KIBRIS SORUNU VE KAPALI MARAŞ: MAHKEME KARARLARININ ANALİZİ

Kıbrıs sorununun çözümü için Birleşmiş Milletler’in (BM) gözetimi altnda kırk beş yıldan fazla bir süredir devam eden müzakereler bugüne değin sonuçsuz kalmıştır. Mülkiyete dair uyuşmazlık sorunun sadece bir boyutu olarak varlığını sürdürmektedir. Bu bağlamda, Taşınmaz Mal Komisyonu’nun (TMK) Kıbrıslı Rumların adanın kuzey tarafında terketmiş oldukları mallara dair taleplerini ele almak üzere kurulması bugüne kadar gerçekleşen gelişmelerden biri olarak tanımlanabilir. Bu çerçevenin bir parçası olarak, Kapalı Maraş bölgesinde bulunan malların ayrıca ele alınması gerekmektedir. Bölge 1974’te gerçekleşen Türkiye müdahalesinden bu yana askeri bölge statüsündedir. BM Güvenlik Konseyi’nin 550 (1984) ve 789 (1992) no’lu kararları bölgenin BM idaresine devredilerek önceki mal sahiplerinin yerleşimine açılmasını öngörmektedir. 2020 yılında Türk tarafınca alınan inisiyatifle bölgenin askeri bölge olmaktan çıkarılarak açılması kararı birçok tartışmaya neden olmuş ve ağırlıklı olarak bu açılımın siyasi etkileri masaya yatırılmıştır. Bununla birlikte, bu makale bölgede bulunan mallarla ilgili alınmış olan yerel karar ve mahkeme kararlarına ışık tutmayı ve bu gelişlmelerin Kıbrıslı Rumlar’ın mülkiyet hakları açısından olası sonuçlarının neler olabileceğini ele almayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda orataya konulan soru, bir yandan Türk tarafının açılıma dair aldığı bu inisiyatifin, diğer bir yandan ise TMK tarafından izlenecek yolun Kıbrıslı Rumlar’ın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi önündeki talepleri açısından doğuracağı etkinin ne olabileceğidir.

THE CYPRUS PROBLEM AND THE FENCED-OFF VAROSHA: AN ANALYSIS OF THE JUDGMENTS

Negotiations continuing for more than forty-five years under the auspices of the United Nations (UN) in resolving Cyprus problem have to date ended without agreement. The property dispute has been one of the aspects of the problem. The Immovable Property Commission (IPC) established in the north to examine claims of Greek Cypriots who abandoned their proper- ties has been a development in this regard. In this respect, the properties remaining in the fenced-off area of Varosha deserve a separate analysis. Fenced-off Varosha has been a military zone since the Turkish military intervention of 1974. The UN Security Council Resolutions 550 (1984) and 789 (1992) state that it should be transferred to the administration of the UN for resettlement of its inhabitants. Following the decision of the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) in 2020 to demilitarize and open the area up for its original inhabitants, which was also supported by calls from the Republic of Türkiye, the political implications of this move have been subject of various discussions. However, this article attempts to shed light upon the domestic decisions and judgments in relation to properties remaining in this area, the claims by the Evkaf Administration of Cyprus and the implications these might have on the Greek Cypriots property rights. The issue has two dimensions: First is the question of what could the impact of the initiative by the Turkish authorities on the prospect of Greek Cypriot property claims be? Second is the question of how could the approach of the IPC affect the prospect of Greek Cypriot claims before the European Court of Human Rights (ECtHR)?

PDF

___

Adamides Constantinos and Constantinou Costas. “Comfortable Conflict and (Il)liberal Peace in Cyprus.” in Hybrid Forms of Peace: From Everyday Agency to Post-Liberalism, Editors Oliver P. Richmond and Audra Mitchell, 242—59. Palgrave Macmillan, 2012.
Akgün, Mensur, Gürel, Ayla, Hatay, Mete and Tiryaki, Sylvia. Quo Vadis Cyprus? Tesev Working Paper, April 2005.
