Sokratik Sorgulamanın Başarı ve Tutuma Etkisi ile Üretilen Düşüncelerin Entelektüel Ölçünlere Uygunluğu

Araştırmada sokratik sorgulama temelli etkinliklerle tasarlanmış ilkokul üçüncü sınıf hayat bilgisi dersinin nasıl işleneceğini ve tasarlanan bu etkinlikerin öğrencilerin hayat bilgisi ders başarısına ve derse karşı tutumlarına nasıl etki edeceği araştırılmıştır. Araştırmada eylem araştırması yöntemi kullanılmıştır. 2016-2017 eğitim- öğretim yılında 13 hafta boyunca özel bir okulda 4 kız 12 erkek 16 kişilik bir üçüncü sınıf öğrenci çalışma grubu ile hayat bilgisi derslerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre öğrencilerin ürettikleri düşüncelerin önemli taraflarını vurgulayabildikleri, düşüncelerini örneklendirebildikleri, üzerine tartışılan konu ile ilgili düşüncelerinin uygunluğunu belirtebildikleri, ürettikleri düşüncelere farklı bakış açılarından bakarak değerlendirebildikleri ve düşüncelerindeki tutarlılığı ifade edebildikleri bulgusuna ulaşılmıştır. Diğer yandan çalışma grubu öğrencilerinin üretttikleri düşüncelerini detaylandırmakta, düşüncelerinin doğruluğuna ilişkin kanıtlar sunmakta, düşüncelerinin karmaşık taraflarını ifade etmekte zorlandıkları bulgularına ulaşılmıştır. Hayat bilgisi dersi başarılarının uygulama öncesine göre arttığı; tutumlarının ise uygulama sonrasında olumlu yönde geliştiği bulgularına ulaşılmıştır.

Effect of Socratic Questioning on Success and Attitude and the Compliance of the Thoughts Produced to Intellectual Standards

This research aims to investigate, using action research method, how life science course designed with Socratic questioning-based activities will be taught in third grades of primary schools and how these designed activities will affect students' success and attitudes towards life science course. In the academic year of 2016-2017, the study was conducted for 13 weeks with a third grade student group, consisting of 4 girls and 12 boys, i.e. 16 students, in a private school. It was found that the students could emphasize the key aspects of their ideas, exemplify their ideas, indicate the relevancy about the subject being discussed, could look from different points of view, and express the consistency in their ideas. It was also found that the students in the study group had difficulty in elaborating their ideas, providing evidence of the accuracy of their ideas, and expressing the complex aspects of their ideas. It was concluded that the success of the life science course increased compared to the pre-application period and their attitudes improved after the application.

Keywords:

