Türkiye İktisat Tarihinde Öznel Boyutları ile Müdahaleciliğin Gelişimi ve Kurumsallaşması: Etibank Örneği

Türkiye iktisat tarihinde Cumhuriyetin erken dönemlerinden itibaren devlet müdahaleciliğikurumsal bir çerçeve içerisinde oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu çalışma müdahaleciliği ağır sanayialanında temsil etmek üzere kurulan Etibank’ın 1935-1950 tarihleri arasındaki faaliyetlerini ve budönemde gerçekleştirilen yasal düzenlemeleri analiz ederek; Türkiye’de devlet müdahaleciliğininkurumsal boyutlarını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Türkiye iktisat tarihinin belirli birdöneminde oluşturulmaya çalışılan ekonomi politiğin, kurumsal bir örnek üzerinden analizi,müdahaleciliğin niteliğinin tanımlanmasına katkı sağlayacaktır. Çalışmada Etibank’ın kuruluşyıllarını takiben faaliyetleri genel çerçevede incelenmiş; Türkiye’de devlet müdahaleciliğininpragmatik nitelikler sergilediği gözlenmiştir.

The Development and Institutionalization of Interventionism with Subjective Facts in Turkish Economic History: Etibank Model

The state interventionism was tried to be arranged in an institutional framework in Turkish economic history from the early periods of the republic. This study aims to find out the corporate facts of the state interventionism in Turkey by analyzing activities of Etibank which was established for representing the interventionism in the heavy industry area between 1935-1950 and legal regulations were made in those years. Analyzing Turkish political economy in a particular time using an institution contributes to characterize interventionism. In this study Etibank’s activities were observed and it was revealed that Turkish state interventionism had pragmatic features.

