Uzlaşma Müessesinin Hukuki Niteliği ve Temel Vergilendirme İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi

Vergilendirme süreci boyunca mükelleﬂ erle vergi idaresi arasında çeşitli uyuşmazlıklar çıkabilmektedir. Vergi uyuşmazlıklarının çözümünde en sağlıklı yol ise, yargı yoluyla çözümdür. Ancak; yargılama ilke ve kurallarının davanın taraﬂ arına yargılamanın tarafsızlığı konusunda güven verme endişesinden kaynaklanan zaman alıcılığı ve yargı organlarının sayı itibariyle yetersiz kadrolarına karşın, uyuşmazlık sayısının giderek artmakta olması sebebiyle, yargı yoluyla çözüme çoğunlukla gecikilerek ulaşılmaktadır. Ayrıca kanun koyucu, vergilendirmede verimlilik ilkesi gereğince, olması gerekenden az, ama zamanında toplanan vergiyi, olması gereken miktarda ama gecikilerek toplanan vergiye yeğlemektedir. Uyuşmazlıkların yargı yoluyla çözümü usulünün yukarıda sözü edilen zaafını dikkate alan kanun koyucu, vergi toplama işleminden kaynaklı uyuşmazlıkların çözümünde, başka yollar daha öngörme ihtiyacı duymuş ve uyuşmazlıkların idari aşamada yani; yargı yoluna gitmeden, barışçıl yollarla çözümünü mümkün kılmıştır Vergi idaresi ile vergi mükellefi nin aralarındaki uyuşmazlığı karşılıklı görüşme ve pazarlık yoluyla çözmeleri esasına dayalı olan uzlaşma müessesesinin vergi uyuşmazlıklarının idari aşamada çözüm yolları arasında büyük bir önemi vardır.

Anahtar Kelimeler:

Vergi uyuşmazlığı, idari çözüm yolları, vergi yargısı

During the process of taxation, several disputes can occur betweeen tax-payers and tax administration. The best way of the solution of these disagreements is to solve it with judgement. But, in spite of judgement principles and rules take up time because of the apprehension of detachment of the court and deŞ ciency in the number of permanent staff, the number of disputes is rising. Because of this, the solution by the way of judgement usually delays. Also, law maker -in accordance with efŞ ciency in taxation- prefers the tax which is low but gathered on time to the tax which is enough but gathered late. Law maker -considering this negative side of judgement- suggets different ways on the solution of the disagreements which occur the gathering law process. In this way, these disputes can be solved with peaceful administrative methods without judgement process.Accordance institution, which is leaning the solution of disputes between tax administration and tax-payer by bargain method, has a big importance between administrative solution methods

Keywords:

