Mahmut AY

22027

Kelam'da Akıl İman İlişkisi: Temel Teolojik Yaklaşımlar

Dinlerin ve teolojik sistemlerin temel tartışma alanlarından biri olan akıl iman ilişkisi, vahyin rasyonel temellendirilmesine paralel olarak ele alınmış, teolojilerin kurumsallaşma sürecini belirleyen en önemli sorunlarından biri olmuştur. İslam teolojisinde, akıl iman ilişkisi bağlamında üç tür iman temellendirilmesinden söz edilebilir. Bunlardan birincisi selefi yaklaşım tarafından benimsenen ve selef yöntemine uygun olarak tasar- lanan habere/nakle dayalı iman temellendirilmesidir. Bu temellendirme biçimini bir tür entelektüel pasiflik olarak adlandırmak mümkündür. Kelamcılarca benimsenen ikinci temellendirme biçiminde imanın, ağırlıklı olarak akli ve bilişsel bir olgu olduğu üzerin- de durulmaktadır. İmanın kalp fiilleri şeklinde tanımlandığı üçüncü tarz temellendirmede, duygu ve ahlak boyutuna vurgu yapılmaktadır.

THE RELATIONSHIP BETWEEN REASON AND FAITH IN ISLAMIC THEOLOGY

The relationship between reason and faith, as one of the main discussion of religions and theological systems, is considered to be paralel to the rational justification of rev- elation. It has been one of the most important problems that determines the process of theological construction. There can be mentioned three forms of justification in the con- text of the relationship between reason and faith in Islamic theology. The first of these forms adopted by Salafis based on(Quran and sunna)naql. This justification form can be thought as a kind of intellectual pasivity. Salafi scholars believed that the Quran end the Suna contain all the religious guidance necessary for our salvation in the hereafter. Thus they rejected the arguments and ideas of both rationalist theologians and philosophers. The second justification form accepted by Mutakallims is mainly focused on faith as a mental and cognitive phenomenon. Kalam and theological discourse generally dealt either with attempting to justify faith to reason or with employing reson to draw new conclusions from faith and religious beliefs. In the third justification form is described as acts of heart emphasized to the emotion and morality dimension of faith.
PDF

