TÜRK TİCARET KANUNU VE TÜRK TİCARET KANUNU TASARISI’NA GÖRE ACENTANIN DENKLEŞTİRME TALEBİ

Bu çalışmada, acenta ile müvekkil arasındaki uyuşmazlıkların en temel nedenini oluşturan acentanın denkleştirme talebi, TTK ve TTK Tasarısı’na göre incelenecektir. Denkleştirme talebi, TTK Tasarısı’nda -mevcut düzenlemeye nazaran- ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş, özellikle daha önceden tartışmalı olan denkleştirme talep hakkının koşulları ve kapsamı açıklığa kavuşturulmuştur. Çalışmamızda ilk önce, acentanın denkleştirme talebinin TTK’nda nasıl düzenlendiği genel olarak açıklanacaktır. Daha sonra konu TTK Tasarısı’na göre ayrıntılı olarak incelenecektir. Bu kapsamda denkleştirme talebinin amacı ve niteliği, acenta lehine denkleştirme talebine hükmedilebilmesi için gerekli olan koşullar, acentanın denkleştirme talebinde bulunamayacağı haller ve hakkın vazgeçilmezlik karakteri incelenecektir. Son olarak da acentanın denkleştirme talebine ilişkin hükmün tek satıcılık ve benzeri diğer sürekli sözleşmelere nasıl uygulanacağı açıklanacaktır

Anahtar Kelimeler:

Denkleştirme talebi, acenta, acentalık sözleşmesinin sona ermesi, sürekli sözleşmeler, müşteri tazminatı

An Agent’s Claim for Compensation according to the Turkish Commercial Code and the Draft Turkish Commercial Code

This article considers one of the most controversial questions between the principal and its agent: an agent’s claim for compensation. The issue will be examined through the actual Turkish Commercial Code and the Draft Turkish Commercial Code. The Draft Turkish Commercial Code regulates the compensation issue in detail, and clarifies the conditions as well as content of the right to compensation, which shall be an important contribution of the Draft Turkish Commercial Code compared to the existing law. In the first part of this article, we will examine the right to compensation according to the actual law. In the following parts, the provisions of the Draft will be analyzed in detail, such as the objective and definition of the right to compensation, the conditions for compensation, the circumstances under which agents cannot make a claim for compensation, and the irrevocability of the right to compensation. In the last part of the article, we will consider the right to compensation in case of exclusive agency or other continual contracts

Keywords:

Claim for compensation, agency, termination of agency contract, continual contracts, indemnity for clientele,

