ROMA HUKUKUNDA HAKSIZ FİİL VE SUÇ İLİŞKİSİ IŞIĞINDA TAZMİNATIN CEZALANDIRICI FONKSİYONU

Roma hukukunda haksız fiil ve suç ilişkisi, özel hukuk ve kamu hukukunun iç içe geçtiği özel bir yapıya işaret eder. Roma hukukunda suçlar, kamu suçlarını ifade eden crimina /delicta publica ve özel hukuka ilişkin haksız fiilleri karşılayan delicta privata olarak iki farklı rejime tabi olmuşlardır. Delicta privata bakımından, suç karşılığı öngörülen ceza hem failin cezalandırılmasına hem de zarar gören kişinin zararının giderilmesine yönelmiştir. Zamanla haksız fiil-suç ilişkisinin netleşmesi, haksız fiiller bakımından tazminatın cezalandırıcı fonksiyonunu kaybetmesine neden olmuş; haksız fiiller sonucu öngörülen tazminat sadece zarar görenin malvarlığında status quo ante sağlama amacına odaklanmıştır. Öte yandan çağımız hukuki paradigması Roma hukukuna dönüşe işaret etmektedir. Bugün Kıt’a Avrupası hukukunda “özel hukuk cezası” kurumunun, özellikle rekabet hukuku ya da fikri ve sınai mülkiyet hukuku bakımından kabul edilmeye başlandığı görülmektedir. Özel hukuk cezalarının hukuki niteliğinin anlaşılması ise, haksız fiil ve suç kavramlarının tarihsel bir değerlendirmeye tabi tutulmasını gerektirmektedir. Gelecekte Kıt’a Avrupası hukuku bakımından daha da yaygınlaşacağı öngörülen özel hukuk cezaları, Roma hukukunun hukuk ve ekonomi öğretisini ne denli içselleştirdiğinin bir kanıtıdır.

The Punitive Function of Compensation in Roman Law in the Light of Tort-Crime Relationship

Tort-crime relationship in Roman law refers to a special structure in which private and public law are entangled. Crimes in Roman law were subjected to two different regimes: As crimina/delicta publica that suggested public crimes and as delicta privata that corresponded to torts in private law. The punishment as a response of a private delict aimed both for the punishment of the offender and for the compensation of the loss of the injured party. As tort-crime relationship became clearer with time, compensation in tort law lost its punitive function and started to focus to provide status quo ante in the wealth of the sufferer. Nevertheless the contemporary legal paradigm indicates a return to Roman law. Today, it is seen that the concept of “punitive damages” started to be adopted by Continental European Law, especially in terms of competition law and intellectual and industrial property law. Understanding the legal characteristics of the punitive damages, requires a historical analysis of the tort-crime relationship. Punitive damages that are predicted to be applicable in wider areas in the future in Continental European Law, are a living prof that Roman law has internalized the doctrine of law and economics.

PDF

___

Adame Goddard, Jorge, rec. “Consulta de un jurisconsulto antiguo (Consultatio veteris cuiusdam iurisconsulti), traducción, introducción y notas de Aurelia Vargas Valencia, México, UNAM, 1991”, en Boletín mexicano de derecho comparado, 76, UNAM, México, pp. 254 y 255.
Collectio librorum anteiustiniani in usum scholarum. Ulpiani liber singularis regularum, Pauli libri quinque sententiarum, fragmenta minora, Paulus Krueger edidit, Weidmannos, Berolini, 1878.
Consulta de un jurisconsulto antiguo (Consultatio veteris cuiusdam iurisconsulti), traducción, introducción y notas de Aurelia Vargas Valencia, México, UNAM, 1991.
Corpus Iuris Romani Anteiustiniani, Eduard Böcking, Moritz August Bethmann- Hollweg, Ritter Karl Ludwig Arndts von Arnesberg, Eduard Puggé, Bonnae, apud AdolphumMarcum, 1841.
Fontes Iuris Romanae Anteiustinianiae, Baviera, Ferrini, Furlani, Arangio-Ruiz, vol. II Auctores, Florencia, Giunti, 2007.
Fossati Vanzetti, Maria Bianchi (a cura di), Pauli Sententiae, Testo e interpretatio, CEDAM, Milan 1995.
Iurisprudentiae Anteiustinianae quae supersunt in usum maxime academicum, Ph. Eduardus Huschke ed., Lipsiae, Teubner, 1886 Jurisprudentia Vetus Ante-Justinianea, Antonii Schultingi, Lugduni Batavorum, apud Johannem vander Linden, 1717
Liebs, Detlef, “Die Rolle der Paulussentenzen bei der Ermittlung des römischen Rechts”, Avenarius, Martin (ed.), Hermeneutik der Quellentexte des Römischen Rechts, Baden-Baden, Nomos, 2008
Liebs, Detlef, “Die pseudopaulinischen Sentenzen. Versuch einer neuen Palingenesie”, ZSS 112, 1995.
Id., “Die pseudopaulinischen Sentenzen II. Versuch einer neuen Palingenesie”, ZSS 113, 1996, pp. 132-242.
Id., Römische Jurisprudenz in Africa. Mit Studien zu den pseudopaulinischen Sentenzen, Akademie, Berlin, 1993, en especial pp. 28 y ss.
Ruggiero, Iolanda, “Immagini del iusreceptum”, en Studi in onore di Remo Martini, III, Milano 2009,
Id., “Il maestro delle Pauli Sententiae: storiografia romanistica e nuovi spunti ricostruttivi”, Dogmengeschichte und Historische Individualität der römischen Juristen, Atti del Seminario internazionale (Montpulciano 14 - 17 giugno 2011), Università degli Studi di Trento 2012
Id., “Gli stemmata cognationum: Pauli Sententiae ed Etymologiae”, G. Bassanelli Sommariva, S. Tarozzi (eds.), Ravenna Capitale. Uno sguardo ad Occidente. Romani e Goti – Isidoro di Siviglia, Dogana, Repubblica di San Marino, 2012
Scherillo, Gaetano, “L’ordinamento delle Pauli Sententiae”, Studi in onore di Salvatore Riccobono, Palermo, Arti grafiche G. Castiglia, 1936, t. I, p.42 = Scherillo, Gaetano, Scritti giuridici, vol I: Studi sulle fonti, Milán, 1992
Schulz, Fritz, “Das Ediktssystem in den Paulus-Sentenzen”, SZ 47, 1927, pp. 39 y ss. Stolfi, Emmanuele, “Le «sententiae prudentium» nella scrittura di Papiniano, Paolo e Ulpiano”, Rivista di Diritto Romano - I – 200