Nihat DURMAZ

Antalyalı Athenaeus’un Felsefesinde Ruh (Pneuma) ve Beden İlişkisi

Antik Yunan’da ortaya çıkan felsefe, MÖ 4. yüzyıldan MÖ 1. yüzyıla kadarki süreçte pek çok değişime uğrayarak gelişimini devam ettirmiştir. Felsefe, doğadan insana geçerek ilk değişimini, Platon ve Aristoteles tarafından felsefenin genel çerçevesinin çizildiği sistematik dönemle de ikinci değişimini gerçekleştirmiştir. Bu süreçte çizilen genel çerçevenin felsefenin yanında tıp alanını da etkilediği ve bu etkinin MÖ 1. yüzyılda açıkça ortaya çıktığı görülür. Bu çalışma, söz konusu dönemde filozof olduğu kadar hekim unvanıyla da tanınan Athenaeus’un ruh/beden düalizminde hangi düşünce okullarını benimsediğini ve ne tür kaynaklardan beslenerek mesleğini icra ettiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Buna göre Athenaeus’un felsefesini Platon ve Stoacı görüşlerden hareketle açıklamanın o dönemin önemli bir tartışma zeminini oluşturan ruh/beden ilişkisini daha anlaşılır kılacağı ifade edilebilir. Nitekim Roma İmparatorluğu’nun kuruluş döneminde hekimler, fizyolojik ve zihinsel olduğu farz edilen pek çok hastalığı psikolojik tedavilerle gidermeye çalışmışlardır. Ayrıca bu anlayış, bedensel hastalıkların ruhsal durumlarla ilişkili olduğunu göstermesi açısından önemlidir. Hekimlerin psikolojik rahatsızlığı bulunan hastaları dikkat dağıtıcı egzersizlerle iyileştirme çabaları, böyle bir düşüncenin sonucu olarak okunabilir.

Anahtar Kelimeler:

Antik Yunan Felsefesi, Antik Yunan Tıbbı, Antalyalı Athenaeus, Pneuma, Ruh, Beden, Diyet

Soul (Pneuma) and Body Relation in the Philosophy of Athenaeus of Attalia

The philosophy that emerged in Ancient Greece has undergone many changes and continued its development. The first change in philosophy was realized by shifting focus from nature to man, and the second change was realized by Plato and Aristotle during the systematic period in which the general framework of philosophy was drawn. It can be said that the general framework drawn during this process influenced the field of medicine as well as philosophy. This influence appeared clearly in the 1st century BC. This study aims to reveal which schools of thought were adopted by Athenaeus, who was also a physician as well as a philosopher, in soul/body dualism and what kind of sources he utilized for practicing his profession. Accordingly, one can state that explaining the philosophy of Athenaeus based on Platonic and Stoic thought makes the relationship between soul and body that constitutes an important basis of discussion of that period more understandable. As a matter of fact, during the foundation period of the Roman Empire, physicians tried to cure both mental and physiological diseases by psychological treatments. Furthermore, this understanding is important in terms of showing that physical diseases are also related to mental states. The efforts of physicians to cure patients with psychological disorders through distracting exercises can be read as a result of such a thought.

Keywords:

Ancient Greek Philosophy, Ancient Greek Medicine, Athenaeus of Attalia, Pneuma, Soul, Body, Diet,

PDF

___

Akyüz, Gülseren ve Merve Akdeniz Leblebiciler. “Otonom Sinir Sistemi Anatomisi ve Değerlendirilmesi,” Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi 58:1 (2012), ss.1-5.
Aristoteles. Ruh Üzerine. Terc. Zeki Özcan. Ankara: Sentez Yayınları, 2014.
Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi 3: Aristoteles. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007.
Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefesi Tarihi 1: Sokrates Öncesi Yunan Felsefesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006.
Aurelius, Marcus. Kendime Düşünceler. Terc. Ceyda Eskin. İstanbul: Oda Yayınları, 2009.
Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları, 2017.
Cevizci, Ahmet. Metafiziğe Giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2001
Coughlin, Sean. “Athenaeus of Attalia on the Psychological Causes of Bodily Health,” Chiara Thumiger ve Peter Singer (ed.), Mental Illness in Ancient Medicine (Leiden & Boston: Brill, 2018) içinde, ss.109-142.
Eijk, Philip J. van der. Medicine and Philosophy in Classical Antiquity. New York: Cambridge University Press, 2005.
Flemming, Rebecca. “Demiurge and Emperor in Galen’s World of Knowledge,” Christopher Gill, Tim Whitmarsh ve John Wilkins (ed.), Galen and the World of Knowledge (New York: Cambridge University Press, 2009) içinde, ss.59- 84.
Galen. Selected Works. Ed. Peter N. Singer. New York: Oxford University Press, 1997.
Hankinson, Robert James. “Evidence, Externality and Antecedence: Inquiries into
Later Greek Causal Concepts,” Phronesis 32:1 (1987), ss.80-100.
Hankinson, Robert James. “Philosophy of Nature,” R. J. Hankinson (ed.), The Cambridge Companion to Galen (New York: Cambridge University Press, 2008) içinde, ss.210-241.
Herophilus. The Art of Medicine in Early Alexandria. Ed. Heinrich von Staden. New York: Cambridge University Press, 1989.
Johnston, Ian. Galen: On Diseases and Symptoms. New York: Cambridge University Press, 2006.
Lloyd, Geoffrey. “Pneuma between Body and Soul,” The Journal of the Royal Anthropological Institute 13 (2007), ss.135-146.
Nutton, Vivian. Ancient Medicine. Londra & New York: Routledge, 2013.
Platon. Phaidon. Terc. Ahmet Cevizci. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1995.
Platon. Philebos. Terc. S. Esat Siyavuşgil. İstanbul: MEB Yayınları, 1997.
Platon. Timaios. Terc. Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları, 2015.
Preus, Antony. Historical Dictionary of Ancient Greek Philosophy. Toronto: The Scarecrow Press, 2007.
Rocca, Julius. Galen on the Brain: Anatomical Knowledge and Physiological Speculation in the Second Century AD. Leiden & Boston: Brill, 2003.
Runes, Dagobert D. The Dictionary of Philosophy. New York: Philosophical Library, 1942.
Schiefsky, Mark John. Hippocrates on Ancient Medicine. Leiden & Boston: Brill, 2005.
Shields, Christopher John. Aristotle. New York: Routledge, 2007.
Yalçın, Bektaş Murat, Mustafa Ünal, Hasan Pirdal ve Yasin Selçuk. “Anadolu Tıp Tarihi: Bölüm I,” Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 20:1 (2016), ss.33-44.