SON BULGULAR IŞIĞINDA KURUL KALESİ METAL UZUN MENZİLLİ SİLAHLARI

Kurul Kalesi, Geç Hellenistik Dönem’i temsil eden buluntularıyla öne çıkan tahkimli Kuzey Anadolu yerleşmelerinden biridir. Yerleşmenin genel karakteri kulelerle desteklenmiş bir ana savunma duvarının çevrelediği bitişik düzenli mekânlara sahip bir kale yerleşimini yansıtmaktadır. Elde edilen arkeolojik kanıtlara göre yerleşmenin Pontos kralı VI. Mithradates Eupator Dönemi’nde tahkim edildiği anlaşılmaktadır. VI. Mithradates’in hükümdarlık dönemi Roma Cumhuriyeti’ne karşı girişilen savaşlar nedeniyle askerî tarihte önemli bir yere sahiptir. Antik kaynaklarda özellikle üçüncü savaşın (MÖ 74-63) Pontos coğrafyasındaki yerleşmelere nasıl bir yıkım getirdiğiyle ilgili anlatımlara rastlanmaktadır. Kurul Kalesi’nde yürütülen kazılar, büyük bir yıkımı yansıtan yangın izleri ve çok sayıdaki silah buluntusuyla antik kaynaklarda anlatılanlara koşut bulgular sunmaktadır. 2010-2022 yılları arasında yürütülen kazılarda 967’si metal olmak üzere toplam 1.289 silah ele geçmiştir. Ham madde olarak demir ve kurşunun kullanıldığı metal silahlar arasında en büyük yüzdeyi uzun menzilli silahlar oluşturmaktadır. Bu çalışmayla Kurul Kalesi'nde ele geçen uzun menzilli metal silahların güncel verilerle yeniden ele alınması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kuzey Anadolu, Geç Hellenistik Dönem, VI. Mithradates, Savaş, Uzun Menzilli Metal Silahlar.

LONG-RANGE METAL WEAPONS FROM KURUL FORTRESS IN THE LIGHT OF RECENT FINDINGS

Kurul Fortress is one of the fortified Northern Anatolian settlements noticeable for its finds representing the Late Hellenistic Period. The general character of the settlement reflects a fortified settlement with adjacent regular rooms surrounded by a main defensive wall supported by towers. According to the archaeological evidence obtained, it is understood that the settlement was fortified during the Pontic king Mithradates VI Eupator. The reign of Mithradates VI has an important role in military history due to the wars against the Roman Republic. In ancient sources, there are statements about how the third war (74-63 BC) brought destruction to the settlements in Pontos geography. Excavations carried out at Kurul Fortress present finds parallel to those described in ancient sources, with traces of fire reflecting a great destruction and numerous weapon finds. During excavations from 2010 to 2022, a total of 1,289 weapons were found, 967 of which are metal. Among the metal weapons in which iron and lead are used as raw materials, long-range weapons constitute the largest percentage. With this study, it is aimed to reconsider the long-range metal weapons found at Kurul Fortress with regard to the current data.

Keywords:

Northern Anatolia, Late Hellenistic Period, Mithradates VI, War, Range Metal Weapons.,

