Ayşe Nur KOÇAK, Serkan BENGİSU, Melis Buse ALTUN

Dil ve Konuşma Terapistlerinin Yatak Başı Yutma Değerlendirilmesine Yönelik Bilgilerinin İncelenmesi

Amaç: Yatak başı yutma değerlendirmesi (YBYD) yutma terapisinin doğru gerçekleştirilebilmesi için önem taşımaktadır. Bu çalışmada dil ve konuşma terapistlerinin (DKT) YBYD’ne yönelik uygulamaları ve bilgilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Örneklem ve Yöntem: Genel tarama modeli ile yürütülen bu çalışmada, araştırmacılar tarafından geliştirilen “Dil ve Konuşma Terapistlerinin Yatak Başı Yutma Değerlendirilmesine Yönelik Bilgi Düzeyini Belirleme Anketi” kullanılmıştır. Araştırmaya 86 DKT katılmıştır. Anket üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm DKT’lerin demografik bilgilerini, ikinci bölümde aktif olarak yutma terapisi gerçekleştiren terapistlerin YBYD uygulamalarını ve son bölümde ise 10 soruluk bilgi anketi içermektedir. Bulgular: Çalışmaya katılan DKT’lerin %90.7’si (n=78) eğitim süreçlerinde YBYD’ye yönelik eğitim aldığı ancak %61.6’sı (n=53) bu eğitimin yetersiz olduğunu düşünmektedirler. Katılımcıların sadece %12.8’nin (n=11) yutma terapisi yaptığı görülmüştür. Yutma terapisi yapan terapistlerin YBYD uygulamalarında farklılıklar olduğu kadar benzerlikler olduğu da görülmüştür. Genel gözlem, oral-motor muayene ve bilişsel farkındalık değerlendirmesinin tüm terapistler tarafından YBYD sırasında uygulanmaktadır. Bilgi anketini içeren bölümde, besin alımı kararı bilgisini içeren 5.soruya (%16.3 n=14) ve YBYD’ni uygulayan meslek grubu bilgisini içeren 8.soruya (%48.8 n=42) doğru yanıtların az olduğu görülmüştür. Sonuç: Ülkemizde DKT mesleğinin yakın geçmişe dayanmasının yutma terapisti ile ilgilenen terapist sayısını etkilediği düşünülmektedir. İkinci bölümü dolduran terapistlerin YBYD uygulamalarının, alanyazın ile uyumluluk gösterdiği ve gelen hastaya göre uygulamalarını modifiye edebildikleri görülmüştür. Yutma terapisi gerçekleştiren DKT sayısının az olmasına karşın katılımcıların üçüncü bölüme verdikleri yanıtların çoğunlukla doğru olduğu görülmüştür. Terapistlerin yetersiz hissetmelerindeki sebebin aktif uygulama yapmamaktan kaynaklandığı düşünülmektedir. Araştırma kapsamında elde edilen tüm bulgular alanyazın ile tartışılmış olup lisans ve yüksek lisans eğitim süreçlerinde YBYD ile ilişkili eğitim veren eğitimcilere bir yol göstereceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Yatak başı yutma değerlendirmesi, disfaji, yutma terapisi, dil ve konuşma terapisti