Tax dispute, administrative solution methods, tax judgement,

PDF

___

ACAR, Fatih: “Uzlaşma ve Vergi Mahkemelerinde Dava Açma Süreleri”, Vergi Sorunları, Sayı: 171, Aralık 2002.
ATAY, E. Ethem: İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006.
BAŞARAN, Funda: “KeyŞ lik Yaratıcısı Mı Yoksa Hukuki Barış Sağlayıcısı Mı? Sorgudaki Kurum: Uzlaşma”, MükelleŞ n Dergisi, Sayı: 91, Temmuz 2000.
CANDAN, Turgut:, “Uzlaşma I”, Maliye Postası, Yıl: 13, Sayı: 271, 15.12.1991.
CANDAN, Turgut: Vergilendirme Yöntemleri ve Uzlaşma, Yaklaşım Yayınları, Ankara, 2001.
CANDAN, Turgut: Vergilendirme Yöntemleri ve Uzlaşma, Maliye ve Hukuk Yayınları, Temmuz, 2006.
ÇAĞAN, Nami: Vergilendirme Yetkisi, Kazancı Yayınları, İstanbul, 1982.
ÇELİK, Miraç: “Vergi Hukukunda Uzlaşma Kurumunun Hukuki Niteliği ve Kurumun Anayasada Yer Alan Bazı Vergi Hukuku İlkeleri Bağlamında Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğrencilerinin Fakültelerine Armağanı, Mecmua, Ankara, 2008.
ÇETİNKAYA, Oğuz: “Vergi Hukukunda Uzlaşma”, Legalis Platform, (Erişim) http://www.legalisplatform.net, 10.10.2008.
ERDAĞ, Nevzat: Türk Vergi Sistemi (Vergi Avantajları-Vergi Cezaları), Beta Yayınları, İstanbul, 2002.
EROL, Ahmet: Türk Vergi Sistemi ve Vergi Hukuku, Yaklaşım Yayınları, Ankara, 2008.
EROL, Ahmet: “Uzlaşma Komisyonlarının Tutarsal Uzlaşma Sınırı”, Yaklaşım, Sayı: 179, Kasım 2007.
Gelir İdaresi Başkanlığı: 2007 Faaliyet Raporu, Gelir İdaresi Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, Nisan, 2008.
Gelir İdaresi Başkanlığı: Re’sen ve İkmalen ve İdarece Yapılan Tarhiyatlarda MükelleŞ n Hakları ve Ödevleri, 2007.
GERÇEK, Adnan: Türk Vergi Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisi, Yaklaşım Yayınları, Ankara, 2006.
GÖZLER, Kemal: İdare Hukuku, Cilt II, Ekin Yayınları, Bursa, 2003.
GÖZLER, Kemal: Hukuka Giriş, Ekin Kitabevi, Bursa, 1998.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref-TAN, Turgut: İdare Hukuku, Cilt 1, Genel Esaslar, 3. Baskı, Ankara, 2004.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref-TAN, Turgut: İdare Hukuku, Cilt 1, Genel Esaslar, Turhan Kitabevi, Ankara, 2001.
GÜLTEKİN, Özkan: “Yeni Türk Ceza Hukukunda Önödeme ve Uygulaması”, Ceza Hukuku Dergisi, Yıl:2, Sayı:5, Aralık, 2007.
KARAKOÇ, Yusuf: Vergi Sorunlarının / Uyuşmazlıklarının Çözüm Yolları: Vergi Yargılaması Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2007.
KİTİŞ, Nahit: “Tarhiyat Öncesi Uzlaşma”, Vergi Dünyası, Ağustos 1989.
KUMRULU, Ahmet: “Uzlaşmaya İlişkin Bir İçtihatları Birleştirme Kararının Işığında Vergi Hukukunda Teori, Uygulama ve Öğretim”, Danıştay Dergisi, Ankara,1989, Sayı:72-73.
KÜÇÜKKAYA, Mehmet: “Vergi Hukukunda Düzenlenen Uzlaşma Kurumunun Hukuki Niteliği”, Kazancı Hukuk Dergisi, Sayı:55-56, 2009.
KÜÇÜKKAYA, Mehmet-SARISU, Gökçe: “Vergi İhtilaﬂ arında Uzlaşmanın Vergiselliği”, Yaklaşım, Sayı: 185, Mayıs 2008.
KONURALP, Haluk: Medeni Usul Hukuku, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını, No: 1706, Eskişehir, 2006.
OFLAZ, Mehmet: “”Hukuk Devletinin Bir Gereği Olarak Kanunilik İlkesi ve Bu İlkenin Vergi Hukuku’nda İfade Ettiği Anlam”, Yaklaşım, Temmuz 2005.
ÖNCEL, Muallâ-KUMRULU, Ahmet-ÇAĞAN, Nami: Vergi Hukuku, Turhan Kitapevi Yayınları, Ankara, Ocak 2008.
ÖNCEL, Muallâ-KUMRULU, Ahmet-ÇAĞAN, Nami: Vergi Hukuku, Ankara, 2005.
ÖNCEL, Muallâ-KUMRULU, Ahmet-ÇAĞAN, Nami: Vergi Hukuku, Cilt 1, Genel Kısım, 3. Baskı, Ankara, 1987.
ÖZBALCI, Yılmaz: Vergi Usul Kanunu Yorum ve Açıklamaları, Ankara, 1988.
SABAN, Nihal: Türk Yargı Sisteminin Etkinliği Araştırma Projesi Vergi Yargısının Etkinliği Araştırma Raporu, Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV), İstanbul, 2000.
SÖNMEZ, Erdal-AYAZ, Garip: Vergi Yargısı, Oluş Yayıncılık, Ankara, Şubat 1999.
ŞENYÜZ, Doğan: Vergi Ceza Hukuku, Ekin Kitabevi, Bursa, 2005.
TAN, Mustafa: Yürürlükteki Türk Vergi Kanunları, Gelirler Kontrolörleri Derneği, Ankara, 2008.
TEKBAŞ, Abdullah: Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No:2009/396, Ankara, 2009. Değerlendirmesi
Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük, (Erişim) http://www.tdkterim.gov. tr/bts/, 01. 04.2010.
ÜN, Recai: “Kaçakçılık Cezaları Uzlaşmaya konu Edilir Mi?”, Yaklaşım, Sayı: 183, Mart 2008.
ÜROL, Gürel: Güncel Vergi Usul Kanunu Uygulaması, Yaklaşım Yayınları, Ankara, Şubat 2003.
YILMAZ, Ejder: Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, Ankara, 2004.