Platon ve Fârâbî'de Aristokrasi

Bu makalede, Fârâbînin siyaset felsefesine dair görüşlerini ağırlıklı olarak ele aldığı Fusûlul-Medenî, el-Medînetul-Fâzıla, es-Siyâsetul-Medeniyye ve Tahsîlus-Saâde adlı eserlerine referansla, Platon ve Aristoteles geleneğinde ortaya çıkan bir devlet anlayışına bağlı olmakla birlikte kendine özgü bir devlet tasarımının olup olmadığı sorgulanmaktadır. İçinde yaşadığı kültürün de itmesiyle Fârâbînin seçkinler seçkini (ehassul-havâs) betimlemesinin Platon, Aristoteles ve sonrasında ortaya çıkan aristokrasi rejiminin aristokrat algısından belirgin bir biçimde ayrıştığı varsayımı üzerinde durulmaktadır. Filozofun, tarihi süreç içerisinde ortaya çıkan aristokrasiye dayalı bir devlet düzeninden farklı bir ideal bir toplum tasarısı üzerinde durduğu vurgulanmaktadır. Onun tasarısının kısmen de olsa Platondan ayrılan yönlerine işaret edilmektedir. Fârâbînin yönetici olmak için doğuştan kabiliyetli olmaya yaptığı vurgunun, aristokrasinin soya dayalı üstünlüğünden farklı olarak, onun üstün nitelikli bir yönetici olmak için yeterli olmadığı sonucuna varılmaktadır.

Aristocracy in Plato and al-Fārābī

In this article, in reference to the works of al-Fārābī, Fusûlu l-Medenî, el-Medînetu l-Fâzıla, es-Siyâsetu l-Medeniyye and Tahsîlu s-Saâde, in which his views on philosophy of politics are mostly dealt with, we tried to examine whether there is a sort of an authentic design of state, though based on the idea of state/republic emerged in the traditions of Plato and Aristotle. With the drive under the impact of the society in which he lived in, the description coined by al-Fārābī, (ehass ul-havâs), crème de la crème , is clearly different from the aristocratic regime appeared during and after the traditions of Plato and Aristotle, has been dwelt on. It is emphasized that the philosopher focuses on a design of ideal society different from the one based on aristocracy flourished in the course of history. It is signified that there are difference between the designs of al-Fārābī and Plato. The emphasis made by al-Fārābī that one has to be innately skilful so as to be good leaderdifferent from aristocracy s supremacy based on genealogy, has been concluded to insufficient to become a well-qualified administrator.

PDF

___

Aristoteles, Politika, Terc. Mete Tuncay, İstanbul: Remzi Kitapevi, 1993.
Aydınlı, Yaşar, Fârâbîde Tanrı-İnsan İlişkisi, İstanbul: İz Yayıncılık, 2000.
Cevizci, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Ekin Yayınları, 2000.
Cevizci, Ahmet, İlkçağ Felsefesi Tarihi, Bursa: Asa Yayınları, 2001.
Day, John, Plato: The Republic, Murray Forsyth, Maurice Keens-Soper (ed.), A Guide To The Political Classics Plato to Rousseau, Oxford: 1988.
Fakhry, Majid, Al-Farabi, (Founder of Islamic Neoplatonism, His Life, Works and Influence), Oxford: Oneworld Publications, 2002.
Fârâbî, Fusûlul-Medenî, (Arapça metni İngilizce ile birlikte Nşr. Dunlop), Cambridge: 1961.
Fârâbî, Kitâb Ârâ Ehlil-Medînetil-Fâdıla, nşr. Albert Nasrî Nâdir, Beyrut: Dârul-meşrık, 1985.
Fârâbî, es-Siyâse, Haydarabâd 1346.
Fârâbî, Tahsîlus-Saâde, tah. Câfer Ali Yâsin, Beyrut: Darul-Endelus, 1987. (Mutluluğun Kazanılması, terc. Ahmet Arslan, Ankara: Vadi Yayınları, 1999.)
Flew, Antony, Platon, Batı Düşüncesinde Siyaset Felsefeleri, terc. Nejat Muallimoğlu, İstanbul: M.Ü.İ. Yayınları, 1995.
Kaya, Mahmut, İslâm Filozoflarından Felsefe Metinleri, İstanbul: Klasik Yayınları, 2003.
Kurtoğlu, Zerrin, İslâm Düşüncesinin Siyasal Ufku, İstanbul: İletişim Yayınları, 1999.
Leaman, Oliver, Ortaçağ İslâm Felsefesine Giriş, terc. Turan Koç, Kayseri: Rey Yayınları, 1992.
Platon, The Republic, Trans. Desmond Lee, London: Penguin Books, 1987.
Platon, Devlet, terc. Sebahattin Eyüboğlu, M. Ali Cimcoz, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1992.
Platon, Timaios, terc. Erol Güney, Lütfi Ay, İstanbul: Sosyal Yayınları, 2001.
Platon, Yaslar, Yunanca Aslından terc. Candan Şentuna-Saffet Babür, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 1994.
Rosenthal, E., Political Thought in Medieval İslam, Cambridge: Cambridge University Press, 1958.
Smellie, K.B., Aristo, Batı Düşüncesinde Siyaset Felsefeleri, terc. Nejat Muallimoğlu, İstanbul: M.Ü.İ Yayınları, 1995.
Strauss, Leo, Natural Right and History, Chicago: U of Chicago P, 1963.
Şahin, Eyüp, Fârâbîde Zihin Felsefesi, Ankara: Yayınevi Yayınları, 2009.
Touraine, Alain, Demokrasi Nedir?, terc. Olcay Kural, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,1997.
Walzer, Richard, Al-Farabi on The Perfect State, Oxford: Clarendon Press, 1985.
Weber, Alfred, Felsefe Tarihi, terc. Vehbi Eralp, İstanbul: Sosyal Yayınları, 1991.