DİLENMEK BİR İNSAN HAKKI MIDIR? İfade Özgürlüğü Kapsamında Karşılaştırmalı Bir Çalışma

Dilenmek, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa kıtasında uzun bir süre kanunlarda ceza olarak nitelendirilirken, 20. Yüzyılın ilk yarısından itibaren idari yaptırıma tabi bir kabahate dönüşmüştür. Bunun sonucu olarak dilencilere para cezası ve alternatif olarak hafif hapis cezası yaptırımları getirilmiştir. Çeşitli türleri olan dilenme eylemine karşı uygulanan idari yaptırımların iptali için mahkemeler, anayasa ve insan hakları sözleşmeleri kapsamında değerlendirme yapmaktadır. Karşılaştırmalı bir yöntemin izlendiği bu çalışmada, dilenme eyleminin türleri dikkate alınarak dilenme eylemini gerçekleştirenlerin ihtiyaçlarını gidermek için kamuya açık alanlarda diğer insanlarla iletişime geçmesinin ifade özgürlüğü kapsamına girip girmeyeceği incelenmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nde Anayasanın Ek 1. Maddesindeki ifade özgürlüğü temel norm olarak mahkeme kararlarının gerekçesinde yer alırken Avrupa’da anayasalar ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 8. ve 10. maddeleri kapsamında kararlar verilmiştir. Bu makalede, dilenme eylemine karşı yapılan düzenlemelere karşı açılan davalarda ABD ve Avrupa’daki mahkemeler ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) yakın tarihli bir kararı birlikte değerlendirilerek dilenme eyleminin ifade özgürlüğü kapsamına girip giremeyeceği araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dilenmek, ifade özgürlüğü, dilenci, insan hakkı, kamu düzeni.

Is begging a Human Right? A Comparative Study in terms of Freedom of Expression

Why is begging forbidden by law? Would it be within the scope of freedom of expression for beggars to communicate with other people in public places to meet their urgent and necessary needs? Courts decide within the scope of the constitution and human rights conventions for the annulment of administrative sanctions against begging, which has various types. In this study, examining court decisions on begging and following a comparative methodology, the basic legal basis was the Constitution of United States and Articles 8 and 10 of the European Convention on Human Rights. Court decisions have been scrutinized in the context of human rights and freedom of expression, balancing individual freedom and public security. A new decision of the European Court of Human Rights also contains clues for future decisions about begging. It was concluded that there are forms of begging that should be protected within the framework of freedom of expression.

Keywords:

Begging, freedom of expression, beggar, human right, public order.,

PDF

___

Sadurski, Wojciech, “İfade Özgürlüğü ve Sınırları”, Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu Yayınları, 2002.
Schauer, Frederick F. İfade Özgürlüğü: Felsefi Bir İnceleme. Çev. Seçilmişoğlu, M. Bahattin, Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu Avrupa Komisyonu, 2002.
Türk Hukuk Kurumu. Türk Hukuk Lûgatı. Ankara: Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü, 1991.
Reisinger, Jürgen. “Bettelverbote in Österreich: ein Abgleich von medialer Darstellung und öffentlicher Meinung”. Wien: Magisterarbeit, 2011.
Thuswald, Marion, “Betteln als Beruf? Wissensaneignung und Kompetenzerwerb von Bettlerinnen in Wien”, Wien: Yüksek lisans Tezi, Viyana Üniversitesi, 2008.
Baker, Dennis J., “A Critical Evaluation of the Historical and Contemporary Justifications for Criminalising Begging” London: The Journal of Criminal Law, Cilt: 73, Sayı: 3, 2009.
Bezemek, Christoph, “Einen Schilling zum Telefonieren… Bettelverbote im Lichte freier Meinungsäußerung” Wien: Journal für Rechtspolitik, Sayı: 19, 2011.
Frühwirth, Ronald, “Betteln: Ein Grundrecht als Ärgernis”, Wien: Juridikum, Zeitschrift im Rechtsstaat, Sayı. 1, 2007.
Güran, Sait, “Düşünceleri Açıklama ve Yayma Hürriyetinin Aracı Olarak Kamu Malları”, Ankara: Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 8, 1991.
Haggerty, John T., “Begging and the Public Forum Doctrine in the First Amendment” Boston: Boston College Law Review, Cilt. 34, Sayı: 5, 1992.
Hershkoff, Helen and Cohen, Adam S., “Begging to Differ: The First Amendment and the Right to Beg” Massachusetts: Harvard Law Review, Cilt: 104, Sayı: 4, 1991.
Koller, Ferdinand, “Betteln in Österreich. Eine Untersuchung aus theologisch-ethischer Perspektive” Wien: Yüksek lisans Tezi, Viyana Üniversitesi, 2009.
Leoussis, Fay, “The New Constitutional Right to Beg: Is Begging Really Protected Speech?”, St. Louis: St. Louis University Public Law Review, Sayı: 14, 1994.
Mabry, Cynthia R., “Brother Can You Spare Some Change? - And Your Privacy Too?: Avoiding a Fatal Collision Between Public Interests and Beggars' First Amendment Rights”, San Francisco: University of San Francisco Law Review, Cilt: 28, 1993.
Moeckli, Daniel, “Bettelverbote: einige rechtsvergleichende Überlegungen zur Grundrechtskonformität”, Zürich: Schweizerisches Zentralblatt für Staats- und Verwaltungsrecht, Sayı: 111 (10), 2010.
Özsoy, Şule, “Amerika Birleşik Devletleri Hukukunda Düşünceyi Açıklama Hakkına İlişkin Standartlar”, Ankara: Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 56, 2005.
Rose, Anthony J., “The Beggar's Free Speech” Indiana: Indiana Law Journal, Cilt: 65, Sayı: 1, 1989.
Weichselbaum, Barbara, “Betteln als Verwaltungsstraftatbestand – die grundrechtliche Sicht am Beispiel des Verbots „gewerbsmäßigen Bettelns“, Wien: Journal für Rechtspolitik, Cilt: 19, 2009.
AİHM 23 Eylül 1998 tarih ve 67/1997/851/1058 başvuru nolu Steel ve Diğerleri-Birleşik Krallık kararı.
AİHM 24 Şubat 1994 tarih ve 15450/89 başvuru nolu Casado Coca – İspanya kararı.
AİHM 28 Mayıs 2009 tarih ve 26713/05 başvuru nolu Bigaeva-Yunanistan kararı.
AİHM 7 Aralık 1976 tarih ve 5493/72 başvuru nolu Handyside-Birleşik Krallık kararı.
AİHM 8 Temmuz 2008 tarih ve 33629/06 başvuru nolu Vajnai-Macaristan kararı.
AİHM 19 Ekim 2010 tarih ve 20999/04 başvuru nolu Özpınar-Türkiye kararı.
AİHM 19.01.2021 tarihli Lăcătuş v. İsviçre kararı, (14065/15).
Avusturya Anayasa Mahkemesinin 06.12.2012 tarih ve G64/11sayılı kararı.
Avusturya Anayasa Mahkemesinin 12.10.2012 tarih ve G 134/10 sayılı kararı.
Avusturya Anayasa Mahkemesinin 30.06.2012 tarih ve G 118/11 sayılı kararı.
Avusturya Anayasa Mahkemesinin 30.06.2012 tarih ve G 155/10-9 sayılı kararı.
Baden- Württemberg İdare Mahkemesinin 06.07.1998 tarih ve 1 S 2630/97 sayılı kararı.
Blair v. Shanahan, 775 F. Supp. 1315 (N.D. Cal. 1991).
District of Columbia Official Code Chapter 23. Panhandling (1993).
International Society for Krishna Consciousness v. Lee (91-155), 505 U.S. 672 (1992).
İsviçre Federal Mahkemesinin 09.05.2008 tarih ve BGE 134 I 214 sayılı kararı.
Loper v. New York City Police Department, 999 F. 2d 699 (2d Cir. 1993).
United States v. O'Brien - 391 U.S. 367 (1968).
Young v. New York City Transit Authority, 903 F. 2d 146 (2d Cir. 1990).