Hasan BAĞCI, Selim Yavuz SANİSOĞLU, Afra ALKAN, Mehmet ATASEVER, Zafer KARACA

Türkiye’de Katastrofik Sağlık Harcamaları ve Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı ile İlişkisi

Amaç: Çalışmamızda Türkiye’de sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranı, katastrofik sağlık harcamasıyapan hane oranı ve cepten yapılan sağlık harcamalarının toplam sağlık harcaması içindeki payıarasındaki ilişki araştırıldı.Materyal ve Metot: Türkiye’ de 2002–2015 yılları arası sağlık hizmetleri memnuniyet oranı ile aynıyıllar arasında katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranı ve cepten yapılan sağlık harcamasınıntoplam sağlık harcaması içindeki payı arasındaki istatiksel ilişki Pearson korelasyon analiz ve doğrusalregresyon analizi ile incelendi.Bulgular: Katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranı ile sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranıarasında kuvvetli negatif bir ilişki olduğu belirlendi. Buna göre, katastrofik sağlık harcaması yapan haneoranında %0,1 oranında bir azalışın, memnuniyet oranında %4,89 (%95 GA: %3,37 ‐ %6,40) artışmeydana getirdiği görüldü. Cepten yapılan sağlık harcamasının toplam sağlık harcaması içindeki payıile sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranı arasında negatif bir ilişki olduğu ve cepten yapılan sağlıkharcamasının toplam sağlık harcaması içindeki payının %1 oranında azalmasıyla memnuniyet oranında%2,75 (95% GA: %0,16‐%5,34) oranında bir artış meydana getirdiği sonucuna ulaşıldı. Katastrofik sağlıkharcaması yapan hane oranı bilindiğinde cepten yapılan sağlık harcamasının toplam sağlık harcamasıiçindeki payının sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranı üzerindeki etkisinin anlamlı olmadığıgörüldü (p=0,672).Sonuç: Bireylerin cepten yapılan sağlık harcamaları azaldıkça katastrofik sağlık harcaması yapan haneoranının azaldığı, bu durumun diğer etmenlerle birlikte sağlık hizmetlerinden memnuniyeti arttırdığıve Türkiye’de kapsayıcı sağlık politikaları sonucu oluşturulan kamu finansman modelinin yoksullukoluşturma kapasitesinin düşük olduğu tespitinde bulunulmuştur. Ancak son yıllarda kamu sağlıkhizmeti sunucuları dışındaki hizmet sunucularına ödenen ilave ücret tavanının iki katına çıkarılması veüniversite hastanelerinde öğretim üyelerinin sunmuş olduğu sağlık hizmetlerinden ilave ücretalınabilmesine imkân tanınması gibi uygulamaların katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranınınyükselmesine önemli etkisi olduğunu söylemek mümkündür.

Catastrophic Health Expenditures in Turkey and the Relationship with Satisfaction Rate for Health Services

Objectives: In our study, the relationship between the rate of satisfaction for health services in Turkey, the rate of catastrophic health spending households and out‐of‐pocket health spending margin of total health expenditure were examined. Materials and Methods: In this study, the catastrophic household budget from 2002 to 2015 was examined together with the data from Life Satisfaction Survey of the same years for the satisfaction rate of health care and for the role of pocket health spending in total health spending. Pearson correlation and linear regression analysis were performed to reveal the possible relationships. Results: There is a negative and strong relationship between the satisfaction rate of health services, the ratio of households making catastrophic health spending and the ratio of out‐of‐pocket health spending within health spending. 4.89% (95% CI: 3.37% ‐ 6.40%) increase is observed in the satisfaction rate by 0.1% decrease in households with catastrophic health spending. It was found that 2.75% (95% CI: 0.16% ‐ 5.34%) increase in the satisfaction rate with other factors could be observed by decreasing the share of out‐of‐pocket health expenditure in total health expenditure by 1%. When the ratio of households making catastrophic health spending was known, the effect of the ratio of out‐of‐pocket health spending within health spending on the satisfaction rate of health services was insignificant (p=0.672). Conclusion: As the out‐of‐pocket expenditures decrease, the ratio of households making catastrophic health spending decreases, thus the satisfaction with health services tends to increase and the public financing model in Turkey derived by the inclusive health policies has low capacity of creating poverty. Applications such as the increase of the extra salary paid to the non‐public service providers in recent years and the extra fees of the health services offered by the teaching staff in the university hospitals are significant effects on the increase of household ratios within the catastrophic health expenditure.