socratic questioning, asking questions, dialogue life science,

PDF

___

Akbulut, T. (1999). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin soru sorma becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez. yok.gov.tr adresinden erişilmiştir (Tez No. 89609).
Akçakın, V. (2010). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin geleneksel öğrenme yaklaşımı ile sorgulayıcı problem çözme ve öğrenme yaklaşımına ilişkin algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez. yok.gov. tr. adresinden erişilmiştir (Tez No. 251432).
Altunışık, R., Çoşkun, R., Yıldırım, E. ve Bayraktaroğlu, S. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. İstanbul: Sakarya.
Arastaman, G., Öztürk-Fidan, İ. ve Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: Kuramsal bir inceleme. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 37-75. http://efdergi.yyu.edu.tr/makaleler adresinden erişilmiştir.
Aydemir, Y. ve Çiftçi, Ö. (2008). Edebiyat öğretmeni adaylarının soru sorma becerileri üzerine bir araştırma (Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 103-115. https://dergipark.org.tr adresinden erişilmiştir.
Ayvacı, H. K. ve Şahin, Ş. (2009). Fen bilgisi öğretmenlerinin ders sürecinde ve yazılı sınavlarda sordukları soruların bilişsel seviyelerinin karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 441-455.
Bağcaz, E. (2009). Sorgulayıcı öğretim yönteminin öğrencilerin akademik başarış ve fen ve teknoloji dersine yönelik tutumuna etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr adresinden erişilmiştir (Tez No. 245174).
Bektaş, M. (2007). Hayat bilgisi dersinde ailelerin çoklu zekâ kuramı hakkında bilgilendirilme biçimlerinin öğrencilerin proje başarıları ve tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr adresinden erişilmiştir (Tez No. 207027).
Bérci, M. E., and Griffith, B. (2005). What does it mean to question? Interchange, 36(4), 405-430. doi: 10.1007/s10780-005-8166-2
Cavkaytar, S. (2009). Dengeli okuma yazma yaklaşımının Türkçe öğretiminde uygulanması: ilköğretim 5. Sınıfta bir eylem araştırması (Yayınlanmamış doktora tezi). http://tez.yok.gov.tr adresinden erişilmiştir (Tez No. 249400).
Chin, C., and Osborne, J. (2008). Students’ questions: a potential resource for teaching and learning science. Studies in Science Education, 44(1), 1–39. doi:10.1080/ 03057260701828101
Coşkun, S. (2012). Üst düzey matematiksel düşünme süreçlerinin sorgulayıcı problem çözme ve öğrenme modeline göre tasarlanmış çalışma yaprakları yardımıyla incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr adresinden erişilmiştir (Tez No. 321241).
Çalışkan, H. (2011). Öğretmenlerin hazırladığı sosyal bilgiler dersi sınav sorularının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 36(60), 120-132. http://egitimvebilim.ted.org.tr adresinden erişilmiştir.
Demir, M. K. (2006). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde eleştirel düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 155-170. http://www.gefad.gazi.edu.tr adresinden erişilmiştir.
Dindar, H. ve Demir, M.( 2006). Beşinci sınıf öğretmenlerinin fen bilgisi dersi sınav sorularının bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 87-96. http://www.gefad.gazi.edu.tr adresinden erişilmiştir.
Doğanay, A. (2015). Üst düzey düşünme becerilerinin öğretimi, A. Doğanay (Ed.) Öğretim İlke ve Yöntemleri içinde (ss. 279-331) Ankara: PegemA.
Emir, S., Bülbül-Hüner, S. ve Uzelli, O. (2012, Eylül). Sokratik sorgulama yönteminin akademik başarı, eleştirel düşünme ve üst bilişsel farkındalık düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi 2. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, Bolu.
Ertuğrul, İ., and İnan, B. (2009, Aralık). Socratic method: its role in the cognitive domain of bloom’s taxonomy and its use in advanced elt literature classes to teach plato’s republic. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 119- 125.
Eshach, H., Dor-Ziderman Y., and Yesfroimsky Y. (2014). Question asking in the science classroom:Teacher attitudes and practices. Journal of Science Education and Technology, 23(1), 67-81. doi: 10.1007/s10956-013-9451-y
Güneş, F. (2011). Verimlilikte şartlandırıcı değil sorgulayıcı eğitim. Kalkınmada Anahtar Verimlilik, 23(265), 34-37. https://dergipark.org.tr adresinden erişilmiştir.
Işıkoğlu-Erdoğan, N. ve Akay, B. (2015). Okul öncesi eğitimde hikaye okuma ve öğretmen sorularının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 34-46. https://dergipark.org.tr adresinden erişilmiştir.
Johnson, A. P. (2014). Eylem araştırması el kitabı. [A Short Guide to Action Research] (4. Baskıdan Çeviri) (Y. Uzuner ve M. Öztan-Anay, Çev. Ed.). Ankara: Anı. (2012).