Jenna C, Borders. “Another Door Closed: Resort to the European Court of Human Rights for Relief from the Turkish Invasion of 1974 May No Longer Be Possible for Greek Cypriots.” NCJ Int.l & Com Reg 36, (2010): 689-749
Chrysostomides, Kypros. The Republic of Cyprus: A Study in International Law. Martinus Nijhoff Publishers, 2000.
Çolak, Emine. Property Rights in North Cyprus. Turkish Cypriots Human Rights Foundation Publications No.2, 2012.
Erçakıca, Mustafa. Kendi Kaderini Tayin Etme Hakkı ve Devletlerin Tanınması İlişkisi: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Örneği Çerçevesinde Bir İnceleme. Oniki Levha Yayıncılık, 2020.
Erdem, Meliz and Greer, Steven. “Human Rights, the Cyprus Problem and the Immovable Property Commission.” ICLQ 67 , (2018): 721-732.
Evanthis, Hatzivassilou. “The Red Line: Pressure and Persuasion in Greek Diplomatic Strategies on Cyprus, 1945 to 2004.” Mediterranean Quarterly 20, no. 1, (2009): 52:68
Gürel, Ayla, Hatay, Mete and Yakinthou, Chrystalla. Displacement in Cyprus: Consequences of Civil and Military Strife Report 5. Prio Cyprus Centre, Nicosia 2012.
Gürel, Ayla and Özersay, Kudret. The Politics of Property in Cyprus, Conflicting Appeals to ‘Bizonality’ and ‘Human Rights’ by the Two Cypriot Communities. Prio Report, 3/2006.
Hadjigeorgiou, Nasia. “Joannou v. Turkey: An Important Legal Development and a Missed Opportunity.” European Human Rights Law Review 2, (2018):168-174.
Hakkı, Murat M. “Property Wars in Cyprus: The Turkish Position according to International Law.” Turkish Studies 12, no. 1, (2012): 79-90.
Hatay, Mete. Varosha: Between Human Rights and Realpolitik. FES Briefing, Prio 2021.
Hoffmeister, Frank. Legal Aspects of the Cyprus Problem, Annan Plan and EU Accession. Nijhoff, 2006.
International Crisis Group. Cyprus: Bridging the Property Divide. Report No. 210, 9 December 2010.
Karaoğlu, Ali O. “Dispute over the Fenced Varosha in the light of International Law, United Nations Security Council Resolutions and Judgments of European Court of Human Rights.” Public and Private International Law Bulletin 42, no. 1, (2022): 333-356.
Kızılyürek, Niyazi. Milliyetçilik Kıskacında Kıbrıs. İletişim Yayınları, 2002.
Kızılyürek, Niyazi. “Historical Grounds of a Federal State in Cyprus.” in The Cyprus Conflict: Looking Ahead,editör Ahmet Sözen, 95-102. Eastern Mediterranean University Press, 2008.
Kızılyürek, Niyazi. Bir Hınç ve Şiddet Tarihi: Kıbrıs’ta Statü Kavgası ve Etnik Çatışma. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
Kovras, Iosif. Grassroots Activism and the Evolution of Transitional Justice: The Families of the Disappeared. Cambridge University Press, 2017.
Müftüler-Bac, Meltem. “The Cyprus Debacle: What the Future Holds.” Futures 31, (1999): 559-575.
Necatigil, Zaim M. The Cyprus Question and the Turkish Position in International Law. 2nd edition. Oxford University Press, 1990.
Proukaki, Elena K. “The Right of Displaced Persons to Property and to Return Home after Demopoulos.” Human Rights Law Review 14, no. 4, (2014): 701- 732.
Sözen, Ahmet. “The Cyprus Negotiations: From the 1963 Inter-communal Negotiations to the Annan Plan.” in Reflections on the Cyprus Problem: Compilation of Recent Academic Contributions, editor Ahmet Sözen, 1-22, Cyprus Policy Center 2004.
White, Robin. “Tackling Political Disputes through Individual Applications.” European Human Rights Law Review, (1998): 61-72.
Yakinthou, Chrystalla. Political Settlements in Divided Societies: Consociationalism and Cyprus. Palgrave Macmillan, 2009.
Demopoulos and others/Turkey (Admissibility), Apps. Nos: 46113/99, 3843/02, 13751/02, 13466/03, 10200/04, 14163/04, 19993/04, 21819/04, 1 March 2010.
