Yaşar DAŞKIRAN

18433

Temmām Ḥassān'ın Dil Anlayışı: Karineler Teorisi

Temmām Ḥassān klasik Arap dilcilerinin dil tahlilinde esas kabul ettikleri i rābın yanı sıra ḳarīnelerin merkezî rolüne ve önemine dikkat çeken, böylelikle de Arapça dil çalışmalarının şekil ve anlamı buluşturan bir yapıya kavuşmasında dönüştürücü bir rol oynayan bir Arapça dilbilimcidir. Bu makalede onun geliştirdiği karineler teorisi (نئارقلا ةيرظن) ele alınmış, bu teoride öne çıkan karinelerin Arapça gramer üzerindeki yansımaları ve dil tahlillerindeki etkisi tahlil edilmiştir. Bu çerçevede gramer teorisinde karinelerin yeri ve karinelerin anlambilimle olan ilişkisi üzerinde durulmuş, Ḥassānın teorisinin el-Curcānīnin naẓm teorisiyle benzeşen ve ayrışan yönleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Tammām Ḥassān s Linguistic Theory: Contextual Evidence

This study aims to examine the various dimensions of Tammām Ḥassān s linguistic theory of contextual evidence that centers on the idea of taḍāfur al-qarā in and its effect on linguistic analysis. Ḥassān is a linguist who ushered in a new direction within Arabic linguistic studies by stressing the significance of the ḳarīnas (contextual clues) in Arabic grammatical structures as an alternative to the classical i rāb theory without totally ignoring it. Included also in the study are such topics as the place of the ḳarīnas in the syntactic theory, the significance of ḳarīnas in semantics, the relationship between ḳarīnas and Arabic grammar. Finally, Arabic linguistic studies are structured anew in a way to bringing together the form and meaning. The study also attempts to link the term ḳarīna with el-Jurjānī s naẓm theory of semantic formation and its relationship to linguistic analysis.
PDF