Jones, H. (2008). Thoughts on teaching thinking: perceptions of practitioners with a shared culture of thinking skills education. The Curriculum Journal, 19(4), 309- 324. doi: 10.1080/09585170802509898
Khan, W.B., and Inamullah, H. M. (2011). A Study of Lower-order and Higher-order Questions at Secondary Level. Asian Social Science, 7(9), 149-157. doi:10.5539/ass.v7n 9p149
Kılıç, D. ve Erkuş, B. (2015). Sınıf öğretmenlerinin soru sorma stratejileri ve karşılaştıkları sorunlar. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(5), 230-243. https://dergipark.org.tr adresinden erişilmiştir.
Koshy, V. (2005). Action research for improving practice: A practical guide. London: Paul Chapman.
Kusmaryani, W. (2017). Assessing student’s speaking through Socratic questioning method. Advances in Social Science, Education and Humanities Research (ASSEHR), 82, 338-341. doi: 10.2991/conaplin-16.2017.78
Küken, G. (2003). İlkçağda Eğitim Felsefesi. İstanbul: Alfa.
Küçüktepe, C. (2015). An evaluation of teachers’ questions in terms of socratic ınquiry technique. Anthropologist, 20(1,2), 156-165. https://www.researchgate.net adresinden erişilmiştir.
Magee, B. (2004). Felsefenin öyküsü [The Story of Philosphy] (2. Baskıdan Çeviri) (B.S. Şener, Çev.). Ankara: Dost. (1998).
McKellar, L., Pincombe, J., and Henderson, A. N. (2010). Action research: A process to facilitate collaboration and change in clinical midwifery practice. Evidence Based Midwifery, 8(3), 85-90.
Milli Eğitim Bakanlığı (2015). İlkokul hayat bilgisi dersi 1, 2 ve 3. sınıflar öğretim programı. Ankara: MEB. http://ttkb.meb.gov.tr adresinden erişilmiştir.
Mohd Noor, A. (2009). Pedagogical ıssues in ıntegrating thinking skills in the classroom. International Journal for Educational Studies, 2(1), 55-68. doi:10.2121/ edu-ijes.v2i1.210
Mucher, S. (2007, February). Building a culture of evidence through Professional development. The History Teacher, 40(2), 265-273. doi: 10.2307/30036993
O’Brien, R. (2003). An Overview of the Methodological Approach of Action Research. https://www.web.ca/~robrien/papers/arfinal.html adresinden erişilmiştir.
Özgüven İ. E. (1998). Psikolojik testler. Ankara: PDREM.
Öztürk, C. ve Dilek, D. (2002). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem A.
Paul R., and Elder L. (2016). The Thinker’s Guide To Socratic Questoning, Foundation For Critical Thinking. USA: Foundation for Critical Thinking.
Platon (1998). Diyaloglar, Menon (Erdem Üstüne), (Cilt 1) (Çev. A. Cemgil). İstanbul: Remzi.
Rousmaniere, K. (2001). Questioning visual in the history of education. History of Education, 30(2), 109-116. doi: 10.1080/00467600010012391.
Ramsey, I., Gabbard, C., Clawson, K., and Henson, K. (1990). Questioning: An effective teaching method. Clearing House 63(9), 420-422.
Ritchhart, R., Turner, T., and Hadar, L. (2009). Uncovering students’ thinking aboutthinking. Metacognition and Learning, 4(2), 145-159. doi: 10.1007/s11409-009-9040-x.
Sahamid, H. (2016). Developing critical thinking through socratic questioning: an action research study. International Journal of Education & Literacy Studies, 4 (3), 62-72. doi: 10.7575/aiac.ijels.v.4n.3p.62
Salmon, A. K. (2008). Promoting a culture of thinking in the young child. Early Childhood Education Journal, 35(5), 457-461. doi: 10.1007/s10643-007-0227-y
Shahsavar, S., Hoon T. B. Thai, Y. P., and Samah B. A. (2013). Promoting tertiary level students’ critical thinking through the use of Socratic questioning on the blog. Pertanika Journal of Social Science and Humanities, 21, 57-70. https://www.researchgate.net adresinden erişilmiştir.
Sönmez, V. (2005). Hayat bilgisi öğretimi ve öğretmen klavuzu. Ankara: Anı. Taşpınar, M. (2005). Kuramdan uygulamaya öğretim yöntemleri. Elazığ: Nobel.
Yakar, P. (2017). Sokratik sorgulama tekniği kullanımının ortaokul öğrencilerinin sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarına ve fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerine etkisı̇ (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr adresinden erişilmiştir (Tez No. 497680).
Yang, Y. C., Newby, T. J. and Bill, R. L. (2005). Using Socratic questioning to promotecritical thinking skills through asynchronous discussion forums in distance learning environments. American Journal of Distance Education, 19(3), 163-181. doi: 10.1207/s15389286ajde1903_4
Yeşil, R. ve Özbek, R. (2008). Sosyal alanlar eğitimi bölümlerindeki “branş” öğretim elemanlarının sorulardan yararlanma yeterlikleri (Fırat Üniversitesi örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 175-186. https://app. trdizin.gov.tr adresinden erişilmiştir.
Zeybek, G. (2019). Sokratik Sorgulama Yöntemi ile “Ohm Kanunu” Konusunun Öğ retimi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(1), 53-6. https://dergipark.org.tr adresinden erişilmiştir.