Eleni Meleagrou and others/Turkey (Admissibility), App. No: 14434/09, 2 April 2013.
Joannou/Turkey (Merits and Just Satisfaction), App. No: 53240/14, 12 December 2017.
K.V. Mediterranean Tours Limited/Turkey (Communicated Case), App. No: 41120/17, lodged on 25 May 2017.
Kyriakou/Turkey (Just Satisfaction), App. No: 18407/91, 27 January2009.
Loizidou/Turkey (Merits), App. No: 15318/89, 18 December 1996.
Lordos and others/Turkey (Merits), App. No: 15973/90, 2 November 2010.
Theodora Panagi and Evdoxia Shiartou/Turkey (Communicated Case), App. No: 6178/18, lodged on 19 January 2018.
Xenides-Arestis/Turkey (Admissibility), App. No: 46347/99, 14 March 2005.
Xenides-Arestis/Turkey (Merits), App. No: 46347/99, 22 December 2005.
Xenides-Arestis/Turkey (Just Satisfaction), App. No: 46347/99, 7 December 2006.
Zavou and others/Turkey (Just Satisfaction), App. No: 16654/90, 22 September 2009.
Yargıtay/Asli Yetki, Akinita I. Th. Ioannou & Yi Limited ile Vakıflar Örgütü Ve Din İşleri Dairesi ve diğerleri arasında Yargıtay/Asli Yetki/İstida No: 1/2017 (Gazimağusa Dava No: 271/2000) D. 1/2018, 13 March 2018.
Akinita I. Th. Ioannou & Yi Limited ile Vakıflar Örgütü Ve Din İşleri Dairesi ve diğerleri arasında Yargıtay/Asli Yetki/İstinaf No: 1/2018 (Yargıtay/Asli Yetki İstida İstinaf No: 2/2018 ile konsolide (Yargıtay/Asli Yetki İstida No: 1/2017) D. 2/2019, 13 March 2018.
Giagkos Filippou yetkili vekili Maria Philippou vasıtasıyla ile Vakıflar Örgütü Ve Din İşleri Dairesi ve diğerleri arasında Yargıtay/Asli Yetki/İstida No: 2/2017 (Gazimağusa Dava No: 271/2000) D. 2/2018, 13 March 2018.
K.V. Mediterranean Tours Limited ile Taşınmaz Mal Komisyonu arasında YİM 262/2012, D. 32/2015, 6 November 2015.
Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi ve Taşınmaz Mal Komisyonu ile K.V. Mediterranean Tours Limited YİM/İstinaf: 12-13-14/2015, D. 6/2016, 29 November 2016.
1) Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Daires, Abdullah Paşa Vakfının Emaneten İdarecisi ve Temsilcisi Sıffatıyle, Lefkoşa 2) Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi, Lefkoşa ile KKTC Başsavcısı, Lefkoşa Gazimağusa Kaza Mahkemesi Dava No: 271/2008, 27 December 2005.
UN Security Council, “Statement by the President of the Security Council.” S/PRST/2021/13, 23 July 2021.
UN Security Council, “Report of the Secretary-General on His Mission of Good Offices in Cyprus”. S/26026, 1 July 1993.
Security Council Resolution 774 (1992). S/Res/774, 26 August 1992.
Security Council Resolution 789 (1992). S/RES/789, 25 November 1992.
UN Security Council, “Report of the Secretary General on His Mission of Good Offices in Cyprus.” S/24830, 19 November 1992.
Security Council Resolution 550 (1984). S/Res/550, 11 May 1984.
Security Council Resolution 186 (1964). S/5575, 4 March 1964.
