalışmalarını yerine getirirken herhangi bir baskı altında kalmalarını önlemektir. Bağışıklıklar, Batı demokrasilerinin tümünde anayasal ya da yasal düzenlemelere konu olmuştur. Bu ülkeler, bağışıklıkların asıl amacına, yani parlamento üyelerinin baskı altında kalmadan ve yasama etkinliği sırasında bir engelle karşılaşmadan, görevlerini özgürce yerine getirebilmelerini sağlamaya yönelik düzenlemeler yapmıştır. Türkiye’deki sorun, kürsü dokunulmazlığı olarak da adlandırılan ve Batı’da neredeyse mutlak olan sorumsuzluk tam sağlanamazken, çok sınırlı olması gereken dokunulmazlığın gereğinden fazla tanınmış olmasıdır. Bu durum da, yasa karşısında eşitlik ilkesinden verilen, kamu yararını da aşan bir ödün olması bakımından haklı olarak eleştirilmektedir. İşte Türkiye’de, Anayasa’nın 83. maddesine yönelik yapılacak bir anayasa değişikliği, gereğinden fazla kalın olan dokunulmazlık zırhının törpülenmesi ve sorumsuzluğun da tam olarak sağlanması amaçlarına yönelik olmalıdır.

The issue of parliamentary privileges after the 22nd legislative period (2002-2007)

Parliamentary privileges has been a matter for discussion as of the adoption of 1982 Constitution. The reason why members of the Parliament have been equipped with privileges is to make sure that deputies are not under any kind of pressure while they execute legislative tasks. Immunity has been a subject of constitutional or legal regulations in all the Western democracies. These countries introduced regulations to serve the essential purpose of immunities, which is to make sure that members of the parliament fulfill their duties freely without any pressure and obstacles during legislative activity. The problem in Turkey is that irresponsibility and is almost absolute in the West could not be fully furnished whereas immunity that should be strictly limited has been exceedingly conferred upon members of the Parliament. Such a case is being rightfully criticized since it is compromising the principle of equality in a way that goes beyond public good. Thus, a constitutional amendment that is to be introduced into article 83 of the Constitution in Turkey should serve the purposes of chipping down the exceedingly thick immunity shield and full furnishing of irresponsibility.

