Tarih Manzumelerine Göre Xıx. Yüzyılda Ankara
Şehir, anlamını şiirin yarattığı ruhta bulan mekândır. Kevin Lynchin tabiriyle şehir, sonsuz okunaklılık sunan bir imgeselliğe sahiptir.Bu sonsuz okunaklılık şiir üzerinden düşünüldüğünde, bir şehrin atmosferini edebi metinler üzerinden anlamaya çalışmanın, zamanınruhunu şiir-şehir-tarih bağlamında değerlendirmekten geçtiği söylenebilir. Çünkü şiir (genel olarak edebiyat), tıpkı hafıza sahibi birşehir gibi, varlığı ve kaydettiği hatıralarla hem geçmişe hem de geleceğe salınan önemli bir bellektir. Bu anlamda Divan şiiri ve buşiirin özgün örneklerinden biri olan tarih manzumeleri de belleğin süreç içerisindeki devamlılık ve dönüştürme zenginliğine vurguyapan unsurlardandır. Bu çalışmada, Ankara, şiir üzerinden değerlendirilecektir. XIX. yüzyıl Ankarası hakkında, dönemin edebimetinlerinden biri olan divanlardaki tarih manzumelerine yansıyan izleri değerlendirilmeye çalışılacaktır.XIX. yüzyılda yazılmış divanlar arasında, şu ana dek taranabilen yetmiş metnin üçünde, dört tarih manzumesinin Ankara hakkındaolduğu tespit edilmiştir. Bu manzumelerden iki tanesi Câzibe, bir tanesi Zîver Paşaya, bir tanesi de Mahmud Celaleddin Paşayaaittir. Bunlardan ilki, Ankara Mevlevihanesi üzerine; ikincisi, Ankarada yaptırılan bir kışla hakkında; üçüncüsü, Vecîhî PaşanınAnkara valiliğine dair; dördüncüsü, Belediye Dairesinin yapımı ile ilgilidir. Bunların yanı sıra, sadece başlığında Ankara ifadesi geçenMahmut Celaleddin Paşaya ait Hamidiye Caddesinin inşası hakkında bir manzumeye daha rastlanmıştır. Bu çalışma kapsamında,XIX. yüzyılın Ankarasına dair bu şiirlerden edinilen malzemeler yorumlanarak şehir tarihi araştırmalarına bir katkı sağlamakamaçlanmaktadır
19th Century Ankara Through Historical Poems Görüş Yazıları n Opinion Papers
A city is a place whose meaning is found in the poetry created there. In Kevin Lynch s words, a city presents the imagination with anunlimited potential for readability . If we consider this unlimited readability through poetry, it can be said that attempts to find thezeitgeist of a city at a certain time through literary texts must evaluate the poetry, the city and the time. This is because poetry (or literaturein general), just like a city, has an important memory which oscillates through ideas of its past andfuture. In this sense, divan poetry andone particular example of it historical manzume poems are memories which richly illustrate the continuityand changewithina period. This work, on 19th century Ankara, aims to evaluate the traces reflected in historical manzume poems of the time they werewritten.Five historical manzume poems in three texts out of seventy 19th century divan collections scannedfor this work werefound to be aboutAnkara. Two of these manzumes are by Cazib, one by Ziver Pasha, and one by Mahmud Celaleddin Pasha. The first of these is onAnkara s dervish lodge; the second on a barracks being built in Ankara; the third on Vecihi Pasha s governorship of Ankara; thefourth onthe the Mayoral Residence. In addition to these, a manzume on the construction of Hamidiye Caddesi by Mahmud Celaleddin Pasha isdiscovered with in scope of the work. The aim of this work is to provide a contribution to city history through a commentary on elementsof 19th century poetry concerning Ankara