PDF

___

ASHA (2007). Scope of Practice in Speech-Language Pathology. SP2007-00283. Ad Hoc Committee, USA.
Ayşen, K. Ö. S. E., Erbaş, A. N., Bıyık, K. S., Şengül, E. A., İncebay, Ö., Çelik, Z., ... , Günel, M. K. (2021). Serebral Palsili Bir Bireyde İnterdisipliner Habilitasyon Yaklaşımı: Olgu Sunumu-Çuha Modeli. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 8(1), 15-26.
Bengisu, S., Gerçek, E. (2019). Türkiye’de Yutma Bozuklukları ile İlgili Yapılmış Lisansüstü Tez Çalışmalarının İncelenmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 2(1), 77-103.
Benjapornlert, P., Kagaya, H., Inamoto, Y., Mizokoshi, E., Shibata, S., & Saitoh, E. (2020). The effect of reclining position on swallowing function in stroke patients with dysphagia. Journal of Oral Rehabilitation, 47(9), 1120-1128.
Coyle, J. L. (2015). The clinical evaluation: A necessary tool for the dysphagia sleuth. Perspectives on Swallowing and Swallowing Disorders (Dysphagia), 24(1), 18-25.
Cristian, A. (2018). Central nervous system cancer rehabilitation. Elsevier Health Sciences. (syf: 63)
Çiftci, H. B., Yılmaz, A., Çağlayan, A., Topbaş, S. (2021). Yenidoğan Yoğun Bakım Hemşirelerinin Dil ve Konuşma Terapistinin Rolü Hakkındaki Farkındalık Düzeyinin Belirlenmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 4(3), 339-361.
DKTD- Dil ve Konuşma Terapistleri Derneği (2020). Dil ve Konuşma Terapisti Kimdir? https://www.dktd.org/tr/files/download/p1e8tpiusl15n41h7pq2n1ib35u34.pdf (Erişim tarihi: 29.12.2021).
Doeltgen, S. H., McAllister, S., Murray, J., Ward, E. C., & Pretz, J. E. (2018). Reasoning and decision making in clinical swallowing examination. Current Physical Medicine and Rehabilitation Reports, 6(3), 171-177.
Domenech, E., Kelly, J. (1999). Swallowing disorders. Medical Clinics of North America, 83(1), 97-113.
Fedder, W. N. (2017). Review of evidenced-based nursing protocols for dysphagia assessment. Stroke, 48(4), e99-e101.
Francis, R., Attrill, S., & Doeltgen, S. (2021). The impact of cognitive decline in amyotrophic lateral sclerosis on swallowing. A scoping review. International Journal of Speech-Language Pathology, 23(6), 604-613.
Gerek, M., Çiyiltepe, M., Atalay, A., Özkaptan, Y. (2004). Yutma bozukluğunda fiberoptik endoskopik tanı yöntemi ve değerlendirme protokolü. KBB ve BBC Dergisi, 12(1), 25-42.
Groher, M. E., Crary, M. A. (2020). Dysphagia-E-Book: Clinical Management in Adults and Children. Elsevier Health Sciences. (syf: 1-15).
Jani, M. P., & Gore, G. B. (2014). Occurrence of communication and swallowing problems in neurological disorders: analysis of forty patients. NeuroRehabilitation, 35(4), 719-727.
Jelvani, M. (2013). Hospital Bound: Want to work in acute care after graduation? A newly minted SLP shares some advice. https://leader.pubs.asha.org/doi/full/10.1044/leader.SSAY.18122013.58 (Erişim tarihi: 05.01.2022).
John, J. S., Berger, L. (2015). Using the gugging swallowing screen (GUSS) for dysphagia screening in acute stroke patients. The Journal of Continuing Education in Nursing, 46(3), 103-104.
Kelly, B. N., Huckabee, M. L., Jones, R. D., & Frampton, C. M. (2007). Integrating Swallowing and Respiration: Preliminary Results of the. Journal of Medical Speech-Language Pathology, 15(4), 347-355.
Kim, T., Goodhart, K., Aviv, J. E., Sacco, R. L., Diamond, B., Kaplan, S., & Close, L. G. (1998). FEESST: a new bedside endoscopic test of the motor and sensory components of swallowing. Annals of otology, rhinology & laryngology, 107(5), 378-387.
Leder, S. B. (1996). Gag reflex and dysphagia. Head & Neck: Journal for the Sciences and Specialties of the Head and Neck, 18(2), 138-141.
Lefton-Greif, M. A., Arvedson, J. C. (2007, August). Pediatric feeding and swallowing disorders: state of health, population trends, and application of the international classification of functioning, disability, and health. In Seminars in speech and language (Vol. 28, No. 03, pp. 161-165). Copyright© 2007 by Thieme Medical Publishers, Inc., 333 Seventh Avenue, New York, NY 10001, USA..
Logemann, J. (1984). Evaluation and treatment of swallowing disorders. NSSLHA Journal, (12), 38-50.
Logemann, J. A. (2007). Swallowing disorders. Best practice & research Clinical gastroenterology, 21(4), 563-573.
Mann, G. (2002). MASA: The Mann assessment of swallowing ability (Vol. 1). Cengage learning.
McAllister, S., Kruger, S., Doeltgen, S., Tyler-Boltrek, E. (2016). Implications of variability in clinical bedside swallowing assessment practices by speech language pathologists. Dysphagia, 31(5), 650-662.
McFarland, D. H., Lund, J. P., & Gagner, M. (1994). Effects of posture on the coordination of respiration and swallowing. Journal of Neurophysiology, 72(5), 2431-2437.
O'Neill, P. A. (2000). Swallowing and prevention of complications. British medical bulletin, 56(2), 457-465.
Ott, D. J., Pikna, L. A. (1993). Clinical and videofluoroscopic evaluation of swallowing disorders. American Journal of Roentgenology, 161, 507-507.
Ozler, C. O., Öztürk, Ş., Tekcıcek, M. U. (2019). Yutma Bozukluğu ve Ağız Sağlığı. Ankara Medical Journal, 19(4), 789-795.
Özbudak, G., Serap, Ö. (2021). Disfaji Rehabilitasyonunda Hemşirenin Rolü. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 86-93.
Parlak, M. M., Altan, E., Saylam, G. (2022). Demanslı Bireylerde Disfaji. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Dergisi, Article in press
Pettigrew, C. M., O’Toole, C. (2007). Dysphagia evaluation practices of speech and language therapists in Ireland: clinical assessment and instrumental examination decision-making. Dysphagia, 22(3), 235-244.
Potulska, A., Friedman, A., Królicki, L., Spychala, A. (2003). Swallowing disorders in Parkinson's disease. Parkinsonism & related disorders, 9(6), 349-353.
Quigley, D., & Regan, J. (2021). Introduction of the objective structured clinical examination in speech and language therapy education: student perspectives. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 73(4), 316-325.
Ramsey, D. J., Smithard, D. G., & Kalra, L. (2006). Can pulse oximetry or a bedside swallowing assessment be used to detect aspiration after stroke?. Stroke, 37(12), 2984-2988.
Ramsey, D., Smithard, D., Donaldson, N., & Kalra, L. (2005). Is the gag reflex useful in the management of swallowing problems in acute stroke?. Dysphagia, 20(2), 105-107.
Sherman, V., Martino, R., Bhathal, I., DeVeber, G., Dlamini, N., MacGregor, D., ... & Moharir, M. (2021). Swallowing, oral motor, motor speech, and language impairments following acute pediatric ischemic stroke. Stroke, 52(4), 1309-1318.
Suiter, D. M., & Leder, S. B. (2008). Clinical utility of the 3-ounce water swallow test. Dysphagia, 23(3), 244-250.
Toğram, B., Güneri, Y., Yanat-Van-Zonderen, E. (2020). Türkiye’de Dil ve Konuşma Terapistlerinin Klinik Uygulama ve Deneyimlerinin İncelenmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 2(3), 315-347.
Topbas, S. (2006). A Turkish perspective on communication disorders. Logopedics Phoniatrics Vocology, 31(2), 76-88.