Görsel-işitsel iletişim özgürlüğünde tekel ve oligopol sorununa genel bir bakış

Günümüzde görsel-işitsel iletişim özgürlüğü, ifade özgürlüğünü kullanmanın en yaygın ve etkin yollarından biridir. Görsel-işitsel iletişim özgürlüğünün en etkin olarak kullanıldığı alan ise radyo ve televizyondur. Radyo ve televizyon yayıncılığı, kitle iletişim alanının en önemli ve en yaygın aracı konumundadır. Dördüncü kuvvet de denilen bu iletişim alanının önünde duran en büyük engel ve tehlikelerden birisi, tekelleşme ve oligopolleşmedir. İşte bu çalışmada ilk olarak görsel-işitsel iletişim özgürlüğünün ne olduğu konusuna değinilecek, daha sonra ise söz konusu özgürlüğün kullanılmasını engelleme riski taşıyan tekelleşme ve oligopolleşme konuları üzerinde durulacaktır.

An overview of the ıssue of monopolies and oligopolies regarding the freedom of audio-visual communication

Today, the freedom of audio-visual communication is one of the most effective and common ways of exercising the freedom of speech. Radio and television are two areas in which the freedom of audio-visual communication is achieved (practised) most effectively. Radio and television broadcasting is the most important tool to provide communication between different communities. The existence of an oligopoly or monopoly in the communications sector is one of the greatest obstacles to this area of freedom and this sector, which is accepted as the ‘fourth force.’ This article will focus on the concept of the freedom of audio-visual communication and will subsequently examine the possible risks created by monopolies and oligopolies in this sector for the freedom of audio-visual communication.

