İslam Tasavvuf Kültüründe Mûsiki Âdâbı

İnsanoğlunun yaratılışına en uygun İslam dinidir. İslam, insanın doğuştan getirdiği maddi-manevi kabiliyetlerin hiçbirini reddetmemektedir. Aksine insandaki ruhî ve bedenî kâbiliyetlerin geliştirilmesini isterken, bunların yerli yerinde kullanılmasını ve kötü amaçlarla kullanılmamasını da tavsiye etmektedir. Mûsikî dinlemek fıtri bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyaç meşrû daire içerisinde kaliteli dinleme imkânlarının sağlanması ile ancak yerine getirilebilir. Bunun için de dinleyicilerin bilinçli bir dinleme âdâbına sahip olmaları gerekmektedir. Mûsikîyi ve onun içerdiği mesajları daha iyi anlayıp tanımanın en etkili yöntemi; onu usûlüne uygun dinlemektir. Usûlsüz vusûl olmaz, diyen mutasavvıflara göre, insanın Allah’a yaklaşmasına vesile olan ve onun ruhuna huzur ve huşû veren mûsikînin kendine has kuralları vardır. Bu kurallara uyulmadan yapılan mûsikî icrâsının dinleyenlere fayda yerine zarar getireceği hususunda mutasavvıflar hemfikirdirler. Bu makâlede; mûsikînin zaman, mekan ve dinleyiciler açısından kuralları ayrı ayrı ele alınmış ve meşhur bazı mutasavvıfların bu konudaki söz ve tavırları ile konu desteklenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Mûsikî, mutasavvıf, zaman, mekan, dinleyiciler

The Rules of Music in İslamic Sufism Culture

Islam is the religion of the great creation of human beings. İslam, brought by the human innate any of the material and moral capabilities doesn’t reject. İn contrast to the development of human capabilities, development evil purposes and recommends the use of features doesn’t recommend.Listening mucis in an intrinsic need. And this need can be met only providing necessary qualification for all. For this, the audience should have a conscious listening etiquette. The unique and effective way of listening to and beneffitting from music is to pay attention to it the framework of its style. “There is no arrival without methodology” say sufis and follow that music which is a means for closing to God has its own principles. And they aggreed on the idea that without these principles music can do but harm. İn this article; music’s time, space, the audience were treated seperately in terms of rules and some famous Sufis with the subject matter of speech and actions are supported

Keywords:

Music, sufi, time, space, listeners,

PDF

___

Akdoğan, Bayram, İsmâil-i Ankaravînin Hüccetüs-Semâ Adlı Eserine Göre Mûsikî Anlayışı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1991.
Behar, Cem, Aşk Olmayınca Meşk Olmaz, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1998.
Buhârî, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmâil, Sahihûl-Buharî, c.I-IV, İstanbul 1979.
Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yayın- ları, Ankara 1997.
Cemalcılar, Ali, Müzik Dinleme ve Anlamada Temel Yaklaşımlar Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 1988.
Çantay, Hasan Basri, Kurân-ı Hakim ve Meal-i Kerim, Cilt I-II, İstanbul, 1972.
Demir, Arif, Osmanlı Padişahı II. Mehmede Sunulan Anonim Mûsikî Risalesi ( Fatih Anonimi), Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2010.
____, Arif, İslam Tasavvuf Kültüründe Mûsikî Âdâbı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2001.
Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, M.Ü.İ.F. Vakfı Yayınları, İstanbul 1997.
Ergun, Sadettin Nüzhet, Türk Mûsikîsi Antolojisi Dinî Eserler, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, c.I-II., İstanbul 1943.
Gazâlî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhamed, İhyâ-u Ulûmiddîn, Tercüme: Ahmet Serdaraoğlu, Bedir Yayınları, İstanbul 1985.
____, Ebu Hamid Muhammed b. Muhamed, Kimyayı Saadet, Tercüme: Ahmet Faruk Meyan, Bedir Yayınları, İstanbul 1981.
Hucvîrî, Ali b. Osman Cüllâbi, Keşful-Mahcub, Tercüme: Süleyman Uludağ, Dergah Yayınları, İstanbul 1996. .
Kalender, Ruhi, İmam-Hatip Liseleri İçin Ders Geçmeve Kredi Sistemine Göre Dini Mûsikî I, Kalem Yayınları, Ankara 1996.
Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, Dergah Yayınları, İstanbul 1985.
Kelabâzi, Ebu Bekr Muhammed, Tâarruf Li-Mezhebi Ehlit-Tasavvuf, Dergah Yayınları, İstanbul 1979.
Kuşeyri, Ebul-Kasım Abdulkerim, Risâletül-Kuşeyriye fî İlmit-Tasavvuf, Tercüme: Süleyman Uludağ, Dergah Yayınları, İstanbul 1978.
Müslim, Ebul Hüseyn Müslim b. El-Haccac, Sahih-u Müslim, C. I-V., Neşreden: Muhammed Fuad Abdul-Baki, Mısır 1955.
Sühreverdî, Şihâbûddîn Ebu Abdillah Ebu Hafs Ömer b. Muhammed b. Amunûyâ, Avâriful-Meârif, Tercüme; Dr. Dilaver Selvi, Semerkand Yayınları, Ankara 1999.
Sülemî, Ebu Abdurrahman, Risâletül-Melametiyye, Tercüme: Süleyman Ateş, Ankara 1999.
Tatçı, Mustafa-KURNAZ, Cemal-CELTİK, Halil, Türk Edebiyatında Miyâr Geleneği İçinde Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin Marmaravinin Hurde-i Tarikâtı, Tasavvuf ( İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi), Yıl:1, Sayı:3, Nisan 2000.
Tûsî, Ebu Nasr es-Serrâc, Luma fit-Tasavvuf, Tercüme: H.Kamil Yılmaz, İstanbul 1996.
Uludağ, Süleyman, İslam Açısından Mûsikî ve Semâ, Dergah Yayınları, Bursa 1992.