ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU KAPSAMINDA DOĞRUDAN VE YANSIMA ZARAR (ÖZELLİKLE USÛL VE TAKİP HUKUKU YÖNÜNDEN)

Kanun koyucu, çeşitli hükümlerde pay sahibi ve alacaklılara, şirketin zararının tazminini talep etme hakkı tanımıştır. Esasında doğrudan ve yansıma zarar ayrımı da bu noktada ortaya çıkmaktadır. Zira yönetim kurulu, pay sahipleri ve alacaklılara doğrudan zarar verebileceği gibi, şirkete zarar vermek suretiyle yansıma yoluyla da zarar verebilmektedir. Bu bağlamda kanun koyucu, yansıma zararın giderilmesi noktasında açık bir hüküm ihdas etmeksizin pay sahibi ve alacaklılara dava takip yetkisi tanımak suretiyle şirketin zararının giderilmesine imkân tanımaktadır. Zira pay sahibi ve alacaklılar, maddî anlamda kendilerine ait olmayan bir hakkın takibini yürütmektedirler. Öte yandan iflâs durumunda kanunen dava takip yetkisi, iflâs idaresine geçmesine rağmen kanun koyucu, belli şartlar dâhilinde alacaklı ve pay sahibine şirketin zararının giderilmesini talep hakkı tanımıştır. Nihayetinde çalışma, yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğunda doğrudan ve yansıma zarar ayrımının kökenini incelemekte ve bu ayrımın gerek maddî hukuk gerekse usûl ve takip hukuku yönünden sonuçlarını ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Doğrudan Zarar, Yansıma Zarar, Dava Takip Yetkisi, Dava Yetkinliği, Anonim Şirket, Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukukî Sorumluluğu

DIRECT AND REFLECTION DAMAGES ON THE LIABILITY OF THE BOARD MEMBERS IN JOINT STOCK COMPANY (PARTICULARLY IN TERMS OF PROCEDURE AND ENFORCEMENT LAW)

The legislator has given the shareholders and creditors the right to demand compensation for the loss of the company in various provisions. In fact, the distinction between direct and reflection damage emerges at this point. Because board members can directly damage to company. It can also damage shareholders and creditors by means of reflection. In this context, the legislator allows the loss of the company to be compensated by granting the shareholders and creditors of right to take legal action, not having legislating an explicit provision regarding the compensation of the reflected damage. Because the shareholders and creditors pursue a right that does not belong to them materially. Moreover, in case of bankruptcy, although right to take legal action a lawsuit passes to the bankruptcy administration, the legislator has given the creditor and the shareholder the right to demand the compensation of the company's losses under certain conditions. Finally, the study examines the origin of the distinction between direct and reflection damages under the liability of the board members and deals with the consequences of this distinction in terms of both material law and procedural and enforcement law.

Keywords:

direct damage, reflection damage, right to take legal action, representative action, joint stock company, legal liability of board directors, Doğrudan Zarar, Yansıma Zarar, Dava Takip Yetkisi, Dava Yetkinliği, Anonim Şirket, Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukukî Sorumluluğu. Doğrudan Zarar, Yansıma Zarar, Dava Takip Yetkisi, Dava Yetkinliği, Anonim Şirket, Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukukî Sorumluluğu,