PDF

___

Aziz, Aysel (1976), Radyo ve Televizyona Giriş, Ankara Üniversitesi, S.B.F. Yayınları, Ankara.
Aşkun, İnal Cem (1989), “İletişimin Kavramsal Anlamı Üzerine Düşünceler”, Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Dergisi, S.6, Eskişehir, Haziran, s.1-15.
Çiftçi, A. (1999), Uluslararası Hukuk Açısından Radyo ve Televizyon Hukuku, Ankara.
Doğru, Osman (2002), İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları, İstanbul Barosu Yayınları, C.1, İstanbul.
Dönmezer, Sulhi (1996), “Yine Basın Özgürlüğü Üstüne”, Yeni Türkiye Medya Özel Sayısı, Yıl:2, S.11, s.247.251.
Eriş, Metin (1996), “Kitle İletişim Araçlarının Artan Gücü”, Yeni Türkiye Medya Özel Sayısı, Yıl:2, S.11, s.520-529.
Gevgilili, Ali (1992-1993), “2000’li Yılların Eşiğinde Modern İletişim Toplumu ve Yazılı Basının Geleceği”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, s.213-224.
Göksel,Ahmet B. (1999), “Kitle İletişim Araçlarının Olumlu ve Olumsuz Etkileri”, Düşünceler, Yıl 7, Şubat, İzmir, s.27-35.
Griffiths, Alan, Wall, Stuart Applied Economics: An Introductory Course , 8th ed.,Pearson Education Inc., New York, 1999.
Gölcüklü, Feyyaz ve Gözübüyük, Şeref (2002), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulanması, Turhan Kitabevi, Ankara.
Güngör, Nazife (2000), “Türk Basınında Tekelleşme ve Oligopolleşme”, İletişim Fakülteleri 5. Dekanlar Toplantısında Görüşülmek Üzere Hazırlanan Rapor, Ankara.
Hançerlioğlu, Orhan (1995), Ekonomi Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Işık, Metin (2000), İletişimden Kitle İletişimine, Mikro Yayınları, Konya.
Işık, Metin (2000), Kitle İletişim Sistemleri, Eğitim Kitabevi, Konya.
İçel,Kayıhan (2001), Kitle Haberleşme Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul.
İlal, Ersan (1987), “Düşünceleri Açıklama Özgürlüğü, Yığınsal İletişim Araçları ve Anayasa Mahkemesi Kararları”, Anayasa Yargısı, Ankara, s.61-72.
İlal, Ersan (1997), İletişim, Yığınsal İletim Araçları ve Toplum, Der Yayınları, İstanbul.
İnuğur, M. Nuri (2002), Basın Yayın Tarihi, Der Yayınları, İstanbul.
Kaboğlu, İbrahim (2002), Özgürlükler Hukuku, İmge Yayınları, İstanbul.
Kaya, Raşit (1985), Kitle İletişim Sistemleri, Teori Yayınları, Ankara.
Kejanlıoğlu, Beybin-Adaklı, Gülseren-Çelenk, Sevilay (2001), “Yayıncılık Alanında Mülkiyet ve Kontrol”, Beybin Kejanlıoğlu, Sevilay Çelenk ve Gülseren Adaklı (Ed.), Medya Politikaları, İmge Kitabevi, , Ankara, s.145-205.
Küçük, Mehmet (1991-1992), “Kitle İletişim Araçlarının Sınırlı Etkisi ve Etkileşimcilik”, Şevket Evliyagil’e Armağan, Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu, s.277-288.
Mumcu, Ahmet (1992), İnsan Hakları ve Kamu Özgürlükleri, Savaş Yayınları, Ankara.
Nalbant, Atilla (1995-1996), “Fransa’da Görsel-İşitsel İletişim Özgürlüğünün koruyucusu: Görsel-İşitsel Üst Kurul”, İnsan Hakları Yıllığı, Dr.Muzaffer Sencer’e Armağan, C.17-18, s.187-203.
Oktay, Zeynep (1995), “Uluslararası İletişimin Sosyal-Kültürel Etkileri”, Öngören,Gürsel (Ed.), Uluslararası İletişim, Der Yayınları, İstanbul.
Oskay, Ünsal (1982), XIX. Yüzyıldan Günümüze Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri Kuramsal Bir Yaklaşım, Ankara Üniversitesi S.B.F. Yayınları, Ankara.
Öktem, Niyazi (1996), “İletişim Çağı ve Özellikleri”, Emir Turam (Ed.), 2000’li Yıllara Doğru Türkiye’de TV, Altın Kitaplar Yayınevi, , İstanbul, s.29-33.
Öktem, Niyazi (1992-1993), “İletişim Özgürlüğü”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, s.163-166.
Öngören, Gürsel (1996), Televizyon ve Radyoda Kişilik Haklarına Saldırılara Karşı Hukuki Başvuru Yolları, Der Yayınları, İstanbul.
Özek, Çetin (1999), “Basında Tekelleşme”, Basın Özgürlüğünden Bilgilenme Hakkına, Alfa Yayınları, Der. Çetin Özek, İstanbul, s.545-558.
Özek, Çetin (1999), “Siyasal iktidarın Ceza Yasasını Değiştirmeye Yönelik Girişimlerinin Basın Özgürlüğü Açısından Değerlendirilmesi”, Basın Özgürlüğünden Bilgilenme Hakkına, Alfa Yayınları, Der. Çetin Özek, İstanbul, s.203-220.
Özek, Çetin (1999), “Türkiye’de Basın Özgürlüğü ve Yasal Çerçeve”, Basın Özgürlüğünden Bilgilenme Hakkına, Alfa Yayınları, Der.Çetin Özek, İstanbul, s.221-238.
Öztürk, Ahmet (1997), ”Basın Özgürlüğü Kuramları”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, C.4-5, S.2, s.73-93.
Sıebert,F.-Peterson, T.- Schramm, W. (1963), Four Theories Of The Press, Urbana.
Şahin,Haluk-Oskay,Ünsal-Alemdar,Korkmaz (1994), “İletişim Teorileri,Teorisyenleri: Onlar İletmişlerdi”, El, Dil, Göz, Kulak: İletişim İşim, YKY Yayınları, İstanbul.
Tanör, Bülent (1991), Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, BDS Yayınları, İstanbul.
Tekir, Sabri (1998), “Düşünce Hürriyeti ve Medya Boyutu”, Yeni Türkiye İnsan Hakları Özel Sayısı, S.22, s.874-877.
Topuz, Hıfzı (1998), “Global iletişim”, İletişim Araştırmaları Derneği, Temmuz, s.4-12.
Usluata, Ayseli (1995), İletişim, Cep Üniversitesi Yayınları, Yeni Yüzyıl Kitaplığı, İstanbul.
Uzeltürk, Sultan (1995-1996), “Birleşik Krallık’ta Görsel ve İşitsel İletişim Özgürlüğünün Kurumsal Sınırı: Bağımsız Televizyon Komisyonu (ITC), İnsan Hakları Yıllığı, Dr.Muzaffer Sencer’e Armağan, C.17-18, s.205-220.
William j. Baumol, Blinder, Alan S., Economics: Principles and Policy, 7th. ed., The Dryden Press, USA, 1998.
Yumlu, Konca (1995), “İletişim Alanındaki Teknolojik Gelişmeler, Demokratikleşme ve Tekelleşme”, Düşünceler, Yıl9, S.8, Şubat, İzmir, s.13-18.
Yüksel, Ahmet Haluk (1989), “İletişim Süreci ve Sistem Yaklaşımı Açısından İletişim Sürecinin İncelenmesi”, Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Dergisi, S.6, Haziran, s.15-64.
Yüksel, Ahmet Haluk (1990), “İletişimin Toplumsal Boyutu Olarak Kitle İletişimi”, Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Dergisi, S.7, Ocak, s.09-38.