The Trajanic tondo from Roman Ankara: In Search of the Identity of a Roman Masterpiece

1947 yılında Ankaranın Ulus bölgesindeki bir kazı sırasında, günümüzde Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenmekte olan,Roma Dönemine ait yaşlı bir adam figürünün betimlendiği muhteşem bir bronz tondo bulunmuştu. Tondo, Roma İmparatoruTrajanın portresi şeklinde tanımlanıyordu. Makalede, bu kimlik saptamasının yanlış olduğu, portrenin aslında MS 100 ile 130 yıllarıarasında yapılmış kişisel bir portre olduğu ve burada tasvir edilen kişinin Ancyra bölgesinde, dönemin seçkin bir vatandaşı olduğu ilerisürülmektedir. Hadrian Dönemine ait (MS 117-138) Performans Sanatçıları Birliğine ait bir hükmü içeren bir yazıt parçasında, sözkonusu birliğe yardımda bulunan hayırsever vatandaşlardan birinin, iki adet zırhlı ve ata binmiş şekilde tasvirlendiği altın yaldızlıportreler ile onurlandırıldığı belirtilmiştir ve Ankarada bulunan bronz tondonun da bu iki tablodan biri olduğu düşünülmektedir.Yazılı hükümde bahsedilen kişinin, yani tondoda betimlenen kişinin Ulpius Aelius Pompeianus isminde, Ancyra bölgesinde tanınanve hakkında oldukça fazla sayıda yazılı kaynak bulunan, kültürel alanlarda yardımseverliğiyle tanınan bir kişi olduğu ya da Hadriandöneminin önemli kişilerinden ismi bilinmeyen bir şahıs olduğu öne sürülmektedir.

Roma Dönemi Ankara sına ait bir trajan dönemi tondosu: Bir Roma şaheserinin kimlik arayışı

A magnifcent Roman bronze tondo, now in the Museum of Anatolian Civilizations, which displays an elderly male fgure, wasexcavated in the Ulus area of Ankara in 1947, and identifed as a portrait of the Roman emperor Trajan. This article rejects thisidentifcation and argues that this is a private portrait of a prominent citizen of Ancyra dating between c. AD 100 and 130. Afragmentary inscription which contains a decree of the Association of Performing Artists dating to the reign of Hadrian (AD 117-138)records that one of the benefactors of this association should be honoured with two gilded shield-mounted images, and it is arguedthat the Ankara bronze tondo was one of these images. The subject of the inscribed decree, and therefore the person portrayed by thetondo, was either a well-documented Ancyran cultural benefactor called Ulpius Aelius Pompeianus, or an anonymous contemporaryfgure of the Hadrianic period.

PDF

___

Arslan, M. (2013). Te Museum of Anatolian Civilizations: A guide to Ankara throughout the ages. Ankara: Alter Yayıncılık.
Bennett, J. (1997). Trajan: Optimus princeps: A life and times. London: Routledge.
Buckler, W. H., & Keil, J. (1926). Two resolutions of the dionysiac artists from Angora. Journal of Roman Studies, 16(2), 245-252.
Budde, L. (1965). Imago clipeata des Kaisers Traian in Ankara. Antike Plastik, 4 , 103117.
Budde, L. (1966). Die bildnisse des Marcus Ulpius Traianus Pater [Te portraits of Marcus Ulpius Traianus Pater]. Pantheon, 24, 6978.
Erzen, A. (1946). İlkçağda Ankara. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Fittschen, K. (1973). Roman and Early Byzantine portrait sculpture in Asia minor [Review]. Göttingen Gelehrte Anzeiger, 225, 46-67.
Giuliano, A. (1959). La ritrattistica dellAsia minore dall89 a.C. al 211 d.C. RIASA VIII, 147-201.
Gökçe, N. (1957). Ankara Traianus portresi = A portrait of Trajan recently discovered in Ankara. Ankara: Tarhan Kitabevi.
Gross, W. H. (1940). Bildnisse Traians. Berlin: Gebr. Mann.
Gülekli, N. C. (1948). Ankara: Tarih, arkeoloji. Ankara: Doğuş Matbaası.
Hafner, G. (1967). Antike Plastik, 5. Der Kasseler Apollon und seine repliken [Review]. Deutsche Literaturzeitung für Kritik der Internationalen Wissenschaf 88, 826-829.
Inscriptiones ad Graecae ad res Romanas Pertinentes (IGRR) IV, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII. (1911-1927). R. Cagnat and at all. (Eds.). Paris: Leroux.
İnan, J. & Alföldi-Rosenbaum, E. (1966). Roman and Early Byzantine portrait sculpture in Asia minor. London: Oxford University Press.
Jones, C. P. (1996). Te Panhellenion. Chiron, 26, 29-56.
Kadıoğlu, M., Görkay, K., & Mitchell, S. (2011). Roma Döneminde Ankyra. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kadıoğlu, M., Görkay, K., & Mitchell, S. (2011). Roman Ancyra. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kleiner, D. E. E. (1992). Roman sculpture. New Haven: Yale University Press.
Lahusen, G., & Formigli, E. (2001). Römische bildnisse aus bronze: Kunst und technik. München: Hirmer Verlag.
Ma, J. (2013). Statues and cities: Honorifc portraits and civic identity in the Hellenistic world. Oxford: Oxford University Press.
Mitchell, S. (2012). Roma Döneminde Ankyra: Epigrafk kültür. In Y. Kurt ve E. Ünlü (Ed.).Tarihte Ankara Uluslararası Sempozyumu, Ankara 25-26 Ekim 2011: Bildiriler (pp. 523- 530). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü.
Mitchell, S., & French, D. (2012). Te Greek and Latin inscriptions of Ankara (Ancyra): Vol. I. München: C.H. Beck.
Rumscheid, J. (2000). Kranz und Krone: Zu insignien, siegespreisen und ehrenzeichen der Römischen Kaiserzeit. Tübingen: E. Wasmuth Verlag.
Salway, B. (1994). Whats in a name? A survey of Roman dnomastic practice from c. 700 B.C. to A.D. 700. Journal of Roman Studies, 84 , 124-145.
Strobel, K. (2010). Kaiser Traian: Eine epoche der weltgeschichte. Regensburg: Pustet.
Willers, D. (1990). Hadrians panhellenisches programm: Archaologische beitrage zur neugestaltung Athens durch Hadrian . Basel: Vereinigung der Freunde Antiker Kunst.
Winkes, R. (1969). Clipeata imago: Studien zu einer römischen Bildnisform . Bonn: R. Habelt.
Vermeule, C. C. (1965). A Greek theme and its survivals: Te rulers shield (Tondo image) in tomb and temple. Proceedings of the American Philosophical Society,109 (6), 361-397.
Vermeule, C. C. (1968). Roman imperial art in Greece and Asia minor. Cambridge, Mass: Belknap Press of Harvard University Press.
Zanker, P. (1983). Provinzielle kaiserportrats: Zur rezeption der selbstdarstellung des princeps. München: in Komm. bei C.H. Beck.