PDF

___

Akil, Cenk. “Dava Yetkinliği,” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 9, no. 36 (Ekim 2018): 1-20.
Alangoya, Yavuz, M. Kamil Yıldırım ve Nevhis Deren Yıldırım. Medenî Usul Hukuku Esasları. İstanbul: Beta Yayınları, 2009.
Ansay, Tuğrul. Anonim Şirketler Hukuku. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1982.
Arslan, Ramazan, Ejder Yılmaz, Sema Taşpınar Ayvaz ve Emel Hanağası. Medenî Usul Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
Atakan, Murat Can. Şirketler Topluluğunda Hâkimiyet, İstanbul: Aristo Yayınevi, 2021.
Atalı, Murat, İbrahim Ermenek ve Ersin Erdoğan. İcra ve İflâs Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
Atalı, Murat, İbrahim Ermenek ve Ersin Erdoğan. Medenî Usûl Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
Ayhan, Rıza, Hayrettin Çağlar ve Mehmet Özdamar. Şirketler Hukuku Genel Esaslar. Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
Aytaç, Zühtü. “Yönetim Kurulu Üyelerinin Hakimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılmasından Doğan Sorumluluğu,” Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 29, no. 4 (Aralık 2013): 5-56.
Bahtiyar, Mehmet. Ortaklıklar Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları, 2019.
Blomeyer, Arwed. Zivilprozessrecht Erkenntnisverfahren. Berlin: Springer Verlag, 1963.
Bozkurt, Tamer. “Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerine Karşı Açılacak Sorumluluk Davalarında Genel Kurul Kararı Şartı ve TMSF’ye Devredilen Şirketlerde Durum”. Editör Alper Uyumaz, Mehmet Akçaal ve Ebru
Tüzemen Atik. Selçuk Hukuk Kongresi 2020 Özel Hukuk Tebliğleri Tam Metin Kitabı, Ankara: Nobel Yayınları, 2020: 427-458.
Bozkurt, Tamer. “Türk Ticaret Kanunu ve Tasarısı Çerçevesinde Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukukî Sorumluluğu: Üyelerin Özellikle Doğrudan Doğruya Verdikleri Zararlardan Doğan Sorumlulukları ve Yargı Uygulaması,” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no. 83 (2009): 155-188.
Bozkurt, Tamer. Şirketler Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
Börü, Levent. “Sıfat ve Dava Takip Yetkisi,” Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 27, no. 3 (2011): 249-278.
Budak, Ali Cem ve Karaaslan, Varol. Medenî Usul Hukuku, (İstanbul: Filiz Kitabevi, 2021).
Can, Mehmet Çelebi. “Pay Sahiplerinin veya Alacaklıların Doğrudan Zararlarının Tazmini Amacıyla İkame Edilen Sorumluluk Davalarında TTK m. 1534’ün Etkisi,” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 21, no. 4 (2017), 3-32.
Caspar von der Crone, Hans, Antonio Carbonara ve Silvia Hunziker. Aktienrechtliche Verantwortlichkeit und Geschäftsführung, Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag, 2006.
Çamoğlu, Ersin. “Şirketler Topluluğunda Hakimiyetin Kötüye Kullanılmasından Doğan Sorumluluk Davaları,” Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12, no. 2 (Temmuz 2013): 19-33.
Çamoğlu, Ersin. Anonim Ortaklık Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğu (Kamu Borçlarından Sorumluluk İle). İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2010. Çevik, Orhan Nuri. Uygulamada Şirketler Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2002.
Çiçekli, Ali Fuat. “İflâs Tasfiyesinin Tatili,” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 13, no. 52 (2022): 125-158.
De Boor, Hans Otto ve Günther Erkel. Zivilprozeßrecht. Wiesbaden: Springer Verlag, 1961.
Dinç, Serhan. “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluk Hâlleri,” Ankara Barosu Dergisi, no. 4 (2016): 139-175.
Dişel, Buse. Dava Takip Yetkisi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020.
Doğrusöz Koşut, Hanife. Şirketler Hukuku. Editör Sami Karahan. Konya: Mimoza Yayıncılık, 2013.
Domaniç, Hayri. Anonim Şirketler Hukuku ve Uygulaması TTK Şerhi II. İstanbul: Temel Yayınları, 1988.
Eminoğlu, Cafer ve Çakır, Fatma Betül. “Anonim Ortaklıklarda Tüzel Kişilerin Yönetim Kurulu Üyesi Seçilmesi ve Kamu Tüzel Kişilerinin Yönetim Kuruluna Temsilci Ataması,” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 18, no. 3 (2014): 277-298.
Eren, Fikret. Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
Ergün, Mevci. Anonim Şirketler Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
Goldschmit, James. Zivilprozessrecht. Berlin-Heidelberg: Springer Verlag, 1929.
Göktürk, Kürşat. Şirketler Topluluğunda Sorumluluk Esasları. Ankara: Adalet Yayınevi, 2015.
Grieder, David. Die Rechtsnatur der aktienrechtlichen Verantwortlichkeitsklage. Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag, 2019.
Güney, Necla Akdağ. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğu. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2010.
Gürel, Murat. “Bağlı Şirket Genel Kurulunda Alınan Yapısal Değişiklik Kararları Nedeniyle Hâkim Şirketin Sorumluluğuna İlişkin TTK Madde 202.2’nin Gerekliliği Üzerine,” Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 32, no. 2 (2016): 211-239.