PDF

___

Ankele, Jörg: Handelsvertreterrecht, Kommentar, Loseblatt, WK-Reihe, Neuwid Frankfurt am Main 1990.
Arkan, Sabih: Ticarî İşletme Hukuku, 7. Bası, Ankara 2007.
Ayhan, Rıza: Ticarî İşletme Hukuku, 2. Bası, Ankara 2007.
Baumbach, Adolf/Hopt, Klaus J.: Handelsgesetzbuch, 32. Aufl., München 2006.
Baudenbacher, Carl: Anspruch auf Kundenschaftsentschädigungen bei gesetzlich Innominatverträge, FS für Walter Schleup, Zurich 1988, s. 81 vd.
Can, M. Çelebi: Acentelik Sözleşmesinin Sona Ermesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006.
Emde, Raimond: Der Ausgleichsanspruch des Lizenznehmers analog § 89b HGB, WRP 2006, s. 449 vd.
Emde, Raimond: Ausgleichsanspruch analog § 89b HGB für Markenlizenznehmer, WRP 2003, s. 468 vd.
Erdem, Ercüment: Tek Satıcılık Sözleşmesinde Denkleştirme Talebi, Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal Tekinalp’a Armağan, C. I, İstanbul 2003, s. 91 vd.
Ertan, N. Füsun: Ticarî İşletme Hukuku, İstanbul 2006.
Ensthaler, Jürgen/Bandasch, Georg W.; Kommentar zum Handelsgesetzbuch mit UN-Kaufrecht, 7., neu bearbeitete und erweiterte Aufl., Luchterhand 2007.
Gessler, Ernst: Der Ausgleichsanspruch des Handels- und Versicherungsvertreters, Hamburg 1953.
Demir Gökyayla, Cemile: Milletlerarası Özel Hukukta Tek Satıcılık SözleĢmeleri, Ankara 2005.
Gürzumar, Osman Berat: Franchise Sözleşmeleri ve Bu Sözleşmelerin Temelini Oluşturan Sistemlerin Hukuken Korunması, İstanbul 1995.
Habscheid, Walter J.; Ausgleichsrecht des Handelsvertreters, FS für Walter Schmidt-Rimpler, Karlsruhe 1957, s. 335 vd.
Hatemi, Hüseyin/Serozan, Rona/Arpacı, Abdülkadir: Borçlar Hukuku Özel Bölüm, İstanbul 1992.
Hiekel, Hans-Jürgen: Der Ausgleichanspruch des Handelsvertreters und Vertragshändlers, Frankfurt am Main 1985.
Honsel, Bernd: Anm. zu BGH, Urteil vom 17.11.1983, BB 1984, s. 365 vd.
Hopt, Klaus J.: Handelsvertreterrecht, 3. neu bearbeitete Aufl. München 2003.
Höft, Erich: Bemerkungen zu aktuellen Fragen um den Ausgleichsanspruch (§ 89b HGB) des Versicherungsvertreters, ZversWiss 1976, s. 439 vd.
Huber, Markus; Der Alleinvertragshändler, Basel 1979.
İşgüzar, Hasan: Tek Satıcılık Sözleşmesi, Ankara 1989.
Karayalçın, Yaşar: Ticaret Hukuku I, Giriş – Ticarî İşletme, 3. Bası, Ankara 1968.
Kınacıoğlu, Naci: Acenta ve Acentalık Sözleşmesi, Ankara 1963.
Kayıhan, Şaban: Türk Hukukunda Acentalık Sözleşmesi, İstanbul 1999.
Kender, Rayegan: Sigorta Acentalarının Hakları, Sigorta Hukuku Dergisi, 1998, s. 120 vd.
Kırca, Çiğdem: Franchise Sözleşmesi, Ankara 1997.
Küstner, Wolfram: Ausgleichsanspruch des Handelsvertreters und Altersversorgungsleistungen, BB 1994, s. 1590 vd.
Küstner, Wolfram: Gedanken zu dem neuen Ausgleichs- Ausschlusstatbestand gem. § 89b Abs. 3. Nr. 3 HGB, BB 1990, s. 1713 vd.
Küstner, Wolfram//Thume, Karl-Heinz: Handbuch des Gesammten Aussendienstrechts, Band 2, Heidelberg 2003.
Leuze, Eduard: Der Ausgleichsanspruch des Versicherungsvertreters, Bonn 1953.
Martinek, Michael/Wimmer-Leonhardt, Susanne: Steht auch dem Markenlizenznehmer der vertriebsrechtliche Ausgleichsanspruch analog § 89b HGB zu?, WRP 2006, s. 204 vd.
Meier, Jürgen A. E.: Kündigung des Handelsvertreters wegen Alters oder Krankheit, BB 1978, s. 940 vd.
Meier, Jürgen A. E.: Handelsvertretersrecht, Stuttgart, Wiesbaden 1978.
Moroğlu, Erdoğan: Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ile Yürürlük ve Uygulama Kanunu Tasarısı Taslağı, 4. Bası Ankara 2006.
Neuburger, August/Gaa, Lothar: Ausgleichsanspruch und Pensionsanspruchs des Handelsvertreters, BB 1968 Beil. 10, s. 2 vd.
Saenger, Ingo: Der Ausgleichsanspruch des Handelsvertreters bei Eigenkündigung, Stuttgart-München-Hannover-Berlin-WiemarDresden 1997.
Schiefelbein, Gert: Der Ausgleichsanspruch des Versichrungsvertreters, Köln 1965.
Schröder, Georg: Ausgleichsanspruch des Handelsvertreters, BB 1954, s. 477 vd.
Schröder, Georg: Ausgleichsanspruch nach § 89b HGB bei Veräeuserung und Stillegung des vertretenen Unternehmens, DB 1967, s. 2015 vd.
Schröder, Georg: Zweifelsfragen im Ausgleichsrecht der Handelsvertreter, DB 1962, s. 895 vd
Schröder, Georg: Wichtige Gesetzänderung im Ausgleichsanspruch der Handelsvertreter (§ 89b HGB), DB 1976, s. 1269 vd.
Schleup, Walter R.: Der Alleinvertriebsvertrag, Markstein der EWG- Kartellpolitik, Bern 1966.
Sieg, Karl: Rechsnatur des Ausgleichsanspruchs des Versicherungsvertreters und Folgerungen hiraus, VersR 1964, s. 789 vd.
Staub, Hermann: Handelsgesetzbuch, Grosskommentar, Bd. I, Einleitung § 1-104, Berlin- New-York 1995.
Poroy, Reha/Yasaman, Hamdi: Ticarî İşletme Hukuku, 10. Bası, İstanbul 2004.
Renz, Günther; Das Rechtsverhältnis zwischen dem Vertragshändler und seinem Lieferanten, Heidelberg 1966.
Tandoğan, Haluk: Tek Satıcılık Sözleşmesi, Batider Aralık 1982, C. XI, S. 4, s. 34.
Tekinalp, Gülören: Acenta Sözleşmesine Uygulanan Kanunlar İhtilafı Kuralı, Ankara 1972.
Tekinalp, Ünal: Türk Hukukunda Acentanın Portföy Akçası Talebi, Ali Bozer’e Armağan, Ankara 1998, s. 1 vd.
Teoman, Ömer (Ülgen, Hüseyin/Helvacı, Mehmet/Kendigelen, Abuzer/Kaya, Arslan: Ticarî İşletme Hukuku, İstanbul 2006.
Thume, Karl-Heinz: Der Ausgleichsanspruch des Handelsvertreters, BB 1990, 1645 vd.
Trinkhaus, Hans: Handbuch des Versicherungsvermittlungs, Band I Provision und Abfindung des Versicherungsvermittlers, Berlin 1955.
Ulmer, Peter: Kündigungsschranken im Handels- und Gesellschaftsrecht, FS. Für Philip Möhring, München 1975, s. 211 vd.
Westphal, Bern: Vertriebsrecht Band I, Düsseldorf 2000.
Poroy, Reha/Yasaman, Hamdi: Ticarî İşletme Hukuku, 10. Bası, İstanbul 2004.