PDF

___

1. Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16161 Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2014b, (Erişim Tarihi: 15.11. 2017).
2. Feldsteh PJ. Health care economics. 4th ed. Albany: NY Delmar Publisher; 1993. 3. Getzen TE. Health care is an individual necessity and a national luxury: applying multilevel decision models to the analysis of health care expenditures. J Health Econ 2000;19(2):259‐70.
4. Rubin R, Kenneth K. Out‐of‐pocket health expenditure differentials between elderly and non elderly household. The Gerentologist 1993;33(5):595‐602.
5. Tokatlıoğlu İ, Tokatlıoğlu Y. Türkiye’de 2002‐2011 yılları arasında katastrofik sağlık harcamalarının yoksulluk yaratma kapasitesi. Ekonomik Yaklaşım 2014;24(87):1‐36.
6. T.C. Sağlık Bakanlığı [İnternet]. http://www.sagem.gov.tr/dosyalar/SIY_2015.pdf Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2015, (Erişim Tarihi: 24.10.2017).
7. T.C. Sağlık Bakanlığı [İnternet]. https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/5119,yilliktrpdf.pdf Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2014, (Erişim Tarihi: 16.10.2017).
8. Dünya Sağlık Örgütü [İnternet] http://www.who.int/gho/publications/world_health_statistics/2016/en/ World Health Statistics 2016, (Erişim Tarihi: 02.10.2017).
9. Liu Y, Çelik Y, Şahin B. Türkiye’ de sağlık ve ilaç harcamaları ve ilaç geri ödeme politikası. Sağlıkta Umut Vakfı (Suvak); 2003. www.suvak.org.tr, (Erişim Tarihi: 24.10.2017).
10. Özgen H, Tatar M. Sağlık hizmetleri finansmanında informal ödemeler. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2008;11(1):104‐28.
11. Wagstaff A, Van Doorslaer E. Catastrophe and impoverishment in paying for health care: with applications to Vietnam 1993‐1998. Health Economics 2003; 12(11):921‐34.
12. Sülkü SN, Bernard D. Financial burden of health expenditures in Turkey. Iranian J Publ Health 2012;41(3):48‐64.
13. Liu Y, Çelik Y, Şahin B. Türkiye’de sağlık ve ilaç harcamaları. Sağlıkta Umut Vakfı (Suvak); 2005. www.suvak.org.tr, (Erişim Tarihi: 24.10.2017).
14. Wagstaff A, Van Doorslaer E. Catastrophe and impoverishment in paying for health care: with applications to Vietnam 1993‐1998. Health Economics 2003;12(11):921‐34.
15. Dünya Sağlık Örgütü [Internet], http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/69030/1/EIP_HSF_DP_05.2.pdf, Xu K, (Erişim Tarihi: 24.10.2017).
16. Yereli A, Köktaş A, Selçuk I. Türkiye’de katastrofik sağlık harcamasını etkileyen faktörler. Sosyoekonomi 2014;22(22):274‐96.
17. Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/yayinrapor/Katastrofik_Saglik_Harcamalari_2014_T R.pdf Türkiye’de Katastrofik Sağlık Harcamaları, 2015e, (Erişim Tarihi: 1.10.2017).
18. Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16202 Hane Halkı Tüketim Harcaması 2013, (Erişim Tarihi: 08.10.2017).
19. Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=1068, (Erişim Tarihi: 02.11.2017)
20. Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. https://biruni.tuik.gov.tr/yayin/views/visitorPages/index.zul, (Erişim Tarihi: 03.09.2017).
21. OECD [Internet]. http://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=HEALTH_REAC, (Erişim Tarihi: 14.10.2017).
22. Sosyal Güvenlik Kurumu. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari İstatistik Yıllıkları 2014, (Erişim Tarihi: 10.11.2017)
23. Atasever M. Türkiye sağlık hizmetlerinin finansmanı ve sağlık harcamalarının analizi‐2002‐2013 Dönemi. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı; 2014.