PDF

___

Ancient Sources App. Mith. (=Appianus, Mithridatius)
APPIANUS (1962). Appian’s Roman History. Vol. 2. Trans. H. White. Loeb Classical Library. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Caes. Bell. Afr. (=Caesar, Bellum Africum)
CAESAR (1955). Alexandrian, African and Spanish Wars. Trans. A. G. Way. Loeb Classical Library. London: William Heinemann Ltd.
Caes. B Gall. (=Caesar, De bello Gallico) CAESAR (1958). The Gallic War. Trans. H. J. Edwards. Loeb Classical Library. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Plut. Sull. (=Plutarchus, Vitae parallelae) PLUTARCHUS (1959). Plutarch’s Lives. Vol. 4 (Alcibiades and Coriolanus, Lysander and Sulla). Trans.
B. Perrin. Loeb Classical Library. London: William Heinemann Ltd. Str. (=Strabo) STRABO (1961). The Geography of Strabo. Vol. 5. Trans. H. L. Jones. Loeb Classical Library. London: William Heinemann Ltd.
Veg. Mil. (=Vegetius, Epitoma rei militaris) VEGETIUS (2019). Roma Savaş Sanatı. Çev. S. Özgüler ve K. A. Çetinalp. İstanbul: Kronik Kitap. Vitr. De arch. (=Vitruvius, De architectura)
VITRUVIUS (1914). The Ten Books on Architecture. Trans. M. H. Morgan. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Modern Sources AKÇAY, A.-BULUT, A. E. (2022). ‘Kurul Kalesi’nde Mekânsal Osganizasyon, Mimari Malzeme ve Yapı Fonksiyonları Üzerine Bir Değerlendirme’. Anadolu Araştırmaları, (27), 175-224.
AKGÖNÜL, S. O. (2018). Kurul Kalesi 2010-2017 Yılları Sikke Buluntuları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
ARSLAN, M. (2007). Mithradates VI Eupator: Roma’nın Büyük Düşmanı. İstanbul: Odin Yayıncılık.
BİR, A.-KAÇAR, M.-ACAR, Ş. (2006). ‘Türk Menzil Okçuluğu, Yay ve Okları’. Osmanlı Bilimi Araştırmaları C.8, (1), 39-67.
BISHOP, M. C.-COULSTON, J. C. N. (2006). Roman Military Equipment from the Punic Wars to the Fall of Rome. Oxford: Oxbow Books.
BOZER, R.-YAVAŞ, A.-GÜDER, Ü. (2020). ‘Arrowheads (Temren) Found from the Excavations at the Sultan Gıyaseddin Keyhüsrev-II Caravanserai in Eğirdir, Isparta’. Sanat Tarihi Dergisi C.29, (2), 333-369.
CAMPBELL, D. B. (2003). Greek and Roman Artillery 399 BC-AD 363. Oxford: Osprey Publishing.
CAMPBELL, D. B. (2011). ‘Ancient Catapults: Some Hypotheses Reexamined’. Hesperia C.80, (4), 677- 700.
DAVEY, C. J. (2009). ‘The early history of lost-wax casting’. J. Mei and Th. Rehren (Eds.). Metallurgy and Civilisation: Eurasia and Beyond. Proceedings of the 6th International Conference on the Beginnings of the Use of Metals and Alloys (BUMA VI), London: Archetype Publications, 147- 154.
DELRUE, P. (2007). ‘Trilobate arrowheads at ed-Dur (U.A.E, Emirate of Umm al-Qaiwain)’. Arabian Archaeology and Epigraphy C.18, (2), 239-250.
DEVELİ, Ö. (2009). Troya’dan Kudüs’e, Rodos’tan Kartaca’ya Antik Çağda Kuşatmalar. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
DOHRENWEND, R. E. (2002). ‘The Sling: Forgotten Firepower of Antiquity’. Journal of Asian Martial Arts C.11, (2), 29-49.
EKİNCİ, D.-KARABAYIR, S.-DOĞANER, S. (2015). ‘Jeomorfolojik Özelliklerin Askeri Strateji ve Harp Sanatı Üzerindeki Etkileri’. M. Bahadır, A. Uzun ve H. İ. Zeybek (Ed.). Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu (15-17 Ekim 2015, Samsun). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, 418-440.