PDF

___

Ahmad, F. (1980). Vanguard of a Nascent Bourgeoisie: The Social and Economic Policy of the Young Turks 1908- 1918. Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi 1071-1920. Ankara: Meteksan Limited Şirketi.
Aksoy, Ş. (1994). Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri: Genel Bir Bakış. Amme İdaresi Dergisi, 27(2), 1-21.
Âli İktisat Meclisi (1933). Türkiye’de Sanayi Nasıl Teessüs ve İnkişaf Edebilir?. Ankara: Başvekâlet Müdevvenat Matbaası.
Alp, T. (1936). Kemalizm. İstanbul: Cumhuriyet Gazetesi Matbaası.
Altıntaş, M. (1978). Türkiye’de Planlı Kalkınma ve Uygulama Sonuçları. Ankara: İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Muğla İşletmecilik Yüksek Okulu Yayını.
Apak, K. (1952). Türkiye’de Devlet Sanayi ve Maadin İşletmeleri. İzmit: Selüloz Basımevi.
Aysan, M. (1980). 100. Doğum Yıldönümünde Atatürk’ün Ekonomi Politikası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
BUMH (1940). Etibank 1939 Yılı Umumi Murakabe Heyeti
Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
BUMH (1941). Etibank 1940 Yılı Umumi Murakabe Heyeti
Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
BUMH (1942). Etibank 1941 Yılı Umumi Murakabe Heyeti
Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
BUMH (1944). Etibank 1943 Yılı Umumi Murakabe Heyeti
Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
BUMH (1948). Etibank 1947 Yılı Umumi Murakabe Heyeti
Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
BUMH (1949). Etibank 1948 Yılı Umumi Murakabe Heyeti
Raporu. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
Boratav, K. (1974). 100 Soruda Türkiye’de Devletçilik. İstanbul: GerçekYayınları.
Cumhuriyet Halk Partisi (1948). Yedinci Kurultay Tutanağı. Ankara: Ulus Basımevi.
Çavdar, T. (1983). Cumhuriyet Döneminde Türk İktisat Düşüncesi. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Çavdar, T. (2003). Türkiye Ekonomisinin Tarihi. Ankara: İmge Kitabevi.
Dav’er, A. (1946, 18 Mayıs). Yeni Sanayi Hamlemize Dair. Cumhuriyet Gazetesi.
Derin, H. (1940). Türkiye’de Devletçilik. İstanbul: Çituri Biraderler Basımevi.
Gevgilili, A. (1987). Yükseliş ve Düşüş. İstanbul: Bağlam Yayınevi.
Hazine Müsteşarlığı (2003). 1923-2003 Türkiye Ekonomisi. Cumhuriyetin 80.Yılı Özel Sayısı. Ankara.
Herslag, Z. Y. (1995). Atatürk’ün Devletçiliği. İçinde: Nevin Coşar (Ed.), Türkiye’de Devletçilik. İstanbul: Bağlam Yayınları.
İnan A. (1973). Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyetinin Birinci Sanayi Planı. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
İnönü, İ. (1933). Fırkamızın Devletçilik Vasfı. Kadro Aylık Fikir Mecmuası, 2(22), 2-18.
Kazgan, G. (1978). Türk Ekonomisinde 1927–1935 Depresyonu, Kapital Birikimi ve Örgütleşmeler. Atatürk Döneminin Ekonomik ve Toplumsal Tarihiyle İlgili Sorunlar Sempozyumu. İstanbul: İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi Mezunları Derneği Yayınları.
Kepenek, Y. (1983). Türkiye’nin Sanayileşme Sorunları. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kessler, G. (1949). Zonguldak ve Karabükteki Çalışma Şartları. İçtimaî Siyaset Konferansları, İstanbul, Kitap: II.
Keyder, Ç. (1993). Ulusal Kalkınmacılığın İflası, İstanbul: Metis Yayınları.
Kuyucuklu, N. (1986). Türkiye İktisadı. İstanbul: Beta Basım Yayım.
Laufenburger, H. (1941). İktisadi Sahada Devletin Müdahalesi. (Çev: Zekai Apaydın). İstanbul: Ahmed İhsan Matbaası.
Okyar, O. (1995). Devletçilik Kavramı. İçinde: Nevin Coşar (Ed.), Türkiye’de Devletçilik. İstanbul: Bağlam Yayınları.
Pamuk, Ş. (2012). Osmanlıdan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Serin, N. (1963). Türkiye’nin Sanayileşmesi. Ankara: Sevinç Matbaası.
Sezen, S. (1999). Devletçilikten Özelleştirmeye Türkiye'de Planlama. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını.
Talas, C. (1969). Ekonomik Sistemler. Ankara: Sevinç Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1925). Devre II, Cilt 18, İntikat 105’e ek. Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1932a). Devre IV, Cilt 9, İnikat 77’Ye ek, Sıra No: 265. Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1932b). Devre IV, Cilt 9, İnikat 80’e ek, Sıra No:270,Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1932c). Devre IV, Cilt 9. Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1932d). Devre IV, Cilt 16, 65. İnikad. Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1935a). Devre V, cilt 4, Birleşim: 38. Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1938). Devre V, Cilt 26. Ankara: TBMM Matbaası
TBMM Zabıt Ceridesi. (1935b). Devre V, Cilt 4, İnikat 18’e ek. Ankara: TBMM Matbaası.
Tekeli, İ., & İlkin, S. (1977). 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları. Türkiye Belgesel İktisat Tarihi Serisi. Ankara: ODTÜ Yayınları.
Tekeli, İ., & İlkin, S. (1979-1980). II. Dünya Savaşı Sırasında Hazırlanan Savaş Sonrası Kalkınma Plan ve Programları. ODTÜ Gelişme Dergisi, Özel Sayı, 289- 325.
Tekeli, İ., & İlkin, S. (1984). Türkiye’de Planlama: Ülkesel, Bölgesel, Kentsel. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Tezel, Y.S. (2000). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923- 1950). İstanbul: Tarih Vakfi Yurt Yayınları.
Topçuoğlu, H. (1956). Etibank ve Sosyal Politikası. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1), 287-328.
Toros, H. (1954). Türkiye Sanayi Devlet İşletmeleri. İstanbul: Güven Basımevi.
Tuna, S. (2009). Türkiye’de Devlet İşletmeciliği ve Sümerbank (1932- 1939). İstanbul: DerlemYayınları.