___
- Armağan, M. (1999). Osmanlı şehrine kavramsal bir yaklaşım. Osmanlı, 5, 536-544. Arslan, M. (2009). Zîver Paşa divan ve münşeât. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları. Aydın, S., Emiroğlu K., Türkoğlu, Ö. ve Özsoy, E. D. (2005). Küçük Asyanın bin yüzü: Ankara. Ankara: Dost Kitabevi. Cerasi, M. M. (2001). Osmanlı kenti. A. Ataöv (Çev.). Osmanlı İmparatorluğunda 18 ve 19. yüzyıllarda kent uygarlığı ve mimarisi içinde (ss.68-69). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Eldem, E., Goffman, D. ve Masters, B. (2003). Doğu ile batı arasında Osmanlı kenti. S. Yalçın (Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Farabî. (1989). El-Medinetül-Fazıla. N. Danışman (Çev.) İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Faroqhi, S. (1998). Osmanlı kültürü ve gündelik yaşam ortaçağdan yirminci yüzyıla. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Gadamer, H. G (2007). Aesthetics and Hermeneutics. The Gadamer reader (R. E. Palmer, Ed.). St. Evanston: Northwestern University Press. Galanti, A. (2005). Ankara tarihi I-II. Ankara: Çağlar Yayınevi. Gülenç İğdi, Ö. (2009). Tanzimattan sonra idari yapılanmada Ankara örneği (1842-1908). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. İbni Haldun. (2012). Mukaddime I-II-III. S. Uludağ (Haz.) İstanbul: Dergâh Yayınları. İnalcık, H. ve Arı, B. (2005). Türk-İslam-Osmanlı şehirciliği ve Halil İnalcıkın çalışmaları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3(6), 27-56. Kalfazede, S. (1993). Cenabî Ahmed Paşa Camii. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 7, 351. Koçak, A. (2013). Salnamelere göre Ankara Vilayeti (1871-1907). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Koçver, A. (2008). Mahmud Celaleddin Paşa divanı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. Köç, A. (2012). Mevleviler ve devlet: Ankara Mevlevihanesi örneği (Ekonomik Statü, Vakıflar ve Yönetim). Belleten, 276, 527-552. Kuban, D. (1995). Anadolu kentlerinin tarihsel gelişimi ve yapısı üzerine gözlemler, Türk ve İslâm sanatı ü zerine denemeler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Lynch, K. (2010). Kent imgesi. İ. Başaran (Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Mehmed Süreyya. (1996). Vecihî Mehmed Paşa. N. Akbayar (Yay. Haz.) Sicill-i Osmanî 5 içinde (s. 1655). Özcan, A. (2007). Redif. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 34, 524-526. Özdemir, R. (1986). XIX. yüzyılın ilk yarısında Ankara. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Saydam, A. (1993). Orta Anadoludaki aşiretlerin iskânı (1839- 1853), Prof. Dr. Bayram Kodamana armağan içinde (ss. 228-256). Samsun: Akademi Kitabevi. Seçkin, A. (2010). Türkiyedeki önemli Mevlevihaneler ve Mevlevihanelerin yaşatılmasında Vakıflar Genel Müdürlüğünün rolü. Dünyada Mevlânâ İzleri (13-15 Aralık 2007 Konya) Uluslararası Sempozyum Bildirileri içinde (ss. 1-45). Konya: Selçuk Üniversitesi. Sönmez, A. (2006). Zaptiye Teşkilatının düzenlenmesi (1840- 1869). Ankara Üniversitesi DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 39, 199-219 Ülgen, A. S. (1942). Ankara Cenabî Ahmed Paşa Camii ve Türbesi. Vakı flar Dergisi, II, 221-222. Yenişehirlioğlu, F. (2011). Osmanlı Kültür Tarihi Araştırmaları ve Öneriler, Tarih Okulu, XI, 7-11. Yılmaz, S. (2010). Câzib Divanı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Tamur, E. (2010). Ankarada mahal isimlerine yansıyan tarih - I, Kebikeç, 29, 57-71. Tanrıkorur, B. (2004). Mevleviyye. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 29, 469. Unat, Faik Reşat (1994). Hicrî tarihleri miladî tarihlere çevirme kılavuzu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- ISSN: 2147-8724
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Yayıncı: Koç Üniversitesi VEKAM