___

  • Acar, Ömer. “Anlamı Tayin Eden Karîne,” EKEV Akademi Dergisi 15:49 ( 2011), ss.183-202.
  • Alī, Muḥammed Muḥammed Yūnus. el-Ma nā ve Ẓilālu’l-Ma nā: Enẓimetu’d-Delāle fī’l- Arabiyye. Bingâzî: Dāru’l-Medāri’l-İslāmī, 2007.
  • Azīz, Kūlīzār Kākil. el-Ḳarīne fī’l-Luġati’l- Arabiyye. Amman: Dāru Dicle, 2009.
  • el-Curcānī, Ebū’l-Ḥasen es-Seyyid eş-Şerīf Alī b. Muḥammed b. Alī. et-Ta rīfāt. Tah. Muḥammed Ṣadīḳ el-Minşāvī. Kahire: Dāru'l-Faḍīle, 2004.
  • Dilaçar, Agop. Dil, Diller ve Dilcilik. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1968.
  • Ḥassān, Temmām. “el-Ḳarā inu’n-Naḥviyye,” el-Lisānu’l- Arabī 11:1 (1974) ss.24-62.
  • ----------. el-Beyān fī Ravā i i’l-Ḳur ān. Kahire: Ālemu’l-Kutub, 1993.
  • ----------. el-Luġa beyne’l-Mi yāriyye ve’l-Vaṣfiyye. Kahire: el-Mektebetu’l-Miṣriyye, 1958.
  • ----------. el-Luġatu’l- Arabiyye: Ma nāhā ve Mebnāhā. El-Maġrib: Dāru’s̱ -S̱ eḳāfe, 1994.
  • Ḫalīl b. Ahmed. Kitābu’l- Ayn. Tah. İbrāhīm es-Sāmerrā ī. Bağdat: Dāru’r-Raşīd, 1981.
  • İbn Cinnī, Ebū’l-Fetḥ Us̠ mān b. Cinnī el-Mevṣilī. el-Ḫaṣā iṣ. Tah. Muḥammed Alī en-Neccār. Beyrut: Dāru’l-Kitābi’l- Arabī, tsz.
  • İbn Fāris, Ebū l-Ḥuseyn Aḥmed b. Fāris b. Zekeriyyā. Mu cemu Meḳāyīsi'l-Luġa. Tah. Abdusselām Muḥammed Hārūn. Beyrut: Dāru’l-Cīl, tsz.
  • İbn Hişām, Ebū Muḥammed Cemāluddīn Abdullāh b. Yūsuf en-Naḥvī. Ḳaṭru’n-Nedā ve Bellu’ṣ-Ṣadā. Beyrut: el-Mektebetu’l- Aṣriyye, tsz.
  • ------------. Muġnī’l-Lebīb an Kutubi’l-E ārīb. Kahire: Dāru’l-Fikr, 1985.
  • ------------. Evḍaḥu’l-Mesālik ilā Elfiyyeti İbn Mālik. Beyrut: Dāru İḥyā i’t-Turās̠ i'l-Arabī, 1980.
  • İbn Manẓūr. Lisānu’l - Arab. Kahire: Dāru’l-Ma ārif, tsz.
  • İbn Ya īş, Ebū’l-Beḳā Muvaffaḳuddīn Ya īş b. Alī b. Ya īş el-Esedī. Şerḥu’l-Mufaṣṣal. Beyrut: Ālemu’l-Kutub, tsz.
  • Ḳadūr, Aḥmed Muḥammed. Mebādi u’l-Lisāniyyāt. Kahire & Dimeşḳ: Dāru’l-Fikr, 2008.
  • el-Muberrad, Ebū’l- Abbās Muḥammed b. Yezīd b. Abdulekber el-Ezdī. el-Muḳteḍab. Tah. Muḥammed Abdulḫāliḳ Uḍayme. Beyrut: Ālemu'l-Kutub, tsz.
  • en-Neccār, Nādiye Ramaḍān. el-Ḳarā in beyne’l-Luġaviyyīn ve’l-Uṣūliyyīn. Beyrut: Dāru’l-Kutubi’l- İlmiyye, 2015.
  • Onan, Bilginer. Anlama Sürecinde Türkçenin Yapısal İşlevleri. Ankara: Nobel Yayınları, 2011.
  • es̠ -S̠ e ālibī, Ebū Manṣūr Abdulmelik b. Muḥammed b. İsmā īl. Fiḳhu’l-Luġa ve Esrārul- Arabiyye. Tah. Yāsīn el-Eyyūbī. Ṣaydā, Lübnan: el-Mektebetu’l-Aṣriyye, 1999.
  • Sībeveyhi, Ebū Bişr Amr b. Us̠ mān b. Ḳanber el-Ḥāris̠ ī. el-Kitāb. Tah. Abdusselām Muḥammed Hārūn. 2. Baskı. Kahire: Mektebetu’l-Ḫāncī, 1977.
  • es-Suyūṭī, Celāluddin. Hem u’l-Hevāmi fī Şerḥi Cem i’l-Cevāmi . Beyrut: Dāru’l-Kutubi’l- İlmiyye, 1998.
  • Şimşek, Mehmet Ali. “Arap Dilinde Çok Anlamlılık ve Karine İlişkisi,” Basılmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, 2000.
  • et-Tehānevī, Muhammed b. Ali. Keşşāfu İṣṭilāḥāti’l-Funūn. Tah. Ali Daḥrūc, Beyrut: Mektebetu Lubnān, 1996.
  • Yūnus Muḥammed Muḥammed Alī. el-Ma nā ve Ẓilālu’l-Ma nā: Enẓimetu’d-Delāle fī’l- Arabiyye. Bingâzî: Dāru’l-Medāri’l-İslāmī, 2007.
  • ez-Zemaḫşerī, Ebū’l-Ḳāsim Cārullāh Maḥmūd b. Umer b. Muḥammed. Esāsu'l-Belāġa. Beyrut: Dāru’t-Tenvīri’l- Arabī, 1984.
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1301-0522
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1952
  • Yayıncı: ANKARA ÜNİVERSİTESİ > İLAHİYAT FAKÜLTESİ
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

4. Uluslararası SEECHAC Kolokyumu (16-18 Kasım 2015, Heidelberg)

Münevver Ebru ZEREN

Yasin MERAL

8/el-Enfāl Suresinin 48. ve 30. Ayetlerinin Tefsiri Çerçevesinde Şeytanın Temessülü ile İlgili İbn Abbās'dan Nakledilen Rivayetler

Abdülkadir ERKUT

Aquinas’ın Eleştirileri Bağlamında İbn Sīnā’nın Sudûr Nazariyesinin Değerlendirilmesi

Mehmet Ata AZ

Aquinas'ın Eleştirileri Bağlamında İbn Sīnā'nın Sudûr Nazariyesinin Değerlendirilmesi

Ata Mehmet AZ

En Erken Siyer Metinlerinin Yeniden İnşası: ‘Urve b. ez-Zubeyr Külliyatında Hicret

Andreas GÖRKE, Gregor SCHOELER, ÖZDEMİR Öznur Çev.:

8/el-Enfāl Suresinin 48. ve 30. Ayetlerinin Tefsiri Çerçevesinde Şeytanın Temessülü İle İlgili İbn ‘Abbās’dan Nakledilen Rivayetler

Abdülkadir ERKUT

Temmām Ḥassān’ın Dil Anlayışı: Karineler Teorisi

Yaşar DAŞKIRAN

Ādābu’l-Bahs Devrimine Doğru Son Evrim: Burhānuddīn en-Nesefī’nin el-Fusūl’ü

Necmettin PEHLİVAN, Hadi Ensar CEYLAN

Temmām Ḥassān'ın Dil Anlayışı: Karineler Teorisi

Yaşar DAŞKIRAN