TAHKİM İLK İTİRAZI ÜZERİNE TAHKİM SÖZLEŞMESİ ÜZERİNDE YAPILAN MAHKEME DENETİMİ

Tahkim sözleşmesinin konusunu oluşturan bir uyuşmazlığın çözümü için mahkemede dava açılmışsa, karşı taraf ilk itiraz teşkil eden tahkim ilk itirazında bulunabilir. Çünkü geçerli bir tahkim sözleşmesi, olağan mahkemelerin yargılama yetkisini devre dışı bırakan olumuz etkiye sahiptir ve tarafların uyuşmazlıklarını tahkime sunmaları sözleşmeden doğan bir yükümlülüktür. New York Sözleşmesinin II, 3. maddesi ve Hukuk Muhakemeleri Kanununun 413. maddesine göre geçerli bir tahkim sözleşmesinin bulunması, davanın esasına girme konusunda itirazla karşılaşan mahkemelerin yargı yetkisinin varlığını kabul etmelerini önler. Bu durumda tahkim sözleşmesi hükümsüz, tesirsiz veya uygulanması imkânsız değil ise mahkeme tahkim itirazını kabul eder, davayı usûlden reddeder ve böylece tarafları tahkime sevk eder.

Anahtar Kelimeler:

Tahkim, Hakem, Hakem Kararı, Hakem Kararı Türleri, Hakem Kararının İçeriği

Court Control over Arbitration Agreement when the Arbitration Objection Brought

If an action is filed in the court regarding a dispute that constitutes the subject of an arbitration agreement, the opposing party may raise an arbitration objection as a preliminary objection. Because a valid arbitration agreement has the negative effect of is to excludes the jurisdiction of ordinary courts and it is a contractual obligation of the parties to have their disputes submitted to arbitration. According to Article II, 3 New York Convention and Article 413 Code of civil Procedure the existence of a valid arbitration agreement prevents courts from entertaining jurisdiction when faced with an action on the merits. Unless the arbitration agreement is null and void, inoperative or incapable of being performed a court should uphold the arbitration objection, dismiss the action on procedural grounds and thus refer the parties to arbitration.

Keywords:

Arbitration, Arbitrator, Arbitration Award, Types of Awards, Content of Award,

PDF

___

Akıncı, Ziya. Milletlerarası Tahkim. İstanbul: Vedat, 2016.
Akyol, Şener. Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı. İstanbul: Vedat, 2006.
Atalı, Murat, İbrahim Ermenek ve Ersin Erdoğan. Medenî Usûl Hukuku. Ankara: Yetkin, 2018.
Aydemir, Fatih. Türk Hukukunda Tahkim Sözleşmesi. İstanbul: On İki Levha, 2017.
Alangoya, Yavuz. Medenî Usul Hukukumuzda Tahkimin Niteliği ve Denetlenmesi. İstanbul: İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1973.
Alangoya, Yavuz, Kâmil Yıldırım ve Nevhis Deren Yıldırım. Medenî Usul Hukuku Esasları. İstanbul: Beta, 2009.
Arslan, Ramazan, Ejder Yılmaz, Sema Taşpınar Ayvaz, Emel Hanağası. Medenî Usul Hukuku. Ankara: Yetkin, 2018.
De Ly, Filip and Audley Sheppard. “ILA Recommendations on Lis Pendens and Res Judicata and Arbitration.” Arbitration International 25, no. 1 (2009): 67-85.
Deren Yıldırım, Nevhis. UNCITRAL Model Kanunu ve Milletlerarası Tahkim Kanunu Çerçevesinde Milletlerarası Tahkimin Esaslı Sorunları. İstanbul: Alkım, 2004.
Ekşi, Nuray. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Tahkim. İstanbul: Beta, 2013.
Erdem, Mehmet. Özel Hukukta Zamanaşımı. İstanbul: On İki Levha, 2010.
Erdoğan, Ersin. Hakem Kararlarının Kesin Hüküm Etkisi. Ankara: Yetkin, 2017.
Erkan, Mustafa. Milletlerarası Tahkimde Yetki Sorunları. Ankara: Yetkin, 2013.
Erten, Rıfat. Milletlerarası Ticarî Tahkim Hukukunda Geçici Hukukî Koruma Önlemleri. Ankara: Adalet, 2010.
Fouchard, Phlippe, Emmanuel Gaillard and Bertthold Goldman. On International Commercial Arbitration. The Hague: Kluwer Law International, 1999.
Gençcan, Ömer Uğur. 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yorumu. Ankara: Yetkin, 2013.
Göksu, Mustafa. Civil Litigation and Dispute Resolution in Turkey. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2016.
International Council for Commercial Arbitration. ICCA’s Guide to the Interpretation of the 1958 New York Convention: A Handbook for Judges. The Hague 2011.
International Law Association International Commercial Arbitration Committee. Final Report on Lis Pendens and Arbitration. Toronto Conference, 2006.
İlhan, Hüseyin Afşin. Tahkim Sözleşmesinin Geçerliliği. Ankara: Adalet, 2016.
Kalpsüz, Turgut. “İsviçre’de Milletlerarası Tahkim (Milletlerarası Tahkim Konusunda Yasal Bir Düzenleme Gerekir mi?.” 11 Nisan 1997, Sempozyum, Bildiriler-Tartışmalar, Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 319, 3-58.
Kalpsüz, Turgut. Türkiye’de Milletlerarası Tahkim. Ankara: Yetkin, 2010.
Karadaş, İzzet. 6100 Sayılı HMK’da Düzenlenen Ulusal (İç) Tahkim. Ankara: Adalet, 2013.
Karslı, Abdurrahim. Medeni Muhakeme Hukuku. İstanbul: Alternatif, 2014.
Kıyak, Emre. Türk Hukuk Muhakemesinde Davanın Açılmasının Usul Hukukuna İlişkin Sonuçları. Ankara: Seçkin, 2014.
Konuralp, Cengiz Serhat. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları: Tahkim. İstanbul: (Yayımlanmamış Doktora Tezi), 2011.
Kurkela, Matti S., Santtu Turunen and Conflict Management Institute (COMI). Due Process in International Commercial Arbitration. New York: Oxford University Press, 2010.
Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. 6. İstanbul: Demir-Demir, 2001.
Kuru, Baki. İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku. Ankara: Yetkin, 2018 (Kuru-Medenî Usul Hukuku).
Kuru, Baki, Ramazan Arslan ve Ejder Yılmaz. Medenî Usul Hukuku Ders Kitabı. Ankara: Yetkin, 2014.
Lew, Julian M., Loukas A. Mistelis, Stefan Michael Kröll. Comparative International Commercial Arbitration. The Hague: Kluwer Law International 2003.
Nomer, Ergin. “Milletlerarası Hakemlik Sözleşmelerinde Kanunlar İhtilâfı.” İç. Tahkim: IV. Ticaret ve Banka Hukuku Haftası Bildiriler-Tartışmalar, 29 Kasım- 4 Aralık 1965, 499-529, Ankara: Türkiye İş Bankası Tesisi - Hukuk Fakültesi Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1966.