___

  • Abdulcabbar, el-Muğni Ebvabi’t-Tevhid ve’l-Adl, thk. Muhammed Ali en- Neccar-Abdulhalim en-Neccar-Taha Hüseyin-İbrahim Medkur, Kahire, 1965.
  • Şerhu Usuli’l-Hamse, thk.Abdulkerim Osman, Kahire, 1996.
  • el-Muhit bi’t-Teklif, thk.Ö. Azmi-A. el-Ehvani, Mısır, tsz.
  • el-Muhtasar fi Usuli’d-Din, Resailu’l-Adl ve’t-Tevhid içinde, thk.Muhammed Ammara, Kahire, 1971.
  • Ali b Sultan Muhammed el-Kari el-Hanefi, Şerhu’l-Fıkhu’l-Ekber, İstanbul, 1375/1955
  • Aslan, İbrahim, Kadı Abdulcabbar’da Kelam Yöntemi, Doktora Tezi, Ankara, 2007
  • Bağdadi, Ebu Mansur Abdulkahir b. Tair et-Temimi, Usulu’d-Din, İstanbul, 1346/1928
  • Bakıllani, Ebu Bekir Muhammed b. Tayyib, et-Temhid, thk. İmaduddin Ahmed Haydar, Beyrut, 1993/1414
  • el-Cabiri, Muhammed Abid, Arap Aklının Oluşumu, Türkçesi: İbrahim Akbaba, İstanbul, 1997,
  • Cabiri, Arap-İslam kültürünün Akıl Yapısı, İstanbul, 2000.
  • Carullah, Zuhdi Hasan, el-Mu’tezile, Kahire, 1947
  • Cuveyni, Ebu’l Meali Abdulmelik, Kitabu’l İrşad, thk. Es’ad Temim, Beyrut, 1416/1996
  • Cuveyni, İmamu’l Harameyn Ebu’l Meali Abdulmelik b. Abdillah, el- Akidetu’n-Nizamiyye, tahk. Muhammed Zahid el-Kevseri, Kahire, 1412/1992
  • Cürcani, Şerhu’l-Mevakıf, Beyrut, 1997
  • Ebu Hanife, Numan b. Sabit, el-Fıkhu’l-Ekber (İmamı Azam’ın Beş Eseri), çev. Mustafa Öz, İstanbul, 1981
  • Ebu Ubeyd Kasım b. Selam, “Kitabu’l-İman”, thk. M. Nasuriddin el-Elbani, Kuveyt, tsz
  • Fahreddin er-Razi, Muhammed b. Ömer b. Hüseyin, Kelam’a Giriş (el- Muhassal), çev: Hüseyin Atay, Ankara, 2002
  • Fazlurrahman, İslam, çev. Doç. Dr. Mehmet Dağ- Doç. Dr. Mehmet Aydın, İstanbul, 1981
  • Fazlurrahman, İslam ve Çağdaşlık, çev. Alpaslan Açıkgenç-M. Hayri Kırbaşoğlu, Ankara, 1990.
  • Gazali, İtikad’da Orta Yol, çev. Kemal Işık, Ankara, 1971
  • Gurabe, Hamude, Ebu’l-Hasan el-Eş’ari, Kahire, 1973.
  • Güler, İlhami, Sabit Din Dinamik Şeriat, Ankara, 1999
  • el-Halimi, Huseyn b. Hasen, Kitabu’l-Minhac fi Şuabi’l-İman, thk. Halimi Muhammed Fude, Daru’l-Fikr, 1979
  • Husni Zine, el-Akl inde’l-Mu’tezile, Beyrut, 1980
  • Işık, Kemal, Mu’tezile’nin Doğuşu ve Kelami Görüşleri, Ankara, 1967
  • Izutsu, İslam Düşüncesinde İman Kavramı, İstanbul, 2000.
  • Kutlu, İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler, Ankara, 2002.
  • Leibniz, Gottfried Wilhem, İmanla Aklın Uygunluğu Üzerine Konuşma, çev. Hüseyin Batu, M.E.B. yay., 1986,
  • Maturidi, Kitabu’t-Tevhid, trcm. Bekir Topaloğlu, Ankara, 2002
  • Nesefi, Ebu’l-Mu’in, Tabsıratu’l-Edille Fi Usuli’d-Din, thk.Hüseyin Atay, Ankara, 1993
  • Pessagno, J. Meric, “Maturidi’ye Göre Akıl ve Dini Tasdik”, çev.İlhami Güler, A.Ü.İ.F Derg., Ankara, 1996
  • Richard M. Frank, “Knowledge and Taqlid: The Foundations of Religious Belief in Classical Ash’arism”, JAOS, vol.109, no.1 (jan.-mar.,1989)
  • Şeyhzade, Nazmu’l-Feraid, İstanbul, 1871
  • İbn. Abdilberr, Ebu Ömer Yusuf b. Abdillah, Camiu beyani’l-ilm ve fadlihi, Beyrut, trz
  • İbn. Furek, Mücerredu Makalat eş-Şeyh Ebi’l-Hasan el-Eş’ari, Beyrut, 1987
  • İbn. Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed, el-Fasl fi’l Milel ve’l Ehva ve’n- Nihal, Beyrut, 1986
  • İbn. Teymiye, el-Akidetu’l-Vasıtiyye, İstanbul, 1975
  • el-İci, el-Mevakıf fi İlmi’l-Kelam, Beyrut, trz
  • İrfan Abdulhamid, İslam’da İtikadi Mezhepler ve Akaid Esasları, Çev. M. Saim Yeprem, İstanbul, 1981
  • Yörükan, Y. Ziya, “İslam Akaid Sisteminde Gelişmeler”, A.Ü.İ.F. Derg., C. II, Sayı: 2-3, Ankara, 1953
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1301-0522
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1952
  • Yayıncı: ANKARA ÜNİVERSİTESİ > İLAHİYAT FAKÜLTESİ
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

İbn Kuteybe'nin Şiir Anlayışı ve Şaire Bakışı

İsmail GÜLER

İlahiyat Fakülteleri Din Eğitimi Anabilimdalı XI. Koordinasyon Toplantısı

Cemil OSMANOĞLU

Tanzimat Ekseninde Gelişen Edebi Alemde Farklı Akisler:Birinci ve İkinci Mektep Örneği

Kenan MERMER

İbni Sina'nın Metafizik Delili

Engin ERDEM

Esed İbnu'l-Furat Harranlı Bir Din Adamı ve Komutan

Necati AVCI

Cumhuriyet Döneminde Din Derslerinin Statüsü ile İlgili Tartışma ve Öneriler

Tuğrul YÜRÜK

İbn Kuteybe'nin Şiir Anlayışı ve Şaire Bakışı

İsmail GÜLER

İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Anlayarak Kur'an Okuma Durumları Üzerine Bir Çalışma

Asiye Fatma ŞENAT

Kelam'da Akıl İman İlişkisi: Temel Teolojik Yaklaşımlar

Mahmut AY

Vahiy-Kültür İlişkisi

İbrahim BOR