GRIFFITHS, W. B.-CARRICK, P. (1994). ‘Reconstructing Roman Slings’. The Arbeia Journal C.3, 1-11.
HØJTE, J. M. (2009). ‘The Administrative Organisation of the Pontic Kingdom’. J. M. Højte (Ed.). Mithridates VI and the Pontic Kingdom. Aarhus: Aarhus University Press, 95-107.
KALYANARAMAN, S. (2014, January 9). Meluhha: spread of lost-wax casting in the Fertile Crescent. Smithy is the temple. Veneration of ancestors. Bharatkalyan97: A homage to Hindu civilization. http://bharatkalyan97.blogspot.com/2014/01/meluhha-metallurgical-roots-and-spread.html (Retrieved April 30, 2023)
KASAR, Ö.-İREN, K. (2020). ‘Leaded Bronze Arrowheads at Daskyleion’. Adalya, (23), 175-204.
KORFMANN, M. (1973). ‘The Sling as a Weapon’. Scientific American C.229, (4), 35-42.
MARSDEN, E. W. (1969). Greek and Roman Artillery: Historical Development. Oxford: Clarendon Press.
METCALFE, T. (2016, June 13). Whistling Sling Bullets Were Roman Troops’ Secret ‘Terror Weapon’. Live Science. https://www.livescience.com/55050-whistling-sling-bullets-from-roman-battlefound. html (Retrieved May 11, 2023)
NOBLE, J. V. (1975). ‘The Wax of the Lost Wax Process’. American Journal of Archaeology C.79, (4), 368-369.
REID, J. H. (2016). ‘Bullets, ballistas, and Burnswark: A Roman assault on a hillfort in Scotland’. Current Archaeology, (316), 20-26.
REID, J. H.-NICHOLSON, A. (2019). ‘Burnswark Hill: the opening shot of the Antonine reconquest of Scotland?’. Journal of Roman Archaeology C.32, 459-477.
SEEVERS, B.-DENNIS, V. (2018). ‘Slinging in the Biblical World: And What We Can Learn about David Defeating Goliath’. Near East Archaeological Society Bulletin C.63, 1-12.
SPRAVE, J. (2016, August 11). The Mystery Of The Whistling Bullets: Psychological Warfare, 200 AD [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=7vJBKfQFD8I (Retrieved May 18, 2023)
ŞENYURT, S. Y.-AKÇAY, A. (2016). ‘Kurul Kalesi (Ordu) VI. Mithradates Dönemi Yerleşimi Üzerine Ön Değerlendirmeler’. Seleucia, (6), 221-248.
ŞENYURT, S. Y.-AKÇAY, A. (2017). ‘Kurul Fortress and the Cult of Kybele as a City Protector’. Colloquium Anatolicum, (16), 179-198.
ŞENYURT, S. Y.-DURUGÖNÜL, S. (2018). ‘Kurul (Ordu) Kalesi’nde Bir Kybele Heykeli’. Olba, (26), 305-344.
ŞENYURT, S. Y.-YORULMAZ, L. (2020). ‘Kurul Kalesi Kazılarında Ele Geçen Kalıp Yapımı Kabartmalı Kâseler’, Seleucia, (10), 297-327.
ŞENYURT, S. Y.-ZOROĞLU, U. (2018). ‘Kurul Kalesi Hellenistik Dönem Metal Silahları Üzerine Bir Ön Değerlendirme’. Cedrus C.6, 181-196.
ŞENYRURT, S. Y.-AKÇAY, A.-BULUT, A. E.-ZOROĞLU, U.-AKGÖNÜL, S. O. (2017). ‘Ordu Kurul Kalesi’. Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler, (43), 2-10.
TURAN, D.-TAŞ, B.-ÇİLEK, M.-YILMAZ, Z. (2008). ‘Aşağı Melet Irmağı (Ordu, Türkiye) Balık Faunası’. Journal of FisheriesSciences.com C.2, (5), 698-703.
ZOROĞLU, U. (2021). Kurul Kalesi Hellenistik Dönem Savaş Araç Gereçleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
ZOROĞLU, U. (2023). ‘Kompozit Yay Çıtalarına Kurul Kalesi’nden Yeni Bir Katkı’. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi C.9, (17), 29-44.