Helvacı, Mehmet. Anonim Ortaklıkta Yönetim Kurulu Üyesinin Hukuki Sorumluluğu. İstanbul: Beta Yayınları, 2001.
İmregün, Oğuz. Kara Ticareti Hukuku Dersleri (Genel Hükümler-Ortaklıklar-Kıymetli Evrak). İstanbul: Filiz Kitabevi, 1996.
İzmirli, Yadigar. “Şirketler Hukukunda Sorumluluk İlişkileri ve Anonim Şirketlerde Sınırlı Sorumluluk,” Mevzuat Dergisi 3, no. 33 (Eylül 2000).
Jutzi, Thomas. “Vergleiche über GmbH- und aktienrechtliche Ansprüche,” Gesellschafts und Kapitalmarktrecht (GesKR), no. 4 (2014): 500-512.
Kale, Serdar. “İcra ve İflâs Hukukunda Sirküler,” İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, no.1 (2020): 239-250.
Kälin, Oliver. “Und nochmals: Zur Rechtsnatur aktienrechtlicher Verantwortlichkeitsansprüche,” AJP/PJA, no. 2 (2016): 135-144.
Karaman Coşgun, Özlem. Şirketler Hukuku. Editör Sami Karahan. Konya: Mimoza Yayıncılık, 2013.
Karslı, Abdurrahim. Medeni Muhakeme Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2020.
Kendigelen, Abuzer. Hukukî Mütâalalar (Mahkeme Kararları ile Birlikte) Cilt XI: 2010-2011. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2013.
Kendigelen, Abuzer. Yeni Türk Ticaret Kanunu Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2016.
Kılıçoğlu, Ahmet M. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, (Ankara: Turhan Kitabevi, 2020).
Köroğlu, Anıl. “Pay Sahibi Tarafından Açılan Sorumluluk Davasında Yargılama Giderlerinin Pay Sahibi İle Şirket Arasında Paylaştırılması (Medenî Usûl Hukuku Kapsamında Bir İnceleme),” Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 9, no. 17 (Haziran 2021): 355-382.
Kuru, Baki. İflâs ve Konkordato Hukuku. İstanbul: Evrim Basım Yayın, 1988.
Nussbaumer, André. “Schaden als Voraussetzung von Verantwortlichkeitsansprüchen,” Insolvenz- und Wirtschaftsrecht, no. 2 (2001): 59-62.
Oğuzman, M. Kemal ve Öz, Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-2, (İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2016
Özekes, Muhammet, Vural Seven ve Nedim Meriç. Sermaye Şirketlerinde Sorumluluk Davası (TTK m. 549 vd.). İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2021.
Özel, Çağlar. “Sözleşme Dışı Sorumlulukta Yansıma Zarar ve Giderimine İlişkin Bazı Düşünceler,” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 50, no. 4 (2001): 81-106.
Özmumcu, Seda. Yargıtay Kararları Işığında Medeni Yargılama Hukukunda Ön Sorun. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2019.
Özsu, Güray. Ekonomik Bir Bütünlük Olarak Şirketler Topluluğunda Hukuki Sorumluluk, Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
Paulus, Christoph G. Zivilprozessrecht Erkenntnisverfahren, Zwangsvollstreckung und Europäisches Zivilprozessrecht. Berlin-Heidelberg: Springer Verlag, 2017.
Pehlivanoğlu, Murat Can. “Pay Sahiplerinin Manevi Tazminat Hakkı ve Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu),” Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 38, no. 2 (2022): 199-226.
Pekcanıtez, Hakan ve Nedim Meriç. Medenî Usûl Hukukunda Fer’i Müdahale, (İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2020).
Poroy, Reha, Ünal Tekinalp ve Ersin Çamoğlu. Ortaklıklar Hukuku I. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2019.
Postacıoğlu, İlhan E. Medeni Usul Hukuku Dersleri. İstanbul: Sulhi Garan Matbaası, 1975.
Pulaşlı, Hasan. Şirketler Hukuku Şerhi Cilt IV. Ankara: Adalet Yayınevi, 2022.
Schellhammer, Kurt. Zivilprozess Gesetz-Praxis-Fälle. Heidelberg: C.F. Müller Verlag, 2020.
Simil, Cemil. Belirsiz Alacak Davası. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2013.
Şener, Oruç Hami. Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku Ders Kitabı. İstanbul: Seçkin Yayınları, 2019.
Şener, Oruç Hami. Yeni TTK Döneminde Anonim ve Limited Ortaklıklara İlişkin Verilen Yargıtay Emsal Kararlarının Değerlendirilmesi. Ankara: Seçkin Yayınları, 2020.
Tandoğan, Halûk. Türk Mes’uliyet Hukuku Akit Dışı ve Akdi Mes’uliyet. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2010.
Tanrıver, Süha. Medenî Usûl Hukuku Cilt I. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
Tekinalp, Ünal. Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013.
Tekinay, S. Sulhi, Sermet Akman, Halûk Burcuoğlu ve Atila Altop. Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1993.
Üstündağ, Saim. İflâs Hukuku. İstanbul: Yaylacık Matbaacılık, 2009.
Yasaman, Hamdi. “Yönetim Kurulu Üyelerine Karşı Açılabilecek Sorumluluk Davaları,” Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12, no. 2 (Temmuz 2013): 97-112.
Yasaman, Hamdi. Şirketler Hukuku ve Sermaye Piyasası Hukuku ile İlgili Makaleler Mütâalalar Bilirkişi Raporları Cilt II. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013.