Nomer, Ergin, Nuray Ekşi ve Günseli Öztekin-Gelgel. Milletlerarası Tahkim Hukuku, C. 1. İstanbul: Beta, 2008.
Özbay, İbrahim. Hakem Kararlarının Temyizi. Ankara: Yetkin, 2004.
Özbay, İbrahim ve Yavuz Korucu. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Tahkim. Ankara: Adalet, 2016.
Özkan, Işıl ve Uğur Tütüncübaşı. Uluslararası Usûl Hukuku. Ankara: Adalet, 2017.
Öztürk, Emrah. Medeni Usul Hukukunda İlk İtirazlar. Ankara: Yetkin, 2014.
Pekcanıtez, Hakan. “Tahkim İlk İtirazı.” iç. Makaleler. C. 2. 807-839. İstanbul: On İki Levha, 2016.
Pekcanıtez, Hakan, Oğuz Atalay, Muhammet Özekes, Murat Atalı, Güray Erdönmez, Mine Akkan, Ali Yeşilırmak ve Hülya Taş Korkmaz. Medenî Usûl Hukuku. Cilt 1, 2, 3. Ankara: On İki Levha, 2017.
Polat, Ayşegül. “Asimetrik Tahkim Sözleşmelerinin Geçerliliği.” ASBÜHFD 1, no. 1 (2019): 3-65.
Postacıoğlu, İlhan E. ve Sümer Altay. Medenî Usûl Hukuku Dersleri. İstanbul: Vedat, 2015.
Sarıöz Büyükalp, A. İpek. “Uluslararası Tahkimde “Tahkim Anlaşmasının Hükümsüz, Tesirsiz veya İcrasının İmkânsız Olması” Kavramları.” DEÜHFD 2, no. Özel Sayı Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan (2014): 2015-2061.
Sarısözen, M. Serhat. Medeni Usul Hukukunda Hakem Yargılaması. İstanbul: Kazancı, 2005.
Selçuk, Seyhan. Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre Hakem Kararlarının İptali. Ankara: Yetkin, 2018.
Tan Dehmen, Mine. “Tahkim Öncesi Müzakere ya da Uzlaştırma Yollarının Tüketilmemiş Olmasının Tahkim Yargılamasına Etkisi.” MHB 25-26, no.1-2 Prof. Dr. Aslan Gündüz’ün Anısına Armağan (2005-2006): 451-471.
Tanrıver, Süha. Medenî Usul Hukukunda Derdestlik İtirazı. Ankara: Adalet, 2007.
Tanrıver, Süha. Temel Kavramlar ve İlk Derece Yargılaması. Cilt 1, Medenî Usûl Hukuku. Ankara: Yetkin, 2018.
Taşkın, Âlim. “Fransız Milli ve Milletlerarası Tahkim Hukukunda Tahkim Reformuna Dair Kararname (Madde 1442-1462) ile Türk Tahkim Hukuku (HMK, MTK) Hükümlerinin Mukayesesi (Karşılaştırılması).” BÜHFD, no. 2 (2018): 33-69.
Taşkın, Âlim. Tahkim Hukukunda Tahkim Anlaşması, Hakem Kurulu ve Tahkim Yargılaması. Ankara: Yetkin, 2019.
Üstündağ, Saim. “Tahkim İtirazının Ne Vakit İleriye Sürülebileceği.” iç. Makaleler, İçtihat Tahlilleri ve Çeviriler, 451-452. Ankara: Adalet, 2010.
Yavuz, Cevdet. “Türk Hukukunda Tahkim Sözleşmesi ve Tabi Olduğu Hükümler,” iç. II. Uluslararası Özel Hukuk Sempozyumu: Tahkim, Konuşmalar, Tartışmalar, Bildiriler, 14 Şubat 2009, İstanbul, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 133-177. İstanbul: Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sempozyum Yayınları, 2009.
Yener Keskin, Cansu. Milletlerarası Tahkim Anlaşmasının Kurulması ve Etkisi. İstanbul: On İki Levha, 2017.
Yeşilova, Bilgehan. Milletlerarası Ticari Tahkimde Nihai Karardan Önce Mahkemelerin Yardımı ve Denetimi. İzmir: Güncel Hukuk Yayınları, 2008.
Yeşilova, Bilgehan. “Tahkim (İlk) İtirazı Üzerine-Hakemlerin Yargı Yetkisiyle İlgili Olarak-Mahkemelerce Yapılacak Denetim ve Sonuçları (Milletlerarası Tahkim Kanunu m. 5/I).” DEÜHFD 11, no. Özel Sayı-Prof. Dr. Bilge Umar’a Armağan (2009): 739-818.
Yeşilırmak, Ali. “Güncel Yargıtay Kararları Işığında HMK’nın Tahkim Hükümlerinin Değerlendirilmesi.” Medenî Usûl ve İcra-İflâs Hukukçuları Toplantısı XI, Güncel Yargıtay Kararları Işığında HMK Uygulaması, Gaziantep, 5-6 Ekim 2013, ZÜHFD, no.3 (2014): 305-324.
Yeşilırmak, Ali. Türkiye’de Ticari Hayatın ve Yatırım Ortamının İyileştirilmesi için Uyuşmazlıkların Etkin Çözümünde Doğrudan Görüşme, Arabuluculuk, Hakem-Bilirkişilik ve Tahkim: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. İstanbul: On İki Levha, 2011.
Yılmaz, Ejder. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, C. 1, 2, 3. Ankara: Yetkin, 2017.