Andreaou, Evi. “Protest Planned as North Discusses Opening of Varosha.” Cyprus Mail, 15 February 2020. h t t p s : / / c y p r u s - m a i l . c o m / 2 0 2 0 / 0 2 / 1 5 / protest-planned-as-north-discusses-opening-of-varosha/
“Cyprus misses ‘historic chance’ as it rejects UN reunification plan, Annan says.” The UN News, 24 April 2004.
https://news.un.org/en/story/2004/04/101352-cyprus-misses-historic- chance-it-rejects-un-reunification-plan-annan-says
“Cyprus talks end without agreement, says UN chief.” The Guardian, 7 July 2017.
https://guardian.ng/news/cyprus-talks-end-without-agreement-says-un- chief/
Demetriades, Achilleas “ECHR to judge value of Varosha properties.” Cyprus Mail, 17 June 2020. h t t p s : / / c y p r u s - m a i l . c o m / 2 0 2 0 / 0 6 / 1 7 / echr-to-judge-value-of-varosha-properties/
“Erhürman’dan Maraş Açıklaması: ‘Doğru Değil’.” Yenidüzen, 12 February 2020.http://www.yeniduzen.com/erhurmandan-maras-aciklamasi-dogru-degil- 123835h.htm
Hakkı, Murat “Vakıf Malları ve Maraş ile ilgili Karmaşa.” Yenidüzen, 27 December 2021. https://www.yeniduzen.com/vakif-mallari- ve-maras-ile-ilgili-karmasa-147965h.htm
Hatay, Mete. “Maraş’ın 74 öncesi ve bugününe şöyle bir bakalım.” Havadis, 24 January 2017. https://www.havadiskibris.com/ marasin-74-oncesi-bugunune-soyle-bir-bakalim/
“Kıbrıs’ta Maraş bölgesinin yüzde 3,5’unun açılacak olması ne anlama geliyor?” BBC, 21 July 2021. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-579187581
“Maraş’ın kısmen açılması Kuzey Kıbrıs’ta seçimi nasıl etkiler?” BBC, 9 October 2020. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54482827
“Maraş’taki mallarla ilgili başvurular arttı.” Kıbrıs Postası, 30 November 2021. https://www.kibrispostasi.com/c88-GAZIMAGUSA/n402032-novber-ferit- vechi-marastaki-mallarla-ilgili-basvurular-artti
“Kapalı Maraş’ta “Hukuki, Siyasi ve Ekonomik Yönleri ile Kapalı Maraş Açılımı başlıklı yuvarlak masa toplantısı yapılacak.” BRT, 13 February 2020. https://pio.mfa.gov.ct.tr/kapali-marasta-hukuki-siyasi-ve-ekonomik- yonleri-ile-kapali-maras-acilimi-baslikli-yuvarlak-masa-toplantisi- yapilacak/
Ktisti, Sarah. “Spat continues over confidence building measures.” Cyprus Mail, 1 June 2022. h t t p s : / / c y p r u s - m a i l . c o m / 2 0 2 2 / 0 6 / 0 1 / spat-continues-over-confidence-building-measures/
“Özersay: Rum Liderliğini Maraş sürecine dahil edecek yaklaşımlardan uzak durulmalı.” BRT , 13 February 2020. https://pio.mfa.gov.ct.tr/ozersay-rum-liderligini-maras-surecine-dahil- edecek-yaklasimlardan-uzak-durulmali/
“TBB’den KKTC’de “Kapalı Maraş” toplantısı.” 18 February 2020. h t t p s : / / w w w . b a r o b i r l i k . o r g . t r / H a b e r l e r / tbb-den-kktc-de-kapali-maras-toplantisi-81130
“TMK Başkanı Veçhi: Maraş bölgesi için TMK’de toplamda 459 başvuru var.” Kıbrıs Postası, 27 September 2022. https://www.kibrispostasi.com/c35-KIBRIS_HABERLERI/n440153-tmk- baskani-vechi-maras-bolgesi-icin-tmkde-toplamda-459-basvuru- var
Türkiye Barolar Birliği. “Türkiye Barolar Birliği Kapalı Maraş Açılımı Toplantısı Sonuç Bildirisi.” 20 February 2020. https://www.barobirlik.org.tr/Haberler/turkiye-barolar-birligi-kapali-maras- acilimi-toplantisi-sonuc-bildirisi-81133
Ülker, Ödül Aşık. “Maraş’ın Vakıf Malı olduğu İddiaları Gayrı Ciddi.” Yenidüzen, 30 June 2019. http://www.yeniduzen.com/marasin-vakif-mali-oldugu-gayri-ciddi- 116432h.htm
uncyprustalks.unmissions.org
www.evkaf.org
www.mahkemeler.net
www.tamk.gov.ct.tr
www.un.org