PDF

___

AKTAŞ, Kadir (2006), “Yasama Dokunulmazlığı Kurumunun Türkiye’deki Gelişimi,” Yasama, 3:85- 114.
AKYÜREK, Akman (1991), Parlamenterlerin Yasama Faaliyetlerinden Dolayı Hukuki ve Cezai Sorumlulukları (Ankara: Parlamento Hukuku Dizisi, N.1, Başbakanlık Basımevi).
Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi.
ARSEL, İlhan (1955), “Suistimale Uğrıyan Bir Imtiyaz: Teşrii Muafiyet,” Forum, 2/23:7.
AYBAR, M.Ali (1937), “Teşrii Masuniyet, Esası ve Tatbik Şekilleri”, IÜHF Mecmuası, 3:5 40.
BAKIRCI, Fahri (2000), TBMM’nin Çalışma Yöntemi (Ankara: İmge Kitabevi)
BARENDT, Eric (1998), An İntroduction to Constitutional Law (Oxford:Oxford University Press).
BARNETT, Hilaire (1998), Constitutional and Administrative Law (London: Cavendish Publishing, 2nd. ed.).
BAŞGİL, A.Fuat (1941), “Teşrii Masuniyet Meselesi,” İÜHF Mecmuası, VII/1: 3-39.
BAYRAM, M.Akif (1993), Yasama Dokunulmazlığı (İstanbul:Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bulletin on Constitutional Case Law (Strasbourg:Council of Europe)
BRADLEY, A. (1998), “Parliamentary Privilige- The Relationship Between Courts and Parliament,” Memorandum, www.parliament. the-stationary office.co.uk/pa/jt199899/jtselect/ jtpriv/8022402.htm (9.4.2002).
CARROL, Alex (2002), Constitutional and Administrative Law (Essex: Longman, 2nd ed.).
CENTEL, Nur (2001), Türk Ceza Hukukuna Giriş (İstanbul: Beta).
COLİN, Murno (1987), Studies in Constitutional Law (London:Butterworths).
EREM, Faruk (1965), Türk Ceza Hukuku 2. Cilt (Ankara: Ajans Türk Matbaası, 2. Bası).
FEYZİOĞLU, Metin (1991), “Yasama Dokunulmazlığı,” AÜHF Dergisi, 42/1-4: 21-44.
Gerekçeli Anayasa (1984) (Ankara: Değişim Yayınları).
GÖZLER, Kemal (2000), Türk Anayasa Hukuku (Bursa: Ekin Kitabevi).
GÖZLER, Kemal (2001), “Yasama Dokunulmazlığı- Bir Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku İncelemesi,” A.Ü. SBF Dergisi, 56/3:71-102.
GÖZÜBÜYÜK, Şeref; KİLİ Suna (2000) Türk Anayasa Metinleri (İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları).
KIRATLI, Metin (1961), Parlmenter Muafiyetler (Ankara: Sevinç Matbaası).
KİLMUİR, Viscount (1959), The Law of Parliamentary Privilige (London: Athlone Press).
Kunter, Nurullah (1989), Ceza Muhakemesi Hukuku (İstanbul: Yaylacık Matbacılık, 9. Bası).
KUNTER, Nurullah (1952), “Milletvekillerinin Dokunulmazlığı,” İleri Hukuk Dergisi, 79:1475-77.
LİDDERDALE, D.W.S. (1952), The Parliament of France (London: Chiswick Pres)
LOVELAND, İan (2000), Constitutional Law, A Critical İntroduction (London:Butterworths, 2nd. ed.).
MARSHALL, Geoffrey (1958), “Privilege and Proceedings in Parliament,” Parliamentary Affairs, XI/4: 396-404.
MAY, Erksine (1957), A Treatise of the Law, Privileges, Proceedings and Usage of Parliament (London: Butterworths, 16th. ed.).
MİCHAEL, Molan (1997), Constitutional Law, The Machinery of Government (London: Old Bailey Pres).
MYTTENAERE, Robert (1998), “The İmmunities of Members of Parliament,” www.ipu.org/ASGPe/ Myttengere.pdf-10.1.2003.
ÖZBUDUN ,Ergun (1993), Türk Anayasa Hukuku (Ankara:Yetkin Yayınları, 3. Bası).
Öztürk, Kazım (1966), Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, C.1,2,3 (Ankara: Ajans Türk Matbaası, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları).
PARPHWORTHS, Neil (2000), Constitutional and Administrative Law (London: Butterworths).
REED, Charles (1999), Constitutional Law (London: Old Bailey Pres).
SAĞLAM, Fazıl (1999), Siyasal Partiler Hukukunun Güncel Sorunları (İstanbul:Beta).
SEVİNÇ, Murat (2004), Türkiye’de Milletvekillerinin Dokunulmazlıkları (Ankara: Kırlangıç).
SMİTH, Stanley/ BRAZİER, Rodney (1998), Constitutional and Administrative Law (London: Penguin, 8th. ed.).
SUNGUR, Halis (1961), Anayasayı İhlal Suçları ve TCK 146 ncı Maddesi Hükümleri (İstanbul: İstanbul Matbaası).
TANİLLİ, Server (1976), Anayasalar ve Siyasal Belgeler (İstanbul:Sulhi Garan Matbaası).
TEZİÇ, Erdoğan (1998), Anayasa Hukuku (İstanbul: Beta Yayıncılık, 5. Bası).
TOROSLU, Nevzat (1998), Ceza Muhakemesi Hukuku (Ankara: Savaş Yayınevi).
ÖZTÜRK, Bahri/ ERDEM, Mustafa/ ÖZBEK, Özer (1999), Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku (Ankara: Seçkin Yayınevi).